ΑI γατάκια στο μετρό: “Θέλαμε να σας κάνουμε να νιώσετε άβολα”

Εδώ ο κόσμος χάνεται, και οι Βρετανοί χτενίζονται… θα μπορούσε να είναι μία σκέψη για τη νέα εικαστική έκθεση με τίτλο “Cute”, που διαβάζουμε ότι εγκαινιάζεται στο Somerset House του Λονδίνου, ένα εντυπωσιακό συγκρότημα κτιρίων γεωργιανής εποχής που βρίσκεται στη νότια πλευρά της Strand, με θέα στον ποταμό Τάμεση.

Όπως μεταδίδουν τα διεθνή Μέσα η έκθεση είναι μία πραγματική AI φαντασμαγορία με γάτες, λούτρινα ζωάκια αλλά και emojis, που προσκαλούν τους φιλότεχνους να συλλογιστούν την επιρροή του “χαριτωμένου” (cute) στην καθημερινότητά μας.

Όπως διαβάζουμε στον Guardian που δημοσίευσε κριτική (!) για την έκθεση ακόμα δεν ξεκίνησε, ένα χαριτωμένο λευκό γατάκι με τρίχωμα ουράνιου τόξου άρχισε να ξεπροβάλλει στις αφίσες του μετρό του Λονδίνου τις τελευταίες εβδομάδες, και πάνω στο χνουδωτό κεφαλάκι του καρφωμένο ένα χρυσό κέρατο μονόκερου. Κοιτώντας πιο προσεκτικά η εικόνα γίνεται λιγάκι ανησυχητική.

Αυτό το στρουμπουλό πλασματάκι έχει ένα επιπλέον ζευγάρι ποδαράκια που προεξέχουν κάτω από το λαιμό του, ενώ το μεταλλικό του κέρατο μοιάζει περισσότερο με βίδα που έχει καρφωθεί στο κρανίο του. Και αυτά τα αμυγδαλωτά μπλε μάτια του δεν φαίνονται πλέον τόσο χαριτωμένα, αλλά κενά και απειλητικά.

“Θέλαμε να σας κάνουμε να νιώσετε άβολα“, λέει η Claire Catterall, επιμελήτρια της νέας έκθεσης Cute στο Somerset House. “Χρειαζόμασταν λοιπόν κάτι λίγο ανατριχιαστικό, που να περικλείει και την ακαταμάχητη χαριτωμενιά, αλλά και μια σκοτεινή πλευρά“.

Δεκαοκτώ τέτοια χαριτωμένα/ανατριχιαστικά τέρατα γατάκια υποδέχονται τους επισκέπτες της έκθεσης στους τοίχους της εισόδου σαν ενοχλητικά οικογενειακά πορτρέτα. Δημιουργήθηκαν με τη χρήση τεχνητής νοημοσύνης, από το στούντιο σχεδιασμού Graphic Thought Facility, και δίνουν στην έκθεση μια ατμόσφαιρα αλλόκοτη και ανησυχητική, αλλά και άκρως σαγηνευτική, όπως λένε οι διοργανωτές.

“Η έκθεση δεν είναι ούτε μια ανούσια τροφή για influencers, ούτε μια υπερβολικά κυνική προσέγγιση του θέματος. Αντίθετα, είναι μια προσεκτική εξερεύνηση της λατρείας και της κουλτούρας της ‘χαριτωμενιάς’ που θα σας γοητεύσει και θα σας απωθήσει στη γλυκιά αγκαλιά της. Είναι ένα χάπι με ζάχαρη και απροσδόκητη επίγευση.” διαβάζουμε στην κριτική του Guardian.

Οι γάτες είναι οι de facto φύλακες του κυβερνοχώρου. Όταν ζητήθηκε από τον εφευρέτη του παγκόσμιου ιστού, Tim Berners-Lee, να ονομάσει μια χρήση του διαδικτύου που δεν είχε προβλέψει, απάντησε με μια λέξη: “γατάκια”.

 “Cute” – Αίθουσες γεμάτες με ψηφιακές γατούλες

Την παραμονή της έναρξης της έκθεσης για το κοινό, το Somerset υποδέχθηκε τους πρώτους επισκέπτες: influencers που φορούσαν γιαπωνέζικες σχολικές στολές, φορέματα “Hello Kitty” ή σκουφάκια Pikachu, οι οποίοι επιδόθηκαν σε ένα παιχνίδι με το φωτογραφικό φακό προς τέρψιν των χιλιάδων ακολούθων τους. Οι επισκέπτες της έκθεσης θα δουν και πολλά βίντεο, βιντεοπαιχνίδια ή “memes”, που διαμοιράστηκαν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αφού το μήνυμά της βασίζεται σε μια κουλτούρα κυρίως ψηφιακή, που εξαπλώθηκε στον κόσμο με την έκρηξη του διαδικτύου.

