Αυτή η οπερέτα θεωρήθηκε πως σατίριζε τον Πάπα και προκάλεσε ακόμη και φόνο στον Πειραιά

Η θρυλική οπερέτα “Θέλω να δω τον Πάπα!” του σπουδαίου Θεόφραστου Σακελλαρίδη έρχεται στην Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής στο ΚΠΙΣΝ για να προκαλέσει το αθηναϊκό κοινό έναν αιώνα μετά την πρεμιέρα της.

Το έργο, σε μουσική διεύθυνση Νίκου Βασιλείου και σκηνοθεσία Νατάσας Τριανταφύλλη, θα παρουσιαστεί από τις 31 Ιανουαρίου και για εννέα μοναδικές παραστάσεις έως και τις 16 Φεβρουαρίου 2025.

Στην οπερέτα “Θέλω να δω τον Πάπα!” (1920), που προκάλεσε έντονες αντιδράσεις την εποχή της, ξεδιπλώνεται στο έπακρο η σύγχρονη αστική θεματολογία του Θεόφραστου Σακελλαρίδη. O συνθέτης υπογράφει και το λιμπρέτο του έργου, το οποίο αποτελεί διασκευή στα καθ’ ημάς της φάρσας του Μωρίς Εννεκέν “Οικιακές χαρές” (1894) με πρωταγωνιστές ένα νεόνυμφο αστικό ζευγάρι η σχέση του οποίου διαταράσσεται όταν, κατά τη διάρκεια του γαμήλιου ταξιδιού τους στη Ρώμη, η νεαρή σύζυγος εκφράζει την επιθυμία να δει από κοντά τον Ποντίφικα!

Η Νατάσσα Τριανταφυλλίδη αναφέρει τι την γοητεύει ιδιαίτερα στο έργο αυτό του Σακελλαρίδη: “Σαν θεατής και σαν ακροάτρια μου αρέσει το κάλεσμα που κάνει σ’ ένα σύμπαν μελωδιών και ατμόσφαιρας, στο οποίο επικοινωνεί με τρόπο ευθύ το συναίσθημα και τη συγκίνηση. Κάτι που η σύγχρονη τέχνη ίσως και να το φοβάται. Και δεν με εξαιρώ από αυτόν τον φόβο. Γι’ αυτό μου φάνηκε ιδιαιτέρως ελκυστικό να ασχοληθώ με αυτή την οπερέτα.

Σαν σκηνοθέτης σ’ αυτό βρήκα ιδιαίτερη γοητεία. Πώς να φτιάξει κανείς ένα σκηνικό πια σύμπαν, που να διατηρεί την καθαρότητα της ατμόσφαιρας της μουσικής και των τραγουδιών, να αφηγείται την γεμάτη χιούμορ πλοκή του έργου, ενώ παράλληλα να του επιτρέπεται να επικοινωνήσει εκείνο το επίπεδο που αφορά ακόμα και σήμερα και υπονοείται διαρκώς. Την εξέλιξη των ηρώων από τα ματαιόδοξα θέλω, στα πραγματικά”.

Ποια ήταν η μεγαλύτερη πρόκληση στο να μεταφερθεί ένα έργο του 1920, όπως το “Θέλω να δω τον Πάπα!”, στη σκηνή της Εναλλακτικής Σκηνής της ΕΛΣ για το σημερινό κοινό;  “Σκεφτόμουνα στην χθεσινή πρόβα, ότι έχει περάσει σχεδόν ένας αιώνας από τότε που γράφτηκε το έργο. Μέσα σ’ αυτό τον αιώνα, συνέβησαν μεγάλα ιστορικά γεγονότα, πόλεμοι, καταστροφές, κρίσεις. Θα μας έδινα πολλά εύσημα όμως, για το ότι σαν κοινωνία έχουμε καταφέρει να αναπροσαρμόσουμε, να εξελίξουμε, ακόμα και να ανατρέψουμε πολλούς προβληματικούς θεσμούς, κοινωνικούς και οικογενειακούς, ακολουθώντας μια δυναμική πορεία που μοιάζει ολοένα και αποτελεσματικότερη.

