Πώς ένα μουσείο αποχωρίζεται ένα έργο Τέχνης; Το παράδειγμα της Πινακοθήκης

Ένας πολύ συγκινητικός αποχαιρετισμός έλαβε χώρα στην Εθνική Πινακοθήκη και μάλιστα για πρώτη φορά ενώπιον κοινού. Το έργο του Βλάση Κανιάρη “Arrivederci Willkomen” (Εις το επανιδείν – Καλώς ήλθατε) “αναχώρησε” από την έκθεση «Αστυγραφία: Η ζωή της πόλης της δεκαετίες 1950-1970» την Τρίτη 5 Μαρτίου στις 16:00 και «μεταναστεύει» στη Γερμανία για να συμμετάσχει σε περιοδική έκθεση στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης της Φρανκφούρτης.

Για πρώτη φορά η Εθνική Πινακοθήκη και η διευθύντριά της Συραγώ Τσιάρα ανοίγει τις πόρτες της στο κοινό προκειμένου να παρακολουθήσει τη διαδικασία συσκευασίας και μεταφοράς ενός έργου τέχνης. Η κ. Τσιάρα είπε χαρακτηριστικά πως “όταν μας ζητήθηκε το έργο από τη Φρανκφούρτη η πρώτη μου αντίδραση ήταν αρνητική, καθώς πρόκειται για ένα πολύ σημαντικό και νευραλγικό έργο της παρούσας έκθεσης, ένα έργο που παίζει κεντρικό ρόλο σε αυτήν. Ωστόσο μετά σκέφτηκα πως το έργο αυτό έχει μέσα στο DNA του την έννοια της μετανάστευσης, ακόμη και από τον ίδιο τον τίτλο του, και απάντησα θετικά.”

Βλάσης Κανιάρης- Εθνική ΠΙνακοθήκη: Μια σχέση αγάπης και κακίας που επιτέλους εξομαλύνθηκε

Παρών στη διαδικασία αυτή της αναχώρησης ήταν και ο γιος του Βλάση Κανιάρη, Αλέξης, ο οποίος μάλιστα έκανε λόγο για την “περίεργη σχέση του πατέρα του με την Πινακοθήκη, μία σχέση αγάπης και κακίας”.

Γι΄αυτό άλλωστε και ο Βλάσης Κανιάρης δήλωνε απών τόσα χρόνια από τις εκθέσεις της. Η σχέση αυτή αποκαταστάθηκε με την παρέμβαση της επιμελήτριας Λίνας Τσικούτα που επέμενε να εκτεθούν τα έργα του και ακολούθως με την κ. Τσιάρα εξομαλύνθηκε τελείως.

Ο κ. Αλέξης Κανιάρης δήλωνε από μικρή ηλικία παρών στη διαδικασία συσκευασίας και αποσυσκευασίας των έργων του πατέρα του. «Ο πατέρας μου είχε τρεις αποθήκες με τα έργα του στην Αθήνα και μελετούσε τη μετακίνησή τους. Θυμάμαι έντονα τον μεταφορέα τον κ. Γιώργο που είχε ένα βανάκι και έβαζε σε αυτό χωρίς καμία επιμελεια τα έργα του.  Μάλιστα ρωτούσε τον πατέρα μου, τι να γράψει στο δελτίο αποστολής, εκείνος του απαντούσε “δεν ξέρω” και ο κ. Γιώργος έγραφε χαρακτηριστικά στο δελτίο “Για Χωματερή”.

Μία άλλη φορά δε χωρούσαν στο βανάκι όλα τα έργα και έβαλα ένα κομμάτι από το “Arrivederci Willkomen” στο κάθισμα του αυτοκινήτου μου και κάποια σίδερα που προεξείχαν το έσκισαν. Εγώ εκνευρίστηκα πολύ και ο πατέρας μου μου είπε “Μια μέρα αυτό το έργο θα γίνει διάσημο και θα το συγχωρήσεις”.

Η διαδικασία συσκευασίας- αποσυσκευασίας του έργου του Κανιάρη

Είναι πραγματικά εντυπωσιακό με πόσο μεγάλη προσοχή συσκευάζεται ένα έργο Τέχνης προκειμένου να “φύγει” από ένα Μουσείο. Οι κινήσεις των ειδικών είναι τόσο λεπτές που μοιάζουν με χειρουργικές. Ο τρόπος που “αποδομούν” το έργο του Κανιάρη στα κομμάτια του, ο τρόπος που το καθαρίζουν με ένα πινέλο, η τοποθέτησή του μέσα στις ειδικές συσκευασίες και το γέμισμα αυτών με ειδικό υλικό έτσι ώστε να αποφευχθούν οι τυχόν τραυματισμοί του έργου. Τα πάντα είναι προσεγμένα μέχρι την τελευταία λεπτομέρεια.

Το έργο του Βλάση Κανιάρη “Arrivederci Willkomen”

Ο Βλάσης Κανιάρης, γνωστός για τις κοινωνικοπολιτικές του ανησυχίες, οι οποίες αποτυπώνονται στη σειρά “Gastarbeiter- Fremdarbeiter” (“Φιλοξενούμενοι εργάτες – Ξένοι εργάτες”) από τα μέσα της δεκαετίας του ’70, ο καλλιτέχνης εστίασε στη ζωή και τις συνθήκες διαβίωσης των μεταναστών που ζούσαν τότε στη Γερμανία. Το έργο “Arrivederci Willkomen” δημιουργήθηκε στη δεκαετία του ’70 και εντάσσεται στην πολύχρονη έρευνα του για τις συνθήκες ζωής των γκασταρμπάιτερς του Βερολίνου.

Όπως έχει πει ο ίδιος αναφερόμενος στην εγκατάσταση : «Δεν είναι θέμα ενός ατόμου ή μιας χώρας, είναι θέμα του μηχανισμού (…). Βέβαια προσθέτω το εξής οξύμωρο, ότι τότε εμείς ήμασταν χώρα που εξήγε ένα μεταναστευτικό δυναμικό και τώρα είμαστε η χώρα που εισάγει».

Το έργο αυτό δεν είναι τυχαία πολυταξιδεμένο, καθώς μιλά για τον πυρήνα του ανθρώπινου βιώματος. Το 2014 παρουσιάστηκε στην Μπιενάλε της Gwangju και σε πολλές άλλες πόλεις.

Άλλωστε και ο ίδιος ο Κανιάρης πίστευε πως η ιστορία γράφεται μέσα από τις μετακινήσεις των πολιτισμών…