Φραντς Κάφκα – Πιο επίκαιρος από ποτέ 100 χρόνια μετά τον θάνατό του

Το 2024 συμπληρώνονται 100 χρόνια από τον θάνατο του Φραντς Κάφκα. Σήμερα, ο επιδραστικός συγγραφέας από την Πράγα εξακολουθεί να είναι επίκαιρος και να μας συναρπάζει. Τι είναι αυτό που τον κάνει να αντέχει στον χρόνο;

Ευτυχώς το συγγραφικό του έργο σώθηκε χάρις στον στενό του φίλο Μαξ Μπροντ, ο οποίος αγνόησε το αίτημα του Κάφκα να καταστρέψει τα γραπτά του αμέσως μετά τον θάνατό του. Ο Μαξ Μπροντ επιμελήθηκε με ιδιαίτερη θέρμη τα έργα του Κάφκα και τα εξέδωσε. Η συνολική εργογραφία του Φραντς Κάφκα είναι σπουδαία με τα: “Η Μεταμόρφωση”,  “Η Δίκη”, “Αμερική ή Ο Αγνοούμενος”, “Γράμμα στον πατέρα”, και “Ο Πύργος” να ξεχωρίζουν!

Στο θαυμάσιο βιβλίο “Κάφκα, ο Ανατόμος της Εξουσίας”, του Κώστα Δεσποινιάδη (εκδόσεις Πανοπτικόν), διαβάζουμε: “Ο Κάφκα καταπιάνεται με κάθε πολιτικό και κοινωνικό θέμα που θα μπορούσε να απασχολεί έναν Ευρωπαίο των αρχών του 20ου αιώνα! Η κριτική του είναι πάντα καίρια και ανατιναχτική. Μας δίνει την εντύπωση ενός ανθρώπου που στέλνει κατεπείγοντα τηλεγραφήματα σε άγνωστο παραλήπτη, τα οποία αναφέρονται σε μια απροσδιόριστη, επικείμενη καταστροφή“.

Το Goethe-Institut Athen σε συνεργασία με πολλούς φορείς φωτίζει ποικίλες πτυχές της προσωπικότητας του Κάφκα και επανεξετάζει το έργο του.

Με αφορμή τη φετινή επέτειο, το Goethe-Institut Athen παρουσιάζει την έκθεση αφίσας Komplett Kafka σε συνεργασία με τον καλλιτέχνη Nicolas Mahler και το Literaturhaus Stuttgart (Λογοτεχνικό Σπίτι της Στουτγκάρδης).

Κάφκα – Μια γκροτέσκ άποψη του κόσμου, από την οποία οι άνθρωποι προσπαθούν να ξεφύγουν

Ο Κάφκα γεννήθηκε στην Πράγα το 1883 και η οικογένειά του είχε εβραϊκή καταγωγή. Ήταν ο μεγαλύτερος από 6 αδέρφια. Οι δύο αδελφοί του πέθαναν σε μικρή ηλικία και οι τρεις αδερφές του εκτελέστηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης. Στα τσέχικα, το όνομα Κάφκα (kavka) σημαίνει την κάργια, που αποτέλεσε και το έμβλημα που χρησιμοποιούσε ο πατέρας του, Χέρμαν Κάφκα στις επαγγελματικές του επιστολές.

Ο φιλάσθενος Φραντς περιγράφει τον πατέρα του σαν έναν τυραννικό και ευέξαπτο χαρακτήρα, που ήθελε να ελέγχει τα πάντα και συχνά ξεσπούσε πάνω του. Οι αναμνήσεις από τον αυταρχικό και άξεστο πατέρα του, στοίχειωσαν τη ζωή του.

Μητρική γλώσσα του Κάφκα ήταν τα Γερμανικά, επίσημη γλώσσα της Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας, τα οποία μιλούσαν και οι δύο γονείς του. Διέθετε παράλληλα ευχέρεια και στην τσεχική γλώσσα, αλλά προτιμούσε να γράφει στα Γερμανικά λόγω του ενδιαφέροντος που έδειχνε στη γερμανική κουλτούρα. Μετά το λύκειο, φοίτησε στο πανεπιστήμιο της Πράγας όπου αρχικά σπούδασε Χημεία. Αργότερα εμπλούτισε τις σπουδές του με αρχαία ελληνικά και λατινικά. Τελικά πήρε το πτυχίο της Νομικής.

