59η Μπιενάλε: Η ελληνική συμμετοχή “αναζητά” τον Οιδίποδα σε καταυλισμό των Ρομά

Ένα εντυπωσιακό έργο-ταξίδι στον χώρο και τον χρόνο θα εκπροσωπήσει φέτος τη χώρα μας στην 59η διεθνή καλλιτεχνική έκθεση Μπιενάλε της Βενετίας ( La Biennale di Venezia), με την υποστήριξη του Onassis Culture.

Πρόκειται για την ταινία εικονικής πραγματικότητας «Αναζητώντας τον Κολωνό» (Oedipus in Search of Colonus) της Λουκίας Αλαβάνου, που παρουσιάστηκε σε συνέντευξη τύπου στην Εθνική Πινακοθήκη – Μουσείο Αλέξανδρου Σούτσου (4/4) και πραγματικά μας κίνησε την περιέργεια – τόσο όσο και το metaverse.

Και το λέμε αυτό, γιατί δεν πρόκειται για ένα απλό έργο, το οποίο ο θεατής θα μπορεί να παρατηρήσει για μερικά λεπτά και μετά να προσπεράσει. Είναι μια τελείως διαφορετική εμπειρία. Με τη χρήση των νέων τεχνολογιών ο θεατής μπαίνει σε μία παράλληλη πραγματικότητα και χάνει τον χρόνο.

“Στον δρόμo για τον Κολωνό” με τους Ρομά στη Νέα Ζωή

Το κοινό που θα επισκεφθεί το ελληνικό περίπτερο στη Μπιενάλε, θα βυθιστεί σε μια δεκαπεντάλεπτη ταινία εικονικής πραγματικότητας (VR) 360 μοιρών. Η εγκατάσταση έχει την επιμέλεια του Heinz Peter Schwerfel.

Η Λουκία Αλαβάνου κινηματογράφησε τη δική της εκδοχή της σοφόκλειας τραγωδίας στην παραγκούπολη της “Νέας Ζωής” στον Ασπρόπυργο, στα δυτικά της Αθήνας. Μια περιοχή κοντά στον αλλοτινό Ίππιο Κολωνό, που σήμερα κατοικείται από μια μεγάλη κοινότητα Ρομά.

Ο Οιδίποδας προς το τέλος της ζωής του εξορίζεται από τη Θήβα και έρχεται στον Κολωνό για να πεθάνει. Για πρώτη φορά στην τραγική ζωή του, πάει ενάντια στη βούληση των θεών. Παρά την αντίδρασή τους, επιλέγει τον Κολωνό ως τόπο ανάπαυσής του, έναν ιερό χώρο καθαγιασμένο από τους θεούς.

Όλοι οι ρόλοι παίζονται από Ρομά, ερασιτέχνες ηθοποιούς. Το μεγαλύτερο πρόβλημά τους είναι ταυτόσημο με αυτό του γερασμένου Οιδίποδα. Όπως κι εκείνος, οι Ρομά που ζουν σήμερα στη Δυτική Αττική, σε μια περιοχή όχι πολύ μακριά από τον Κολωνό, παλεύουν κι αυτοί απέναντι στη μοίρα τους.

Συχνά δεν έχουν καν ιθαγένεια και προσκρούουν στην άρνηση των ελληνικών Αρχών να τους επιτρέψουν να επιλέξουν έναν χώρο ταφής, κοντά στον τελευταίο τόπο διαμονής τους.

Μπιενάλε – Για πρώτη φορά γυναίκα επιμελήτρια

«Θεσμός ειρήνης, συνεργασίας και σύμπραξης όλων των λαών» χαρακτήρισε στη συνέντευξη Τύπου (4/4) τη Μπιενάλε της Βενετίας η Διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης κα Μαρίνα Λαμπράκη Πλάκα. Υπογράμμισε δε ότι ο θεσμός ιδρύθηκε το 1895 και λειτούργησε μέχρι σήμερα, δημιουργώντας τις τάσεις της τέχνης.

