Πρώτη φορά ένα δημόσιο μουσείο καταλαμβάνεται εξ ολοκλήρου από γυναίκες

Το τέταρτο και τελευταίο μέρος του κύκλου εκθέσεων του ΕΜΣΤ της σειράς Κι’ αν οι γυναίκες κυβερνούσαν τον κόσμο; εγκαινιάζεται με επτά νέες εκθέσεις: την ατομική έκθεση της γνωστής Ιρανής ζωγράφου Tala Madani, η πρώτη σε ευρωπαϊκό μουσείο μετά από δέκα και πλέον χρόνια,
μια νέα εγκατάσταση της Εύας Στεφανή, ειδική παραγγελία του Μουσείου, την πρώτη παρουσίαση στην Ελλάδα της σημαντικής Βρετανίδας γλύπτριας Phyllida Barlow, σε συνεργασία με το ΝΕΟΝ και την Συλλογή Δ.Δασκαλόπουλου, ατομικές παρουσιάσεις έργων της Bouchra Khalili και της Susan Meiselas και την πρώτη παρουσίαση μιας σειράς άγνωστων σχεδίων της Ελένης Πίταρη-Παγκάλου.

Τα εγκαίνια του τέταρτου μέρους αποτελούν ορόσημο καθώς αντιπροσωπεύουν τη στιγμή που το EMΣT καταλαμβάνεται εξ ολοκλήρου από γυναίκες καλλιτέχνιδες – κάτι που συμβαίνει για πρώτη φορά σε δημόσιο μουσείο διεθνώς.

Με το άνοιγμα του 4ου μέρους του κύκλου εκθέσεων το ΕΜΣΤ θα έχει παρουσιάσει συνολικά 18 ατομικές εκθέσεις, εγκαταστάσεις και έργα, αναδεικνύοντας το έργο 40 καλλιτέχνιδων, διαφορετικών ηλικιών και προελεύσεων, αποτυπώνοντας με την πληθυντικότητα των φωνών τους τον διαθεματικό φεμινισμό και την ποικιλία των γυναικείων εμπειριών και ταυτοτήτων, ανάλογα με τη φυλή και την τάξη.

Για τον εορτασμό των εγκαινίων θα πραγματοποιηθεί, από τις 9 μ.μ. και μετά, συναυλία στην ταράτσα του ΕΜΣΤ, σε επιμέλεια της Franziska Lantz και με ζωντανές εμφανίσεις των Acidic Male, Zevla και Franziska Lantz, προσκαλώντας τους επισκέπτες σε ένα βαθύ ταξίδι στην ηλεκτρονική χορευτική μουσική.

Ο θεματικός αυτός κύκλος, πρωτοβουλία της Καλλιτεχνικής Διευθύντριας του ΕΜΣΤ Κατερίνας Γρέγου, βασίζεται σε ένα συχνά επαναλαμβανόμενο υποθετικό ερώτημα: τι θα συνέβαινε αν η διακυβέρνηση του κόσμου είχε θηλυκά χαρακτηριστικά;

Τέλος, το σύνολο των εκθέσεων στοχεύει στην αποκατάσταση ανισοτήτων μέσα στην ίδια την κυρίαρχη ιστορία της τέχνης, που για χρόνια περιθωριοποίησε ή κατέστησε αόρατες τόσες γυναίκες δημιουργούς, πόσο μάλλον σε μια χώρα όπως η Ελλάδα, όπου, έως τώρα, δεν υπήρξε οργανωμένο φεμινιστικό κίνημα στα εικαστικά.

 

PAPER GRAVEYARDS

Μια συζήτηση της Susan Meiselas και του Eduardo Cadava Η συζήτηση μεταξύ της σημαντικής φωτογράφου του Magnum Susan Meiselas και του θεωρητικού της φωτογραφίας Eduardo Cadava θα εξετάσει τις σχέσεις της φωτογραφίας με την τεκμηρίωση, την αναπαράσταση, την ιστορία και την πραγματικότητα της βίας. Έχοντας ως αφετηρία της το πρόσφατο βιβλίο του Cadava με τίτλο Paper Graveyards (Νεκροταφεία από χαρτί), που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις του πανεπιστημίου MIT και περιλαμβάνει ένα γράμμα προς τη Meiselas, η συζήτηση θα εστιάσει στο τι μπορεί να κάνει η φωτογραφία σε περιόδους κρίσης, πολέμου και παντός είδους κινδύνων. Στο πλαίσιο αυτό, θα καταπιαστεί και με την μακρά πορεία και το πλούσιο φωτογραφικό έργο της Meiselas από τη δεκαετία του 1970 μέχρι και σήμερα.

Γυναίκες στο ΕΜΣΤ- Αναλυτικά οι εκθέσεις

Tala Madani
Shitty Disco

13.06-10.11.2024
Ισόγειο
Επιμέλεια: Ιόλη Τζανετάκη

Το ΕΜΣΤ | Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης παρουσιάζει την έκθεση Shitty Disco, την πρώτη ατομική έκθεση στην Ελλάδα της διεθνώς καταξιωμένης Ιρανής καλλιτέχνιδας Tala Madani, που ζει και εργάζεται στο Λος Άντζελες. Συγκεντρώνοντας περισσότερα από σαράντα έργα ζωγραφικής και κινούμενου σχεδίου, η έκθεση αναδεικνύει μια σειρά θεμάτων που διατρέχουν το έργο της Madani τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια.

Η έκθεση δανείζεται τον τίτλο της από τα ομότιτλα έργα της καλλιτέχνιδας. Δημιουργημένο ειδικά για το ΕΜΣΤ το έργο με τίτλο Shitty Disco (2014), απεικονίζει ένα μεταφυσικό νάιτ κλαμπ, έναν τόπο που ανήκει σ’ ένα μεταιχμιακό σύμπαν κάπου μεταξύ φαντασίας και εφιάλτη και παραπέμπει συγχρόνως στον κινηματογράφο, την τεχνολογία και τις διαφορετικές καταστάσεις της συνείδησης.

Για την παρούσα έκθεση, η Madani έχει επίσης δημιουργήσει μια σειρά νέων τοιχογραφιών ειδικά για τον χώρο του Μουσείου που καλύπτουν τις τέσσερεις επιβλητικές κολώνες στο κέντρο του εκθεσιακού χώρου. Δύο έργα της ίδιας, μέρος της Δωρεάς Δ.Δασκαλόπουλου, περιλαμβάνονται στη νέα έκθεση της συλλογής του Μουσείου, που έχει τίτλο Women, together (ΓΥΝΑΙΚΕΣ, μαζί) και παρουσιάζεται στον εκθεσιακό χώρο του 3ου ορόφου.

Bertille Bak
Spotlight

13.06-10.11.2024
Όροφος 2
Επιμέλεια: Άννα Μυκονιάτη

Στο πλαίσιο ενός νέου προγράμματος με τίτλo SPOTLIGHT το ΕΜΣΤ παρουσιάζει την ατομική έκθεση της Bertille Bak (1983, Aras, Γαλλία). H νέα πρωτοβουλία αυτή στοχεύει να παρουσιάσει καλλιτέχνιδες και καλλιτέχνες της συλλογής σε μεγαλύτερο βάθος, δίνοντας την ευκαιρία στο κοινό του Μουσείου να εμβαθύνει στο έργο τους. Οι εκθέσεις αυτές θα περιλαμβάνουν έργα της συλλογής του ΕΜΣΤ με δανεισμούς επιπλέον έργων όπου χρειάζεται.

Tο Mineur Mineur (2022) είναι μια συγκλονιστική εξερεύνηση της παιδικής ηλικίας μέσα από τη σκληρή πραγματικότητα των βιομηχανιών εξόρυξης ανά τον κόσμο. Αποτελούμενη από πέντε συγχρονισμένα βίντεο, αυτή η καθηλωτική εγκατάσταση αποτυπώνει τις εμπειρίες παιδιών που εργάζονται σε διαφορετικού τύπου ορυχεία στον παγκόσμιο νότο: ασημιού στη Βολιβία, άνθρακα στην Ινδία, χρυσού στην Ταϊλάνδη, κασσίτερου στην Ινδονησία και ζαφειριών στη Μαδαγασκάρη.

Μαζί παρουσιάζονται το έργο Χωρίς τίτλο (2009), μια εγκατάσταση, από τη συλλογή του ΕΜΣΤ, αποτελούμενη από τις πόρτες κατεδαφισμένων σπιτιών του τόπου καταγωγής της Bak, το Barlin, μια μικρή πόλη στη Βόρεια Γαλλία που κάποτε είχε ανθρακωρυχεία, καθώς και το Series 1-23 (2007-2023), μια επιλογή σχεδίων που αποτελούν αποτύπωση των προσόψεων όλων των κατοικιών ανθρακωρύχων στο Nord-Pas-de-Calais, πριν από την ανακαίνιση ή την ολική κατεδάφισή τους, τη στιγμή που, σε μια προσπάθεια να αντιστραφεί η μεταβιομηχανική παρακμή της πόλης, η τοπική κυβέρνηση αποφάσισε να αναπλάσει την περιοχή εκτοπίζοντας τους κατοίκους από τα σπίτια τους.

Έργα της Bertille Bak παρουσιάζονται επίσης στην έκθεση έργων από τη συλλογή του Μουσείου στον 3ο όροφο, με τίτλο ΓΥΝΑΙΚΕΣ, μαζί.

Εύα Στεφανή
Το Φωτεινό Σπήλαιο

13.06-06.10.2024
Όροφος 2
Επιμέλεια: Σταμάτης Σχιζάκης

Η καταξιωμένη κινηματογραφίστρια Εύα Στεφανή, με αφορμή κάποια κινηματογράφηση και με την κάμερα στο χέρι, επισκέπτεται συχνά υπό εγκατάλειψη ιδιωτικά και δημόσια κτίρια, νοσοκομεία, ιδρύματα και γραφεία.

Στις επισκέψεις της, εκτός από το να κινηματογραφεί, συλλέγει αρχειακό υλικό που έχει εγκαταλειφθεί και βρίσκεται διάσπαρτο σε κάθε χώρο – νομικά και λογιστικά έγγραφα, υπεύθυνες δηλώσεις, αποδείξεις τραπεζικών συναλλαγών, αποτελέσματα ιατρικών εξετάσεων, ακτινογραφίες.

Η Εύα Στεφανή αξιοποιεί το υλικό αυτό ως δομικό στοιχείο της νέας της εγκατάστασης, ειδική παραγγελία για το ΕΜΣΤ, με τίτλο Το φωτεινό σπήλαιο (2024).

Phyllida Barlow
RIG: untitled; blocks

13.06-27.10.2024
Όροφος 2
Επιμέλεια: Tίνα Πανδή

 

Το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης και ο ΝΕΟΝ παρουσιάζουν για πρώτη φορά στην Ελλάδα το έργο RIG: untitled; blocks (2011) της Βρετανίδας καλλιτέχνιδας Phyllida Barlow (1944-2023) από την Συλλογή Δ.Δασκαλόπουλου.

Αντλώντας έμπνευση από το σύγχρονο αστικό της περιβάλλον, η Barlow ενέταξε στο γλυπτικό λεξιλόγιό της ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του 1960, μη συμβατικά, ευτελή υλικά, όπως χαρτόνι, τσιμέντο, κόντρα πλακέ, γύψο, ύφασμα, τα οποία διατάσσονται σε μεγάλης κλίμακας τρισδιάστατα «γλυπτικά κολάζ» μέσα από πρακτικές συσσώρευσης, σύνδεσης, αντιπαράθεσης, επανάχρησης, καταστροφής. Αυτά τα ετερόκλητα και ανορθόδοξα υλικά -τα οποία συχνά συνδυάζονται με έντονα χρώματα- έχουν εμφανή τα ίχνη της διαδικασίας επεξεργασίας τους. Πρόκειται για υλικά που κόβονται, τρυπιούνται, κάμπτονται, στοιβάζονται, αναρτώνται, διευρύνοντας τους παραδοσιακούς όρους παραγωγής και θέασης της γλυπτικής και της σχέσης της με την αρχιτεκτονική και τον περιβάλλοντα χώρο.

Η εγκατάσταση RIG: untitled; blocks (2011), που εκτίθεται στο ΕΜΣΤ ως δάνειο από την Συλλογή Δ.Δασκαλόπουλου, δημιουργήθηκε το 2011 ως μέρος μια ευρύτερης ενότητας έργων με τον γενικό τίτλο RIG, που παρουσιάστηκε στην ομότιτλη έκθεση της καλλιτέχνιδας το ίδιο έτος. Όπως περιγράφει η Barlow, ο αμφίσημος όρος RIG ως ρήμα ή/και ουσιαστικό υποδηλώνει την πράξη ή το αποτέλεσμα μιας προσωρινής χειρονομίας αυτοσχέδιας επιδιόρθωσης: «Το να στήνεις κάτι εμπεριέχει την έννοια μιας προσωρινής χειρονομίας. Νομίζω πως το ρήμα “στήνω” (στα αγγλικά: rigging something up) δηλώνει μια απροσχεδίαστη προσπάθεια να διορθώσεις κάτι, το οποίο μπορεί να είναι και ελαφρώς απατηλό.»

Η εγκατάσταση RIG: untitled; blocks καταλαμβάνει τον μεγαλύτερο σε κλίμακα από τους εκθεσιακούς χώρους του ΕΜΣΤ. Αναπτύσσεται ως ένα επιβλητικό πυκνό σύνολο χρωματιστών γλυπτικών αντικείμενων, που διαταράσσει την κίνηση των θεατών, επανακαθορίζοντας τους όρους θέασης και εμπειρίας του εκθεσιακού χώρου και των παραμέτρων του, όπως το ύψος ή ο όγκος του. Η αμφίσημη (μη)μνημειακότητα της εγκατάστασης έρχεται σε δυναμική αντίστιξη με τον καθημερινό και παιγνιώδη χαρακτήρα των υλικών, τα οποία μέσα από τον συγκερασμό των ελαφρών και στέρεων χαρακτηριστικών τους, τη μετέωρη/αβέβαιη θέση τους και την υπερβολική κλίμακά τους, υπονομεύουν τους συμβατικούς κανόνες της βαρύτητας, της ισορροπίας και της συμμετρίας.

Bouchra Khalili
Φανοί και τυπογράφοι

13.06-10.11.2024
Όροφος 3, Project Room 2
Επιμέλεια: Δάφνη Βιτάλη

Η έκθεση Φανοί και τυπογράφοι είναι η πρώτη ατομική έκθεση της Bοuchra Khalili στην Ελλάδα. Στην έκθεση παρουσιάζονται τα έργα The Magic Lantern Project (2019-2022), The Typographer (2019) και The Radical Ally (2019).

Η πρακτική της Κhalili βασίζεται στη συστηματική και εμπεριστατωμένη έρευνα των θεμάτων της και περιλαμβάνει μια ποικιλία μέσων όπως την κινούμενη εικόνα, τη χαρακτική, τη υφαντουργία, τη φωτογραφία, τα εκδοτικά εγχειρήματα και τις εγκαταστάσεις. Χρησιμοποιεί σύνθετες αφηγηματικές στρατηγικές και αναστοχαστικές εικαστικές και ηχητικές φόρμες για να διερευνήσει την αυτενέργεια και τον τρόπο που αναπαριστούν τον εαυτό τους μέλη κοινοτήτων που το αρχετυπικό εθνικό κράτος καταδικάζει στην αφάνεια.

Η εγκατάσταση με τίτλο The Magic Lantern (μικτή τεχνική: προβολή, αντικείμενα, ύφασμα, μεταξοτυπίες, 2019-2022) αναβιώνει την τέχνη της φαντασμαγορίας, μιας τεχνολογίας του όψιμου 18ου αιώνα που συνδύαζε την προβολή εικόνων και την αφήγηση. Οι φαντασμαγορίες καλούσαν πνεύματα να «μιλήσουν δημοσίως». Η εγκατάσταση μικτής τεχνικής της Khalili έχει ως αφετηρία της το έργο The Nero of Amman , το χαμένο πια, πρώτο βίντεο της Ελβετίδας φεμινίστριας και πρωτοπόρου της τέχνης του βίντεο Carole Roussopoulos (1945-2009). Η ταινία, γυρισμένη σε μια

εποχή όπου το πρωτότυπο φιλμ χρησίμευε για τις ανάγκες τόσο της κινηματογράφησης όσο και της προβολής, σβήστηκε εξαιτίας της αλλεπάλληλης χρήσης του.

Η έκθεση περιλαμβάνει επίσης τα έργα The Typographer και The Radical Ally. Το τελευταίο δημιουργήθηκε μετά το Twenty-Τwo Hours, ένα φιλμ στο οποίο η Khalili πραγματευόταν τη στράτευση του συγγραφέα, ποιητή και πολιτικού ακτιβιστή Jean Genet στον αγώνα για την
απελευθέρωση του Bobby Seale, προέδρου και συνιδρυτή των Μαύρων Πανθήρων, που φυλακίστηκε αυθαίρετα το 1970. Το βίντεο The Typographer (μiα βωβή ταινία 16 χιλιοστών) παραπέμπει στην εκπαίδευση που είχε λάβει ο Genet στην τέχνη της τυπογραφίας.

Το έργο της Khalili παρακολουθεί μια γυναίκα τυπογράφο καθώς στοιχειοθετεί και στη συνέχεια τυπώνει την τελευταία πρόταση που έγραψε ο Genet στη ζωή του. Η πρόταση αυτή αποτελεί το μότο του δημοσιευμένου, μετά τον θάνατό του, επικού ποιήματος Αιχμάλωτος του Έρωτα: Φυλάξτε όλες τις εικόνες της γλώσσας σε ασφαλές μέρος και χρησιμοποιείστε τις, γιατί βρίσκονται στην έρημο και εκεί πρέπει να τις αναζητήσουμε.

Susan Meiselas
A Room of Their Own

13.06-10.11.2024
Όροφος 3, Project Room 1

Το ΕΜΣΤ έχει τη χαρά να ανακοινώσει την ατομική παρουσίαση του έργου της σημαντικής φωτογράφου ντοκιμαντέρ Susan Meiselas. Η Meiselas, νυν πρόεδρος του Ιδρύματος Magnum και μέλος του Magnum Photos από το 1976, καταγράφει εδώ και σχεδόν πέντε δεκαετίες φλέγοντα κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα σε παγκόσμιο επίπεδο. Από πολέμους και παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων μέχρι θέματα γύρω από την πολιτιστική ταυτότητα και τη βιομηχανία του σεξ, το έργο της Meiselas θέτει παράλληλα καίρια ερωτήματα σχετικά με την πρακτική του ντοκιμαντέρ και τη σχέση μεταξύ του φωτογράφου και του θέματός του.

Η παρουσίαση στο ΕΜΣΤ αποτελείται από δύο έργα της Susan Meiselas, τα Archives of Abuse (1991-1992) και A Room of Their Own (2015-2017). Και τα δύο έργα περιλαμβάνουν φωτογραφίες, προφορικές και γραπτές μαρτυρίες, κολάζ, αφίσες και βίντεο, και εστιάζουν στην ενδοοικογενειακή και οικογενειακή βία.

Το A Room of Their Own (2015-2017), το πιο πρόσφατο έργο της Meiselas, είναι μια πολυεπίπεδη, οπτική ιστορία γυναικών που έχουν επιβιώσει από ενδοοικογενειακή κακοποίηση στη Black Country, μια μεταβιομηχανική περιοχή του Ηνωμένου Βασιλείου.

Στο έργο Archives of Abuse (1991-1992), η Susan Meiselas ασχολείται επίσης με το θέμα της ενδοοικογενειακής βίας. Στις αρχές της δεκαετίας του 1990, η φωτογράφος κλήθηκε να υποστηρίξει στο Σαν Φρανσίσκο μια δημόσια εκστρατεία ευαισθητοποίησης για την ενδοοικογενειακή κακοποίηση.

Ελένη Πίταρη-Παγκάλου
Τα Άγνωστα Σχέδια

13.06-10.11.2024
Όροφος 3
Επιμέλεια: Άννα Μυκονιάτη

Στην έκθεση της Ελένης Πίταρη-Παγκάλου (1905-1995), μέσα από την παρουσίαση μιας σειράς άγνωστων μέχρι τώρα σχεδίων της, επιχειρείται η επανεξέταση της περίπτωσης μιας Ελληνίδας ζωγράφου του μοντερνισμού, η οποία, παρά την έντονη εκθεσιακή της δραστηριότητα, δεν έγινε γνωστή στο ευρύ κοινό.