Οι συνήθειες, οι νοοτροπίες, η κουλτούρα είναι πολύ διαφορετικές από την κοινωνία του 1920. Για τις βαθιές ανθρώπινες ανάγκες όμως δεν είμαι σίγουρη. Και σήμερα να αγαπήσουμε και να αγαπηθούμε θέλουμε, νικώντας τις σκιές του εγωισμού μας. Η πρόκληση ήταν ακριβώς αυτή. Να συνδέσουμε το τότε με το σήμερα, όσο διαφορετικό και αν είναι το πλαίσιο, στον κοινό τους πυρήνα, που δεν είναι άλλος από την προσπάθεια των ανθρώπων να συναντηθούν στο μαζί”.

Το “Θέλω να δω τον Πάπα!” αποτελεί ένα από τα έργα σύγχρονης αστικής θεματολογίας του συνθέτη, στα οποία υποσκάπτονται τα θεμέλια της αστικής ζωής και αμφισβητείται έντονα ο θεσμός της οικογένειας. Ακολουθώντας, βεβαίως, τα πρότυπα του είδους, ο Σακελλαρίδης επιδεικνύει ιδιαίτερη μουσικοθεατρική επινοητικότητα στη σκιαγράφηση των χαρακτήρων που δυναμιτίζουν τις σταθερές της οικογενειακής ζωής.

Η Νατάσα Τριανταφύλλη αναφέρει για τους ήρωες του έργου: “Μια κόρη που ενώ αγαπάει έναν ανιψιό, θέλει να δει τον πάπα, μέχρι ο ανιψιός να την πείσει ότι και εκείνος μπορεί να την κάνει ευτυχισμένη. Μια μητέρα που σκέφτεται διαρκώς το μεγαλείο, μέχρι να αναγκαστεί να αγαπήσει το ταπεινό.
Μια γυναίκα ενός καμπαρέ που θέλει να μοιράσει χαρά σε όλους, μέχρι να αποδεχτεί πως έχει και εκείνη ανάγκη από την αγάπη.

Ένας ανιψιός, που θα ήθελε πολύ να γίνει γιός, μέχρι που ανακαλύπτει ότι θα πρέπει να γίνει γαμπρός.
Ένας πατέρας που φοβάται την γυναίκα του μέχρι να ανακαλύψει ότι τελικά την αγαπάει κιόλας.
Ένα θείος που από μπονβιβέρ αποφασίζει να γίνει οικογενειάρχης, μέχρι να παραδεχτεί ότι η ελευθερία του ταιριάζει καλύτερα.
Ένας υπηρέτης, που δέχεται να του αλλάζουν συνεχώς το όνομα, μέχρι να αποφασίσει να πει τα πράγματα με τ’ όνομα τους”.

Η Νατάσα Τριανταφύλλη και η διαχρονική γοητεία του… Πάπα

Το έργο σατιρίζει την αστική τάξη και κοινωνικούς θεσμούς με έντονο χιούμορ. Πώς διατηρείται η σατιρική αιχμή του χωρίς να χαθεί η διαχρονική του γοητεία;

“Κατά κάποιο τρόπο η γοητεία συνδέεται για μένα με την αιχμηρότητα. Εκείνο που μας μαγεύει, εισβάλει στην πραγματικότητά μας με ταχύτητα και μια άλλη οπτική που συνήθως έρχεται σε σύγκρουση με αυτό που ήμασταν μέχρι εκείνη την στιγμή. Και περιέργως αυτό μας αρέσει. Γιατί μεγαλώνει τα όρια της αλήθειας μας. Πράγματι σε αυτό το έργο, γίνεται μια ευθεία κριτική σε θεσμούς που δυσλειτουργούν, με τρόπο έντονο, χιουμοριστικό αλλά και αποτελεσματικό τελικά θα έλεγα.

Η ισορροπία ανάμεσα στην κριτική και τον εύθυμο τρόπο που είναι δομημένα τα τραγούδια και η πρόζα, είναι μια από τις αρετές αυτού του έργου. Κι αυτό επιτρέπει την λειτουργία και των δύο. Και της κριτικής και της γοητείας” αναφέρει η Νατάσα Τριανταφύλλη.

