Πινακοθήκη: Προς επιστροφή τα έργα του Κατσαδιώτη – Μιλάμε όμως για “νίκη”;

Τα τέσσερα βανδαλισμένα έργα του Χριστόφορου Κατσαδιώτη, σύμφωνα με πληροφορίες του NEWS 24/7, ενδέχεται να επιστρέψουν στην έκθεση «Η Σαγήνη του Αλλόκοτου» στον Ενδιάμεσο Χώρο της Εθνικής Πινακοθήκης.

Αν τελικά τα έργα επιστρέψουν -γιατί ακόμη επίσημη ανακοίνωση δεν έχει βγει από την Πινακοθήκη– θα κρεμαστούν εκ νέου στον τοίχο της έκθεσης και θα τηρούν όλες τις προδιαγραφές ασφαλείας. Δε θα τα δούμε δηλαδή πεταμένα και βανδαλισμένα στο δάπεδο ως “Σύμπτωμα” βίας όπως είχε αρχικά αποφασιστεί από την διευθύντρια της Πινακοθήκης Συραγώ Τσιάρα.

Έτσι εξηγείται γιατί στην ανακοίνωση της Πινακοθήκης είχε τονιστεί πως “με γνώμονα την ασφάλεια της Εθνικής Πινακοθήκης-Μουσείου Αλεξάνδρου Σούτσου, των έργων τέχνης, των εργαζομένων και των επισκεπτών, καθώς και την αποκατάσταση της εύρυθμης θεσμικής λειτουργίας, τα έργα τέχνης του Χριστόφορου Κατσαδιώτη τα οποία παρουσιάζονταν στην έκθεση «Η Σαγήνη του Αλλόκοτου» απομακρύνθηκαν από το δάπεδο με τη σύμφωνη γνώμη του καλλιτέχνη”.

Τα έργα του Κατσαδιώτη, τα οποία καταστράφηκαν δημόσια από τον βουλευτή της Νίκης, Νίκο Παπαδόπουλο, απομακρύνθηκαν το Σάββατο από τον χώρο της έκθεσης με σκοπό να προστατευτούν από την ένταση που δημιουργήθηκε μετά την επίθεση. Ωστόσο, αυτή η απόφαση, αν και προφανώς είχε στόχο την προστασία των έργων και των εργαζομένων, υπογραμμίζει την ανησυχητική υποχώρηση της ελευθερίας της τέχνης μπροστά σε φανατισμούς και απειλές.

Η επιστροφή τους τώρα, παρά τις προδιαγραφές ασφαλείας που θα τηρηθούν, μπορεί να χαρακτηριστεί ως μία νίκη της Τέχνης, ωστόσο, εξακολουθεί να εγείρει ερωτήματα για την ακεραιότητα της καλλιτεχνικής ελευθερίας σε μια εποχή όπου η λογοκρισία φαίνεται να κερδίζει έδαφος.

Το ιστορικό των βανδαλισμένων έργων- Μιλάμε για νίκη άραγε;

Τα έργα του Χριστόφορου Κατσαδιώτη, που εκτίθεντο στην έκθεση «Η Σαγήνη του Αλλόκοτου», βανδαλίστηκαν την προηγούμενη Δευτέρα από τον βουλευτή της Νίκης, Νίκο Παπαδόπουλο, ο οποίος με τη βοήθεια ενός ακόμη ατόμου τα απέσπασε βίαια από τον τοίχο και τα πέταξε στο δάπεδο, καταστρέφοντάς τα. Μετά την επίθεση, η επιμελήτρια και διευθύντρια της Πινακοθήκης, Συραγώ Τσιάρα, αποφάσισε να τα διατηρήσει στη θέση τους, ως «Σύμπτωμα» της βίας μιας κοινωνίας που δεν μπορεί να διαχειριστεί τον σύγχρονο διάλογο της τέχνης με την παράδοση.

Ωστόσο, παρά τις καλλιτεχνικές της προθέσεις, προφανώς η πίεση των πολιτικών και θρησκευτικών κύκλων οδήγησε στην απομάκρυνση των έργων. Τώρα, η επιστροφή τους αν και θετική, προδίδει την αμφίσημη στάση της πολιτείας απέναντι στην ελευθερία της τέχνης: από τη μία, παραχωρούν χώρο για την επιστροφή τους, από την άλλη όμως, η σιωπή του Υπουργείου Πολιτισμού και η απουσία ουσιαστικής στήριξης για την καλλιτεχνική κοινότητα, προοιωνίζουν ένα μέλλον αβέβαιο για τη δημόσια τέχνη.

Η ελευθερία της τέχνης, όπως αποδεικνύεται από την αμφιλεγόμενη αντίδραση του κράτους σε αυτό το περιστατικό, παραμένει εύθραυστη. Το ερώτημα που προκύπτει είναι σαφές: Είναι η τέχνη στην Ελλάδα του 2025 ακόμα ελεύθερη να εκφράζεται χωρίς να βρίσκεται υπό την απειλή της λογοκρισίας και του φανατισμού; Ποιες είναι οι επόμενες κινήσεις της Πολιτείας για την προστασία της ελευθερίας της έκφρασης και της καλλιτεχνικής δημιουργίας;

Θα αλλάξει στάση το αρμόδιο Υπουργείο Πολιτισμού και η υπουργός Λίνα Μενδώνη ή θα συνεχίσουν να μένουν ¨κρυμμένοι” πίσω από αυτή την εκκωφαντική σιωπή; Γιατί μέχρι σήμερα δεν έχουμε ακούσει ούτε μια λέξη στήριξης προς την Εθνική Πινακοθήκη, τη διευθύντριά της Συραγώ Τσιάρα και τη γενναία στάση που κράτησε αρχικά.
Η επιστροφή των έργων μπορεί να φαίνεται ως ένα θετικό βήμα, αλλά αν το δούμε στο πλαίσιο ευρύτερων κοινωνικών και πολιτικών πιέσεων, δυστυχώς δεν φαίνεται παρά να αποτελεί μία αμφίρροπη νίκη.