Στην 59η Έκθεση, σύμφωνα με την κα Πλάκα, για πρώτη φορά διορίζεται διευθύντρια μια γυναίκα, η Ιταλίδα Σεσίλια Αλεμάνι (Cecilia Alemani). Ο γενικός τίτλος των συμμετοχών φέτος είναι “Το γάλα των Ονείρων” (The Milk of Dreams) και είναι ο τίτλος από ένα παιδικό βιβλίο της Λεονόρα Κάρινγκτον (1917–2011) που ήταν σουρεαλίστρια ζωγράφος και σύζυγος του καλλιτέχνη Μαξ Έρνστ. Η φετινή επιμελήτρια δίνει την απόλυτη στήριξή της στις γυναικείες συμμετοχές.

Ο Υφυπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού, αρμόδιος για θέματα Σύγχρονου Πολιτισμού κ. Νικόλας Γιατρομανωλάκης προλογίζοντας τη συνέντευξη Τύπου έθιξε – μεταξύ άλλων- το θέμα της κοινότητας των Ρομά. «Θεωρώ ότι μόνο μια πολιτεία με αυτοπεποίθηση μπορεί να δει κατάματα αυτά τα ζητήματα και να τα επικοινωνήσει ανοικτά. Σιγά σιγά αυτό γίνεται! Είναι ένα βήμα ωριμότητας» είπε για την ελληνική συμμετοχή, που θα εγκαινιαστεί στο Ελληνικό Περίπτερο στις 22 Απριλίου 2022.

Η κα Αφροδίτη Παναγιωτάκου, Διευθύντρια Πολιτισμού του Ιδρύματος Ωνάση, εξήγησε ότι τα γυρίσματα της ταινίας ήταν τεράστια πρόκληση και απαίτησαν μια μεγάλη ομάδα συνεργατών, ενώ έκλεισε την εισήγησή της λέγοντας: «Μας ενδιαφέρει το disruption γιατί ό,τι και αν κάνει κανείς δεν μπορεί να είναι ουδέτερος. Είτε είναι καλλιτέχνης είτε ασχολείται με την τεχνολογία, αυτό που τον καθιστά πολίτη, αυτό που τον εμπλέκει με την πολιτική είναι η απόσταση από την ουδετερότητα».

Το Ίδρυμα Ωνάση αποτελεί και φέτος, τον βασικό υποστηρικτή της επίσημης ελληνικής συμμετοχής στην 59η Διεθνή Έκθεση Τέχνης, από τις 23 Απριλίου έως τις 27 Νοεμβρίου 2022.

Η Λουκία Αλαβάνου μοιράζεται την εμπειρία της στο γκέτο των Ρομά

Σε σύνδεση με skype από το περίπτερο που βρίσκεται υπό κατασκευή, η καλλιτέχνης μίλησε για το «όχι εύπεπτο» έργο της λέγοντας:

«Ήταν μια τεράστια πρόκληση και από άποψη παραγωγής, αλλά και από άποψη εγκατάστασης.

Δούλευα στον Ασπρόπυργο σε συνεργασία με τη Στέγη για ένα άλλο έργο και βρέθηκα τυχαία στο κέντρο των Ρομά. Παράλληλα διάβαζα τον “Οιδίποδα επί Κολωνό” και βρήκα τρομερούς παραλληλισμούς. Είναι ένα εξαιρετικά σύγχρονο έργο το οποίο δεν γνώριζα καλά, και δεν είναι δημοφιλές. Το ανέβαζαν περισσότερο τα μπουλούκια, είναι ένα είδος low art. Ένιωσα ότι με προσέλκυε αυτό το μέρος για να κάνω την ταινία”.

Συνειδητοποιώ ότι ο Οιδίποδας είχε περάσει κατά πάσα πιθανότητα από τη Νέα Ζωή ή κάπου κοντά εκεί, ως εξόριστος. Ήταν ένας πολιτικός πρόσφυγας στην ουσία

Και συνέχισε: «Μου πήρε 1,5 χρόνο να νιώσω ενσωματωμένη στην κοινότητα. Το γκέτο της Νέας Ζωής είναι ένα από τα πιο δύσκολα γκέτο της Ελλάδας, ίσως το πιο κλειστό.