Ο Πάπας, αν και πρωταγωνιστεί στον τίτλο, δεν εμφανίζεται ποτέ. Πώς αυτό το στοιχείο της πλοκής συμβολίζει την έννοια της ανθρώπινης επιθυμίας και της κοινωνικής υποκρισίας;
“Ευτυχώς που δεν εμφανίζεται! Ποτέ τα πράγματα δεν συμβαίνουν ακριβώς όπως τα φανταστήκαμε, ποτέ δεν συναντάμε αυτούς που νομίζαμε ότι θέλαμε. Και αυτό δεν πρέπει να ερμηνεύεται ως ματαίωση. Αντίθετα μόνο το κίνητρο, η πραγματική ανθρώπινη επιθυμία είναι εκείνη που θέτει σε κίνηση το μηχανισμό.

Το που θα καταλήξει ο δρόμος παραμένει άγνωστο. Και αυτό είναι το όμορφο, γιατί αλλιώς η ζωή θα ήταν πολύ βαρετή. Αν η Άννα δεν είχε θελήσει να δει τον Πάπα, δεν θα είχε μπει ποτέ σε κίνηση η αλληλουχία των γεγονότων, ώστε τελικά να καταλάβει ότι τελικά θέλει τον σύζυγο της. Δεν υποκρίνεται πως θέλει να δει τον Πάπα. Πράγματι θέλει, γιατί έτσι έχει σχηματοποιήσει την επιθυμία στο μυαλό της” αναφέρει.

Θέλω να δω τον Πάπα! Μία οπερέτα που έγινε αφορμή για ένα φόνο

Το έργο πρωτοπαρουσιάστηκε στο Θέατρο Παπαϊωάννου στην οδό Πατησίων 27 και Καποδιστρίου από τον θίασο οπερέτας του κωμικού Γιάννη Παπαϊωάννου (1873-1931) στις 6 Ιουλίου του 1920. Σημείωσε μεγάλη επιτυχία –δόθηκαν συνολικά 72 παραστάσεις μέσα στο 1920– ενώ το ομότιτλο τραγούδι έγινε το σουξέ της χρονιάς και το σύνθημα της εποχής. Δεν έλειψαν, όμως, και οι αντιδράσεις της Καθολικής Εκκλησίας της Ελλάδας, καθώς θεωρήθηκε ότι το τραγούδι σατίριζε τον προκαθήμενο της Ρωμαιοκαθολικής εκκλησίας.

Επίσης, το ομώνυμο τραγούδι έγινε η αφορμή για έναν φόνο έξω από την Καθολική Εκκλησία του Πειραιά, στις 11 Δεκεμβρίου 1921. Μία ομάδα νεαρών φοιτητών τραγουδούσε το περίφημο ρεφρέν της οπερέτας έξω από τον Ναό των Καθολικών στην οδό Φίλωνος και ένας καθολικός που βρισκόταν εκεί θεώρησε πως το συγκεκριμένο τραγούδι προσβάλλει τον Πάππα. Ξεκίνησε μία λογομαχία, βγήκαν μαχαίρια και ένας φοιτητής μαχαίρωσε και σκότωσε τον καθολικό.

Τι έκανε το “Θέλω να δω τον Πάπα!” τόσο δημοφιλές στην εποχή του και πώς συνδέεται με το σήμερα;

“Το 1920, όταν γράφεται το «Θέλω να δω τον Πάπα!», ήταν η εποχή που η οπερέτα σαν είδος είχε ξεκινήσει να γίνεται δημοφιλής Είχε τελειώσει ένας πόλεμος, η μικρασιατική εκστρατεία είχε ξεκινήσει και όμως οι άνθρωποι είχαν ανάγκη να ευθυμήσουν και να ευτυχήσουν. Άνοιγαν σχολές χορού, και κέντρα διασκέδασης σε όλη την Αθήνα. Ο Σακελλαρίδης και όλοι οι σύγχρονοι του δημιουργοί, μέσα σε αυτό το αντιφατικό κλίμα, αναπτύσσουν βασιζόμενοι σε πρότυπα ξένων οπερετών αυτό το είδος με τον δικού τους τρόπο, και το κοινό το αγκαλιάζει, γιατί το χρειάζεται.