 

Η πρώτη αίθουσα της έκθεσης “Cute” είναι αφιερωμένη αποκλειστικά στις γάτες, που πρωταγωνιστούν στο διαδίκτυο, και αντιπαραθέτει μαυρόασπρες φωτογραφίες με γάτες που χρονολογούνται από τον 19ο αιώνα με φουτουριστικά πορτρέτα από τα συμπαθητικά αυτά τετράποδα, τα οποία δημιουργήθηκαν με τη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης.

Λίγο πιο πέρα, ένα κολάζ με σγουρομάλλικα χερουβίμ της Αναγέννησης, τα πρώτα «χαριτωμένα μωρά» στην ιστορία της τέχνης, αναμεμειγμένα με λούτρινα ζωάκια, manga και εμβληματικές μορφές της κουλτούρας kawaii, που εμφανίστηκε τον 20ο αιώνα στην Ιαπωνία και μεταφράζεται ως «χαριτωμένος» ή «αξιαγάπητος».

Ένας υπερμεγέθης βωμός της Hello Kitty είναι το κατάλληλο μέρος για να ξεχάσουμε – όπως λένε οι διοργανωτές – τον έξω κόσμο, όπου μια θριαμβευτική αψίδα του εικονικού πλάσματος χωρίς στόμα οδηγεί σε έναν χώρο του οποίου οι τοίχοι είναι πνιγμένοι με εκατοντάδες λούτρινα. Άλλωστε, μεταξύ των χορηγών στην έκθεση “Cute” είναι η γιαπωνέζικη εταιρεία Sanrio, η οποία εμπορεύεται σε ολόκληρο τον κόσμο τα προϊόντα της διάσημης γάτας “Hello Kitty”, που δημιουργήθηκε πριν από μισό αιώνα.

Αυτός ο κάθετος μαζικός “τάφος” από χαριτωμένα λευκά προσωπάκια που κοιτάζουν βουβά προς τα έξω, οδηγεί τον επισκέπτη σε μια μικρή πίστα όπου μπορεί να χορέψει με γλυκανάλατες ντίσκο μελωδίες, που επιμελήθηκε ο David Gamson του Scritti Politti.

Η κουλτούρα του “χαριτωμένου” και ο καπιταλισμός συνδέονται στενά

Αυτό το κόνσεπτ του “γλυκούλη” είναι τόσο πολύπλοκο που ακόμη και η Κλερ Κέιτερλαλ, η έφορος της έκθεσης, δυσκολεύεται να του αποδώσει έναν ορισμό: “Είναι πολύ ευαίσθητο στον ορισμό του και αυτό το καθιστά ενδιαφέρον, διότι μπορεί να είναι μια πλειονότητα πραγμάτων κάθε φορά”, είπε η ίδια στο Γαλλικό Πρακτορείο.

Στους διάφορους χώρους της έκθεσης που χωρίζονται από αψίδες με τη μορφή γάτας ή ενός ουράνιου τόξου, σύγχρονα έργα συνυπάρχουν με εμπορικά προϊόντα, όπως τα διάσημα παιχνίδια Tamagochi ή Sylvanian Families – απόδειξη πως το “χαριτωμένο” είναι πάνω απ’ όλα μια βιομηχανία δισεκατομμυρίων δολαρίων.

“Η κουλτούρα του ‘χαριτωμένου’ και ο καπιταλισμός συνδέονται στενά, κάτι που κάνει κάποιες φορές τους ανθρώπους να νιώθουν άβολα“, υπογραμμίζει η Κέιτεραλ.

Αφότου χλευάστηκαν για πολύ καιρό, αυτή η αισθητική και αυτοί οι ενδυματολογικοί κώδικες υιοθετούνται σήμερα από πολλούς νέους, διότι τους επιτρέπουν «να υπάρχουν εκτός των κανόνων», κυρίως για τις γυναίκες ή τα άτομα queer, συμπλήρωσε η ίδια. “Αυτή η έκθεση δείχνει πως πρόκειται για κάτι που πρέπει να λάβουμε σοβαρά υπόψη και που μπορεί να μας πει πολλά για τους ίδιους μας τους εαυτούς και τον κόσμο που μας περιβάλλει”, εκτιμά η έφορος.

Η έκθεση “Cute” παρουσιάζει επιπλέον μια πολιτική διάσταση του “χαριτωμένου”, καθώς σε ένα τμήμα της μπορεί κανείς να δει μια φούξια μπαλακλάβα του γυναικείου συγκροτήματος της πανκ ροκ Pussy Riot, γνωστού για τις δράσεις του κατά του καρεκλοκένταυρου προέδρου της Ρωσίας Βλαντίμιρ Πούτιν.

Η “Cute” θα είναι ανοικτή για το κοινό έως τις 4 Απριλίου.