Θάνος Μικρούτσικος: Ο άνθρωπος που μας μύησε στον Νίκο Καββαδία

Ο σπουδαίος Θάνος Μικρούτσικος έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 72 ετών αργά το απόγευμα του Σαββάτου, μετά από μάχη με τον καρκίνο, σκορπίζοντας τη θλίψη στον καλλιτεχνικό και πολιτικό κόσμο, καθώς και σε όλους εκείνους που αγάπησαν και θαύμασαν τον ίδιο και το τεράστιο έργο του. Το τελευταίο διάστημα νοσηλευόταν σε ιδιωτική κλινική, έχοντας δίπλα του όλη την οικογένειά του και παλεύοντας με όλες του τις δυνάμεις να νικήσει τον θάνατο. Από την αρχή μέχρι και την τελευταία στιγμή ήταν αισιόδοξος και προσπαθούσε για το καλύτερο.

Ο Θάνος Μικρούτσικος υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους συνθέτες της νεότερης ελληνικής μουσικής σκηνής και το έργο που αφήνει πίσω του είναι πλούσιο και γεμάτο “διαμάντια”. Θα του είμαστε πάντοτε ευγνώμονες για όσα δημιούργησε, ωστόσο, πάνω απ’ όλα θα του χρωστάμε την αγάπη μας στον ποιητή Νίκο Καββαδία. Και αυτό, διότι μέσα από τις μελοποιήσεις του Θάνου Μικρούτσικου ο Καββαδίας έγινε γνωστός στο ευρύ κοινό, διαβάστηκε, τραγουδήθηκε και αγαπήθηκε όσο του άξιζε.

Η σχέση τους είναι βαθιά και μακρόχρονη. Το 1979 κυκλοφόρησε ο πρώτος δίσκος του σε μελοποίηση Νίκου Καββαδία με τίτλο “Ο Σταυρός του Νότου” από την δισκογραφική εταιρεία Lyra και με ερμηνευτές τους Γιάννη Κούτρα, Αιμιλία Σαρρή και Βασίλη Παπακωνσταντίνου. Το 1991, 12 ολόκληρα χρόνια μετά, κυκλοφόρησε ο δίσκος “Γραμμές των Οριζόντων” από την Minos με τους Γιώργο Νταλάρα, Βασίλη Παπακωνσταντίνου, Χάρη και Πάνο Κατσιμίχα, ενώ το 2005 εκδόθηκε η τρίτη εκδοχή αυτής της εργασίας και σχέσης με τίτλο “Live στο Μέγαρο” και με τους Γιάννη Κότσιρα, Λαυρέντη Μαχαιρίτσα, Χρήστο Θηβαίο και Γιάννη Κούτρα.

Στις παραστάσεις και τις συναυλίες του πάντα μνημόνευε τον Νίκο Καββαδία, πειραματιζόταν μέχρι και το τελευταίο διάστημα της ζωής του στις μελοποιήσεις των ποιημάτων του και μιλούσε με συγκινητικά λόγια για το έργο του. Ο Θάνος Μικρούτσικος κατάφερε, αρχικά, να συστήσει τον Νίκο Καββαδία στο κοινό και, παράλληλα, μας μύησε στο έργο του, μαθαίνοντάς μας πως δεν είναι ο “ποιητής των ναυτικών και της θάλασσας”, αλλά πως είναι ο ποιητής που μιλά για τη ζωή, την ελευθερία, την μοναξιά, τον πόνο, την αγάπη… μέσα από τους ναυτικούς και τη θάλασσα. Ο ίδιος ο Θάνος Μικρούτσικος, όταν παρουσίαζε την παράσταση για τον Νίκο Καββαδία τον Μάιο του 2019 στο Μέγαρο Μουσικής, είχε πει:

“Από το 1933 που εκδόθηκε η πρώτη ποιητική συλλογή του Νίκου Καββαδία μέχρι τον θάνατό του (1975), η συντριπτική πλειονότητα της φιλολογικής κριτικής θεωρούσε τον Καββαδία μη σημαντικό ποιητή. Στην καλύτερη περίπτωση τον θεωρούσαν ελάσσονα ποιητή που μιλάει για τη θάλασσα, για τη ζωή των ναυτικών, για τις πόρνες στα λιμάνια και για τα πλοία με τα οποία ταξίδεψε. Και βεβαίως τον υποτιμούσαν ως ποιητή της ομοιοκαταληξίας (στιχοπλόκο τον είπαν κάποιοι) όταν η μοντέρνα ποίηση ήταν στο ζενίθ σε ευρωπαϊκή κλίμακα. Η θάλασσα, το πλοίο, το ταξίδι, τα λιμάνια, είναι το πεδίο που χρησιμοποιεί ο Καββαδίας για να πει άλλα πράγματα πολύ σημαντικά και διαχρονικά. Αυτά ακριβώς αποκάλυψε η μουσική μου και είμαι ιδιαιτέρως ευτυχής που ο Καββαδίας πήρε τη θέση που του αξίζει στην ελληνική ποίηση. Κυρίως γιατί αγαπήθηκε από τους νέους τριών γενεών και είμαι σίγουρος ότι αυτό θα συνεχιστεί και στο μέλλον.”

Όσα χρόνια κι αν πέρασαν από την πρώτη μελοποίηση και όσα χρόνια κι αν περάσουν από δω και πέρα, ο Θάνος Μικρούτσικος και ο Νίκος Καββαδίας θα είναι πάντοτε συνδεδεμένοι στο μυαλό και την ψυχή μας, δυο άνθρωποι που δεν γνωρίστηκαν ποτέ, αλλά έγιναν ένα.

Θυμόμαστε δέκα χαρακτηριστικές μελοποιήσεις του Θάνου Μικρούτσικου, σε διάφορες ερμηνευτικές εκτελέσεις, που μας έκαναν να αγαπήσουμε τον Νίκο Καββαδία:

1. Οι 7 νάνοι στο s/s Cyrenia – Θάνος Μικρούτσικος

2. Ένα μαχαίρι – Βασίλης Παπακωνσταντίνου

3. Ένας νέγρος θερμαστής από το Τζιμπουτί – Βασίλης Παπακωνσταντίνου

4. Kuro Siwo – Γιάννης Κούτρας

5. Ο Λύχνος του Αλλαδίνου – Χάρης και Πάνος Κατσιμίχας

6. Θεσσαλονίκη – Γιάννης Κούτρας

7. Καραντί – Γιώργος Νταλάρας

8. Εσμεράλδα – Γιάννης Κούτρας

9. Federico Garcia Lorca – Γιάννης Κούτρας

10. Αρμίδα (Το πειρατικό του Captain Jimmy) – Θάνος Μικρούτσικος