“Απο το ’73 έως σήμερα το μαχαίρι μπήγεται στον φόβο του ανασφαλούς ανθρώπου”

Η παράσταση «Μαχαίρι στο κόκαλο», από την ομάδα Θεάτρου Ça Va, σε σκηνοθεσία Βασίλη Καλφάκη -με τον ίδιο να πρωταγωνιστεί μαζί με τη Σάντρα Λειβαδάρα -παρουσιάστηκε για πρώτη φορά τη σεζόν 2023-2024 με το κοινό να γεμίζει το Black Box του θεάτρου 104. Η παράσταση που βασίζεται στο ομότιτλο θεατρικό έργο του Κώστα Μουρσελά, επιστρέφει για λίγες παραστάσεις από τις 21 Σεπτεμβρίου 2024 στο Black Box του θεάτρου 104, κάθε Σάββατο και Κυριακή.

Ο σπουδαίος Κώστας Μουρσελάς, έγραψε το ‘Μαχαίρι στο κόκκαλο’, θέλοντας, όπως σημείωνε και ο ίδιος, “να εντοπίσει μέσα από τη μικρογραφία μιας οικογένειας τις βαθύτερες αιτίες που οδηγούν μια σχέση στη φθορά και τη σήψη. Μέσα από το ζευγάρι που διαλέγει για την κοινωνική του ανάλυση και μέσω της σύγκρουσης αρσενικού θηλυκού, περνάει την άποψη ότι οι σχέσεις δεν φθείρονται μόνο από τη συνήθεια ή από τα ψυχολογικά προβλήματα που διαταράσσουν τις ισορροπίες, αλλά κυρίως από κοινωνικά προβλήματα, όπως ο αγώνας για επιβίωση και κοινωνική άνοδο”.

Μαχαίρι στο κόκαλο: Μια εικόνα ανατομίας

Ο σκηνοθέτης και ηθοποιός Βασίλης Καλφάκης αναφέρει χαρακτηριστικά στo NEWS 24/7 για τον τίτλο του έργου πως:
“Ο τίτλος γεννοβολάει σκέψεις και εικόνες. Μια εικόνα ανατομίας. Όπως το «μάθημα» του Ρέμπραντ. Εκεί η τομή πάνω σε ένα νεκρό σώμα με την τρομακτικότερη λεπτομέρεια.

Στην περίπτωση του Μουρσελά θα έλεγα μία τομή στην ίδια την ψυχή. Πάνω στο κρεβάτι του ανατόμου. Ολοζώντανη η ψυχή χωρίς κανένα αναισθητικό. Αυτή η σταδιακή εγκάρσια πληγή θυμίζει έργο του Άλμπυ. Σταδιακά μέσα στη νύχτα και υπομονετικά, όλα έρχονται στο φως της μέρας. Με χειρουργική ακρίβεια όλα καταλήγουν στην αλήθεια. Το τελευταίο καταφύγιο των ανθρώπων.

Το θέμα είναι πως για να φτάσουμε ως εκεί, πρέπει να αναδυθεί στην επιφάνεια όλη αυτή η σάπια σάρκα που καλύπτει την αλήθεια. Κεκαλυμμένη με μαλάματα, το πρόσωπο της αλήθειας τείνει να φαγωθεί. Ή αν μιλήσουμε εκ νέου με τα λόγια του ποιητή, πίσω από το προσωπείο που καθημερινά διπλογυαλίζουμε, υπάρχει εν τέλει μόνο το κενό. Ένα κενό στον ψυχικό ορίζοντα του ανθρώπου”.