Το συγκεκριμένο έργο, από τον περιπαιχτικό του τίτλο κιόλας υπόσχεται πως θα προκαλέσει. Και πράγματι προκαλεί και ταρακουνάει. Και γι’ αυτό γίνεται ιδιαίτερα δημοφιλές. Στη σημερινή πραγματικότητα, και οι δύο αυτές αντίρροπες ανάγκες είναι παρούσες. Μας αρέσει να διαχειριζόμαστε δύσκολα θέματα, με υπαινικτικό και ανάλαφρο τρόπο. Αναζητούμε μαζί με την κριτική τελικά και την χαρά. Κι όσο και αν απολύουμε αυτή την ανάγκη είτε από κούραση είτε από απογοήτευση, μακροπρόθεσμα καταφέρνουμε ευτυχώς να την διατηρούμε. Γι’ αυτό και σήμερα, η οπερέτα εξακολουθεί να διατηρεί την δυναμική της. Και γιατί καταφέρνει να σχολιάζει, και γιατί καταφέρνει να διασκεδάζει” καταλήγει η Νατάσα Τριανταφύλλη.

Η οπερέτα Θέλω να δω τον Πάπα! πρωτοπαρουσιάστηκε από την Εθνική Λυρική Σκηνή στις 14 Φεβρουαρίου του 2015, σε σκηνοθεσία Βασίλη Παπαβασιλείου.

Το σκηνικό και τα κοστούμια είναι της Τίνας Τζόκα, η κινησιολογία της Δήμητρας Μητροπούλου και ο σχεδιασμός φωτισμών του Χρήστου Τζιόγκα.

Τους ρόλους ερμηνεύουν οι: Δημήτρης Σιγαλός (Βαρονάς), Βαγγέλης Μανιάτης (Λατρούδης), Τζούλια Σουγλάκου (Κυρία Λατρούδη), Χρύσα Μαλιαμάνη (Άννα), Νικόλας Μαραζιώτης (Αδριανός), Μαρισία Παπαλεξίου (Ρίτα), Αντώνης Κυριακάκης (Δημοσθένης) και ο αρχιμουσικός Νίκος Βασιλείου (ενωματάρχης).

To εννεαμελές μουσικό σύνολο αποτελούν οι Ναυσικά Τσάρα (φλάουτο), Ηλίας Σκορδίλης (κλαρινέτο), Πέτρος Καρατσόλης (τρομπόνι), Διονύσης Βερβιτσιώτης (βιολί Ι), Βανέσσα Αθανασίου (βιολί ΙΙ), Γιάννης Αθανασόπουλος (βιόλα), Έλλη Φιλίππου (βιολοντσέλο), Δημήτρης Τίγκας (κοντραμπάσο) και Θοδωρής Βαζάκας (κρουστά).
Η οπερέτα Θέλω να δω τον Πάπα! σε συνθήκες καθολικής προσβασιμότητας

Οι παραστάσεις της οπερέτας Θέλω να δω τον Πάπα! της 9ης και της 15ης Φεβρουαρίου 2025 θα παρουσιαστούν σε συνθήκες καθολικής προσβασιμότητας, σε συνεργασία με την ATLAS E.P., με στόχο την ανεμπόδιστη οπτικοακουστική παρακολούθηση για όλες, όλους και όλα. Στο πλαίσιο αυτό έχει προβλεφθεί να υπάρχουν θέσεις για Κ/κωφούς και βαρήκοους ανθρώπους που χειρίζονται την Ελληνική Νοηματική Γλώσσα (ΕΝΓ), θέσεις για ανθρώπους που χρησιμοποιούν τους υπέρτιτλους (CAPS) οι οποίοι καλύπτουν όλο το ακουστικό κανάλι, καθώς και θέσεις τυφλών ανθρώπων και ανθρώπων με περιορισμένη πρόσβαση στο οπτικό κανάλι επικοινωνίας, που θα μπορούν να χρησιμοποιήσουν την υπηρεσία ακουστικής περιγραφής (AD). Οι σκύλοι οδηγοί τυφλών είναι επίσης ευπρόσδεκτοι.

Οι θεατές που επιθυμούν να κάνουν χρήση των υπηρεσιών προσβασιμότητας παρακαλούνται να πραγματοποιήσουν την αγορά των εισιτηρίων τους στα Ταμεία της ΕΛΣ, τηλεφωνικά στο 2130885700 ή με email στο [email protected]. Για υποβοήθηση στις κρατήσεις, μπορείτε επίσης να επικοινωνείτε με την ATLAS E.P. στο 6993507553 ή με email στο [email protected].