Στο τέλος του πρώτου έτους σπουδών του, γνώρισε τον Μαξ Μπροντ, φοιτητή στο πανεπιστήμιο, ο οποίος έμελλε να γίνει ένας από τους στενότερους φίλους του Κάφκα μέχρι το τέλος της ζωής του. Στις 14 Αυγούστου του 1912, καλεσμένος στο σπίτι του Μαξ Μπροντ, ο Κάφκα γνώρισε τη Φελίτσε Μπάουερ (Felice Bauer), η οποία εκείνη την εποχή εργαζόταν ως ιδιωτική υπάλληλος στο Βερολίνο. Τότε ξεκίνησε η θυελλώδης σχέση τους που οδήγησε σε έναν δύσκολο χωρισμό.

Η επιδείνωση της υγείας του Κάφκα ήταν μη αναστρέψιμη. Διαγνώστηκε ότι έπασχε από φυματίωση,  κάτι που ο ίδιος πάντα υποψιαζόταν. Το 1923, επέστρεψε στην Πράγα και για άλλη μια φορά μπήκε σε σανατόριο. Στις 3 Ιουνίου 1924, καταπονημένος, πεθαίνει σε ηλικία μόλις 41 ετών. Σε όλη του τη ζωή έπασχε από κλινική κατάθλιψη και αγοραφοβία.

Κάφκα στο Ινστιτούτο Γκαίτε – Έκθεση Αφίσας “Komplett Kafka” / Μια βιογραφία σε κόμικς

Ο Φραντς Κάφκα δεν ήταν μόνο συγγραφέας, είχε μεγάλο πάθος και για το σχέδιο: «Εγώ, κορίτσι μου, υπήρξα μεγάλο ταλέντο στο σχέδιο», έγραφε εν μέρει ειρωνικά αλλά και με κρυφή περηφάνια το 1913 στην αιώνια αρραβωνιαστικιά του, τη Φελίτσε Μπάουερ για τις καλλιτεχνικές του φιλοδοξίες.

Τα σχέδια που σκάρωνε του έδιναν κάποτε “μεγαλύτερη ικανοποίηση από κάθε τι άλλο“, αναφέρει κάπου. Η έκθεση παρουσιάζεται σε συνεργασία με τον καλλιτέχνη Nicolas Mahler και το Literaturhaus Stuttgart (Λογοτεχνικό Σπίτι της Στουτγκάρδης).

Ο Nicolas Mahler, σχεδιαστής κόμικς και εικονογράφος, αναδεικνύει τη ζωή και το έργο του Κάφκα με τρόπο απαράμιλλα πνευματώδη και καυστικό, ενώ δεν διστάζει να αγγίξει και ορισμένα μεγάλα ερωτήματα: Γιατί απέτυχε το σχέδιο του Κάφκα να συντάξει μια σειρά φτηνών ταξιδιωτικών οδηγών; Ποιος έγραψε τη συνέχεια ενός από
τα σημαντικότερα βιβλία του με τίτλο «Η επαναμεταμόρφωση του Γκρέγκορ Σάμσα»; Και τι κρύβεται πίσω από την ιστορία με τη «λευκή σκλάβα»; Απαντήσεις που περιέχονται και στο βιβλίο KOMPLETT KAFKA των εκδόσεων Suhrkamp.

Ο Nicolas Mahler γεννήθηκε το 1969 στη Βιέννη, όπου ζει και εργάζεται ως σχεδιαστής κόμικς και εικονογράφος. Κόμικς και γελοιογραφίες του δημοσιεύονται σε εφημερίδες και περιοδικά όπως Die Zeit, NZZ am Sonntag, την κυριακάτικη Frankfurter Allgemeine και το σατιρικό περιοδικό Titanic.

Για το ευρύτατο έργο του έχει αποσπάσει πολλά βραβεία, μεταξύ άλλων το βραβείο Max und Moritz ως ο «καλύτερος γερμανόφωνος καλλιτέχνης κόμικς» το 2010, το βραβείο Literaturhäuser το 2015 και το βραβείο Sondermann το 2019. Ο Mahler είναι καλλιτεχνικός διευθυντής της Σχολής για την Ποίηση στη Βιέννη.