Ο Οιδίποδας στο έργο είναι η έννοια του ξένου που εισβάλλει σε μία κοινότητα στην οποία δεν ανήκει. Αυτή η έννοια καθρεφτιζόταν στο δικό μου βίωμα όταν προσπάθησα να ενσωματωθώ. Ένα είδος ανεστραμμένου ρατσισμού, δηλαδή το βίωμά τους το νιώθεις εσύ όταν μπαίνεις στο δικό τους πεδίο.

Δουλέψαμε με οργανικό τρόπο. Κάναμε ένα πλούσιο sound design με τεχνολογία που ελάχιστα έχει χρησιμοποιηθεί παγκοσμίως σε παραγωγές VI. Κι εμείς λειτουργήσαμε όπως τα μπουλούκια, που έμπαιναν σε ένα χωριό και δούλευαν με ό,τι έβρισκαν γύρω τους.

Η τεχνολογία VR, αν και αρχικά την ταυτίζουμε με το σινεμά, έχει πάρα πολλά κοινά στοιχεία με το θέατρο. Η δική μας κάμερα είχε έξι φακούς και δημιουργεί μια αμφιθεατρική κατάσταση η οποία ενσωματώνει.

Η διαδικασία του κάστινγκ είχε, επίσης, κάτι οργανικό. Οι ρόλοι βρήκαν τους ανθρώπους. Οι Ρομά έχουν τεράστιες ερμηνευτικές ικανότητες. Η ταινία δεν είναι ντοκιμαντέρ, οι άνθρωποι το ένιωσαν ότι συμμετέχουν σε κάτι σημαντικό”.

Ο επιμελητής της εγκατάστασης Heinz Peter Schwerfel αναφέρει: “Το έργο της Λουκίας επιχειρεί να κρατήσει έναν καθρέφτη απέναντι στη δική μας κοινωνία και να μας φέρει προ των ευθυνών μας για το πώς αντιλαμβανόμαστε τους πληθυσμούς αυτούς“.

Η εγκατάσταση

Η εγκατάσταση αποτελείται από τέσσερις θόλους βασισμένη στις μακέτες του εμβληματικού Έλληνα αρχιτέκτονα της δεκαετίας του 1960 Τάκη Ζενέτου. Θα ντυθούν με ένα υπο-απορροφητικό υλικό και μέσα θα υπάρχει ένα sound design με ηχητικά στοιχεία από τη “Νέα Ζωή” του Μανώλη Μανουσάκη.

.

Θα υπάρχουν επίσης 15 “ανατομικά καθίσματα“, που βασίζονται στα σχέδια του Ζενέτου, και οι θεατές θα κάθονται για να “ζήσουν” την ταινία. Ολόκληρο το Περίπτερο είναι στο μισοσκόταδο, έτσι ώστε να δημιουργείται μια θεατρική ατμόσφαιρα.

Ποια είναι η Λουκία Αλαβάνου

Η Λουκία Αλαβάνου γεννήθηκε στην Αθήνα το 1979 και είναι εικαστικός και καλλιτέχνις κινούμενης εικόνας. Ζει και εργάζεται ανάμεσα στο Βέλγιο και την Αθήνα.

Σπούδασε φωτογραφία το 2005 στο Royal College of Art στο Λονδίνο, με υποτροφία από το Ίδρυμα Ωνάση, υπό την επιτήρηση του Βρετανού εικαστικού John Stezaker. Κέρδισε το βραβείο ΔΕΣΤΕ το 2007, για τις ταινίες της, οι οποίες περιέχουν πολιτικά, φεμινιστικά και ψυχαναλυτικά στοιχεία. Το 2008 προτάθηκε για το Paul Hamlyn Award για visual καλλιτέχνες. Από το 2018 ασχολείται με τον τομέα της VR κινηματογραφικής παραγωγής.

Μάθετε περισσότερα στο website της ελληνικής συμμετοχής: https://greekpavilion2022.gr.

Ακολουθήστε το News247.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις