Κωνσταντίνος Κερεστετζής: “Λυπάμαι για τους ανθρώπους που με έπαρση, αλλά και αλαζονεία, δηλώνουν αυτοδίδακτοι”

Ένα ιστορικό εργαστήρι, ένας τόπος συνάντησης ζωγράφων, μια γωνιά πλημμυρισμένη από μνήμες που κρατούν περισσότερο από έναν αιώνα. Πρόκειται για το σπίτι του ζωγράφου Κωνσταντίνου Κερεστετζή, που, μετά από πολύχρονη προσπάθεια, απέκτησε εκθεσιακό χώρο.

Το μεσοπολεμικό οίκημα στην οδό Προύσης 17, κοντά στον Άγιο Παντελεήμονα, στεγάζει, εκτός από το σπίτι και το ατελιέ του δημιουργού, το εργαστήριο συντήρησης έργων τέχνης της συζύγου του Μαργαρίτας Ντελή. Σε ανεξάρτητο χτίσμα (ένα σπίτι μέσα στο σπίτι) δημιουργήθηκε σύγχρονο εκθετήριο ζωγραφικής του Κερεστετζή, ενώ από δω και πέρα θα λειτουργεί και ως χώρος εκθέσεων και εκδηλώσεων σχετικών με την Ελληνική ζωγραφική. Εκεί από τις 25 Ιανουαρίου έως τις 3 Φεβρουαρίου θα παρουσιαστεί η έκθεσή του με τίτλο “Ακουαρέλες από το Άγιον Όρος”

Ζωγράφος με σπάνια τεχνική κατάρτιση και με άμεσες ικανότητες σύλληψης του κόσμου, ο Κερεστετζής ακολούθησε από νωρίς το παράδειγμα των παλιών μαστόρων και μετά τη θητεία στην ΑΣΚΤ (εργαστήριο του Χρόνη Μπότσογλου) συνέχισε τη σπουδή στα μεγάλα έργα του παρελθόντος, αρχικά στο Λούβρο και κατόπιν στο Πράδο. Από το 1993 έως το 1998 έκανε ελεύθερες σπουδές στην Ισπανία κι έζησε στο Τολέδο, επιχειρώντας μια ιδιότυπη μαθητεία στον Γκρέκο και στην πόλη που τον ανέδειξε. Ο ζωγράφος φιλοτέχνησε το «πρόσωπο» διάφορων πόλεων από την Ευρώπη ως τη Λατινική Αμερική, με κύρια την Κωνσταντινούπολη όπου έμεινε εφτά χρόνια (2010-2017).

Τα τελευταία χρόνια ο Κερεστετζής αντλεί τη ζωγραφική του από τον Άθω. Πρώτη φορά επισκέφθηκε το Όρος το 1997. Από τότε έκανε συνολικά πάμπολα ταξίδια, πεζοπορώντας επί μακρόν σε δύσβατα μονοπάτια και βγάζοντας τα σύνεργα της τέχνης του όποτε η φύση του το επέτρεπε. Το 2023 έζησε επί 3,5 μήνες σε κελιά και σκήτες, γνώρισε γέροντες και υποτακτικούς, μετείχε σε λιτανείες, αγρυπνίες και πανηγύρεις, κοινώνησε το πνεύμα και το αίσθημα της Αθωνικής Πολιτείας. Στα έργα του αποτύπωσε όψεις ιστορικών μονών, σκητών και ασκηταριών, υμνώντας τη μοναξιά τους σε απόκρημνα σημεία κι ακτές.

Πώς αισθάνεστε που πλέον αποκτήσατε έναν δικό σας εκθεσιακό χώρο; Μιλήστε μας για την οδό Προύσης 17;
Η επαφή μου με την αθηναϊκή αγορά τέχνης ξεκίνησε μέσα από τη συνεργασία με την γκαλερί “Χώρος τέχνης 24”, ήδη από τα πρώτα μου φοιτητικά μου χρόνια με τη διοργάνωση της πρώτης μου ατομικής το 1992. Ήταν μια πολύ όμορφη και γόνιμη συνεργασία που κράτησε 12 χρόνια η οποία με μύησε με ουσιαστικό τρόπο στο περιβάλλον της ελληνικής αγοράς τέχνης…

Η αμέσως επόμενη συνεργασία μου ήταν με την “Γκαλερί Γαβράς”, η οποία κράτησε επίσης 12 χρόνια έχοντας δημιουργήσει επίσης μια πολύ δημιουργική, αλλά και φιλική σχέση. Δοκίμασα μια νέα συνεργασία με την “Γκαλερί Χαλκός” στη Θεσσαλονίκη, η οποία κράτησε μόνο δύο χρόνια και έκτοτε δεν μπόρεσα να βρω καμία άλλη γκαλερί με την οποία θα μπορούσα να οικοδομήσω μια σχέση εμπιστοσύνης βασισμένη στην αμοιβαιότητα, στο σεβασμό, στην κατανόηση, με εντιμότητα και ειλικρίνεια, συστατικά απαραίτητα για μια επιτυχημένη μακροχρόνια συνεργασία.

Ήταν μονόδρομος να δημιουργήσω αυτόν τον χώρο από την στιγμή που μου δινόταν αυτή η δυνατότητα λόγω του νεοκλασικού στο οποίο έχω σπίτι και εργαστήριο με τους πολλαπλούς χώρους που διαθέτει. Έτσι σε συνεργασία με τη γυναίκα μου Μαργαρίτα συμφωνήσαμε και διαμορφώσαμε τον περιβάλλοντα χώρο, έτσι ώστε να μπορεί να είναι λειτουργικός για να μπορεί να εκθέσει και να παρουσιάσει έργα ζωγραφικής με ποιοτικό τρόπο, σεβόμενοι όλα τα πρωτόκολλα για μια οργανωμένη έκθεση όπως ακριβώς θα λειτουργούσε μια δομημένη και καλά οργανωμένη γκαλερί.

Ο “Χώρος Τέχνης Προύσης 17” θα μπορούσε να παρουσιάσει και έργα άλλων καλλιτεχνών που με τη τέχνη τους αναζητούν τις αξίες εκείνης της ζωγραφικής που η σημερινή εποχή αμφισβητεί και τις θεωρεί είτε αναχρονιστικές είτε ξεπερασμένες.. Αυτό είναι ένα έργο που η σύζυγος μου Μαργαρίτα Ντελή και ξέρει, και θέλει, και μπορεί να οργανώσει και να συντονίσει αυτές τις εκθέσεις έχοντας σαν αφετηρία την κοινή αγάπη για την τέχνη της ζωγραφικής.

Το επισημαίνω αυτό γιατί από τον χώρο των γκαλερί, έχω συνειδητοποιήσει ότι πολλές από αυτές δε γνωρίζουν και δεν μπορούν να καταλάβουν σχεδόν τίποτα από την αλήθεια και το νόημα της ζωγραφικής και του καλλιτέχνη, αδυνατώντας να διακρίνουν τις πραγματικές αξίες από τις πλαστές τόσο από έλλειψη παιδείας και εγωιστικής συμπεριφοράς, όσο και επειδή έχουν ως κύριο στόχο το ίδιον οικονομικό όφελος, εις βάρος του καλλιτέχνη ζητώντας ποσοστά που δεν αντιστοιχούν στις παροχές που προσφέρουν.
Αυτός είναι ο λόγος που βλέπουμε τόσο χαμηλής ποιότητας συνεργασίες μεταξύ καλλιτεχνών και γκαλερί, σχεδόν εχθρικές. Με τη βοήθεια του Θεού, ο χώρος αυτός ευελπιστεί να αποτελέσει μια μικρή πνευματική κυψέλη προάγοντας πολιτισμό. Για αυτό το λόγο σύμβολο της γκαλερί είναι οι δυο μέλισσες.

Τι θα δούμε στην έκθεση αυτή;
Στην έκθεση παρουσιάζεται ένα αντιπροσωπευτικό μέρος από την εργασία μου στο Άγιον Όρος που έλαβε χώρα πέρυσι το καλοκαίρι εργαζόμενος αποκλειστικά με την ακουαρέλα. Δεν το είχα ξανακάνει στο Όρος και ήταν μια πρόκληση που όμως τη χάρηκα πολύ. Η έκθεση αυτή δείχνει τον τρόπο με τον οποίο προσπάθησα να θέσω ερωτήματα, αλλά και τις λύσεις  που μπόρεσαν να δοθούν. Δεν έχει κλείσει το κεφάλαιο με την ακουαρέλα στο Όρος, αλλά σίγουρα έγινε η αρχή.

Ποια η εμπειρία σας από το Άγιο Όρος; Πώς λειτουργεί μέσα σας αυτό το μέρος; Τι το διαφορετικό έχει;
Πολλές και δύσκολες ερωτήσεις, αλλά θα προσπαθήσω να είμαι ακριβής. Το Άγιον Όρος το λέγανε οι παλιοί πατέρες “ψυχιατρείο” και είχανε σοβαρούς λόγους να το λένε αυτό. Ο άνθρωπος τρέχει για τις μέριμνες των βιοποριστικών του αναγκών αφήνοντας ακαλλιέργητο το λεπτότερο κομμάτι του Εαυτού που λέγεται Ψυχή. Την αφήνει ατροφική, απεριποίητη και έτσι να νοσεί. Είδα προσωπικά μεγάλη βοήθεια από τη θεραπευτική ενέργεια του Όρους μέσω των πατέρων και είμαι βαθιά ευγνώμων ως προς αυτό.

Η διαφορετικότητά του οφείλεται στον στόχο που θέτουν οι μοναχοί εκεί σε σχέση με τους ανθρώπους της “κοσμικής ζωής” αναζητώντας την ανάπτυξη και τη βίωση της εσωτερικής “πνευματικής ζωής”. Είναι διαφορετικό να ζεις και να ελπίζεις με τα υλικά αγαθά θεωρώντας πως εκεί βρίσκεται το νόημα και τελείως διαφορετικό να μεριμνάς για το ψυχικό και πνευματικό σου κόσμο αναζητώντας την ένωση με το Θείο.

Ποιοι ζωγράφοι θα λέγατε πως σας έχουν επηρεάσει σαν καλλιτέχνη; Και ποιες συναντήσεις σας έχουν “στιγματίσει”;
Τον καθοριστικότερο ρόλο τον έπαιξαν οι δάσκαλοι που συνάντησα στη ζωή και στη ζωγραφική… Λυπάμαι για τους ανθρώπους που με έπαρση, αλλά και αλαζονεία δηλώνουν απερίφραστα ότι είναι αυτοδίδακτοι γιατί καθώς λέει ένας σοφός: “…ο αυτοδίδακτος για δάσκαλο έχει τον διάολο…”
Πολύ απλά ο άνθρωπος δεν μπορεί να διακρίνει και να καταλάβει το σωστό από το λάθος, το αληθινό από το ψεύτικο ακολουθώντας ένα δρόμο πλούσιο σε λάθη και πλάνες τον οποίο επίμονα αρνείται να αλλάξει.

Πόσο καθοριστικό και νευραλγικό είναι το περιβάλλον για την καλλιτεχνική διαδικασία;
Υπάρχουν δύο περιβάλλοντα, το εσωτερικό και το εξωτερικό…  Αυτά αλληλοεπιδρούν αναμφίβολα, όμως από την εμπειρία μου ομολογώ ότι το εσωτερικό περιβάλλον, η εσωτερική κατάσταση του “Είναι” καθορίζει κατά κύριο λόγο την στάση μας στο εξωτερικό.

Ζωγραφίζω στον δρόμο και μαζεύεται γύρω μου αρκετός κόσμος όπου πολλές φορές παρεμβαίνουν στη ζωγραφική μου είτε σχολιάζοντας την είτε μου ζητούν την προσοχή για να μου πουν ή να μου δείξουν κάτι… Εγώ οφείλω να σταθώ ήρεμος, ατάραχος, να μην χάσω την προσοχή μου και την ενέργεια μου. Για να το πετύχει κανείς αυτό θέλει άσκηση, δεν είναι εύκολο, αλλά είναι απαραίτητο. Μπορώ να καταλάβω τον κόσμο που δυσκολεύεται σε αυτές τις συνθήκες γιατί υπάρχει και εξής. Το νοιάξιμο για την εικόνα μας προς τους άλλους. Όταν είσαι παγιδευμένος εκεί, είναι πραγματικά μια πολύ άβολη κατάσταση…

Τι σημαίνει ζωγραφική για εσάς; Πώς κρίνετε το σύγχρονο ελληνικό καλλιτεχνικό τοπίο;
Το έχω πει πολλές φορές… Ζωγραφική και ζωγράφος δε νοούνται χωρίς τα μάτια, γιατί πολύ απλά χωρίς τα μάτια δεν μπορούν να υπάρξουν. Η επικοινωνία της σχέσης ζωγράφου, ζωγραφικής και θεατή πραγματώνεται μόνο μέσω της όρασης Αυτό που θαυμάζουμε οι άνθρωποι στην ζωγραφική επί αιώνες είναι την ικανότητα του ζωγράφου να πραγματώσει σε εικόνα το προσωπικό του βλέμμα πάνω στον κόσμο.

Όσο πιο ουσιαστικό, εσωτερικό και πνευματικό το βλέμμα του καλλιτέχνη τόσο πιο πολύ μας οδηγούσε να δούμε και εμείς τον κόσμο με ένα μοναδικό τρόπο όπως δεν τον είχαμε ξαναδεί ποτέ μέχρι τότε. Όμως “το μάτι του ζωγράφου” σήμερα πάσχει.. νοσεί θα έλεγα, έχει πέσει σε λήθαργο, σε βαθύ ύπνο, φαντασιώνεται πράγματα που δεν έχουν σχέση με την πραγματική πραγματικότητα και όλη αυτή η κατάσταση μας αφήνει ένα αίσθημα κενότητας και μεγάλης φτώχειας στη ζωγραφική σήμερα.

Η ζωγραφική δεν είναι διακόσμηση, δεν είναι στυλ, δεν είναι διασκέδαση: είναι ένας εσωτερικός αγώνας του ανθρώπου να “δει” και να πραγματώσει το είδωμά του από τον κόσμο μέσα από την γλώσσα της ζωγραφικής.. Για να σας γίνει αυτό αντιληπτό με τρόπο άμεσο και βιωματικό προσπαθήστε να σχεδιάσετε με μολύβι το πρόσωπο του αγαπημένου σας ή της αγαπημένη σας.
Ξαφνικά θα συνειδητοποιήσετε ότι το γνωστό αυτό πρόσωπο σας που βλέπατε καθημερινά θα σας φανεί άγνωστο, καινούριο και ξαφνικά θα αποκτήσει ένα μυστήριο… Θα γίνει ένα μεγάλο ερωτηματικό. Θα αρχίσετε να βλέπετε πράγματα που μέχρι τότε, ποτέ δεν είχατε προσέξει αλλά ήταν πάντα εκεί. Απαιτεί όμως μια τίμια και ειλικρινή προσπάθεια από μεριά σας, καθώς πρέπει να πάρετε στα σοβαρά το όλο εγχείρημα χωρίς να σας νοιάζει καθόλου το τελικό αποτέλεσμα παρά μόνο να εστιάσετε στη προσπάθεια να δείτε πραγματικά, με όλη σας ένταση της προσοχής για την βίωση και την πραγμάτωση του “βλέμματος”. Εκεί θα αντιληφθεί κανείς την πολυπλοκότητα του ζητήματος και σίγουρα θα μάθει πολλά.

Μελλοντικά σχέδια;
Μετά από μια εξάμηνη διακοπή λόγω εργασιών ανακαίνισης του σπιτιού, των εργαστηρίων και την διαμόρφωση της γκαλερί νομίζω ότι πρέπει να χαμηλώσω τις προσδοκίες για ζωγραφική από τον εαυτό μου και να αρχίσω σιγά σιγά να σχεδιάζω πάλι αναρρώνοντας από τους πόνους στα δάχτυλα και στο σώμα που άφησε πίσω της αυτή η ενεργή συμμετοχή μου στα έργα.
Νιώθω όπως ένας ασθενής που ήταν για καιρό με γύψο στο κρεβάτι… θα πάρει λίγο χρόνο αλλά νομίζω ότι όλα αυτά σιγά σιγά θα μείνουν πίσω και θα ξαναβρώ την σχέση μου με την ζωγραφική.