Πού μπήγουμε το μαχαίρι σήμερα;

Και συνεχίζει μιλώντας για τη δραματουργία του Μουρσελά “Στο κατώφλι του 21ου αιώνα. Θα σημείωνα πως η δραματουργία του Κώστα Μουρσελά αποκαλύπτει την καταγωγική μορφή της παρακμής του σύγχρονου ανθρώπου. Όπως τη ζούμε. Τουλάχιστον στην Ελλάδα. Είναι τέτοια η εμμονή του να δείξει πως η μονοδιάστατη κλήση του ανθρώπου στην υλική επάρκεια θα οδηγούσε βαθμιαία στη ψυχική ανεπάρκεια. Ειδικά σ’ αυτή τη θεατρική τριλογία “Μαχαίρι στο κόκαλο”, “Φίλοι” και “Ενυδρείο” θα έλεγα πως ο Μουρσελάς βρίσκει το μέγα θέμα του. Και αυτό το θέμα απλώνει παρακλάδια σε κάθε εποχή, μιας και ενυπάρχει στην φύση μας. Το θέμα της υποχώρησης μπροστά στη συσσώρευση πλούτου και ευκολιών.

Ολοκαίνουργια διαμερίσματα, ψυγεία, κοσμήματα, αρώματα, πανάκριβα ρούχα συσσωρεύονται στο κέντρο της ύπαρξης των προσώπων του Μουρσελά. Μία πανίσχυρη ύλη που τείνει να καταπνίξει κάθε πνοή ελευθερίας. Και εδώ είναι το μεγάλο τίμημα. Αν μας αφορά ακόμη ένα έργο γραμμένο στα χρόνια της δικτατορίας, είναι ότι μεγεθύνει σκηνικά το τίμημα. Το τίμημα που έχουν να πληρώσουν οι άνθρωποι για τις επιλογές τους. Μία φυλακή του ανθρώπου στο περίκλειστο διαμέρισμά του, εναρμονισμένο με την τελευταία λέξη της τεχνολογίας.

Από το ‘73 στο σήμερα, εκεί πιστεύω ότι μπήγεται το μαχαίρι τώρα. Στον φόβο ενός ανασφαλούς ανθρώπου, ο οποίος συνειδητά εγκλωβίζεται στους τέσσερις τοίχους του. Από τις οθόνες του – και όχι ίσως από το παράθυρό του– βλέπει την καταστροφή σε live χρόνο. Ένας εθισμός στην καταστροφολογία, με μόνο θύμα τον βαλλόμενο – αθώο– άνθρωπο. Αντικρίζοντας συνωμοτικά μία Φύση να του επιτίθεται, αγνοώντας πως εκεί έφτασαν τα πράγματα λόγω επιλογών του. Και αντ’ αυτού η καταπάτηση του περιβάλλοντος συνεχίζεται με ταχύτερους ρυθμούς, ακριβώς για αυτή την υλική συσσώρευση την οποία ο άνθρωπος λατρεύει ως θεά του. Έχοντας χτίσει το τοτέμ της στο κέντρο της ύπαρξη του. Αυτός μόνος. Και ας συσσωρεύονται οι «εικονικοί» ακόλουθοι.

Η επαφή πλέον προϋποθέτει μία μεσολάβηση. Αυτό το έχει συλλάβει ως συνθήκη ο Μουρσελάς. Τα δύο πρόσωπα, «έγκλειστοι» ενός διαμερίσματος μιας πολυώροφης πολυκατοικίας, συνδέονται αποκλειστικά μέσω τηλεφώνου με τον υπόλοιπο κόσμο. Έναν κόσμο όμως που περιορίζεται αποκλειστικά στον επάνω όροφο. Όπου για να τον φτάσουν οφείλουν πρώτα να υποταχθούν στον ένοικό του και κατ’ επέκταση να τον συντρίψουν. Αν βέβαια δεν συμβεί το αντίστροφο.

Η οσφυοκαμψία του σύγχρονου ανθρώπου στον βωμό της ανάπτυξης έχει αναστείλει κάθε περίπτωση αντίστασης. Ίσως αυτό θα οφείλαμε να κάνουμε από σκηνής. Να λέμε ιστορίες για περιπτώσεις που τείνουν να γίνουν κανόνες. Αν δεν έγιναν ήδη. Αναζητώντας τα βαρύτερα αίτια μέσα στις πράξεις των προσώπων. Σε μια κοινωνία όπως η ελληνική, που το πρόσταγμά της ήταν από τον πόλεμο και δώθε μία υλικοτεχνική ανάπτυξη, ο Μουρσελάς με ιδιαίτερο αισθητήριο, αναζήτησε επιμελώς την βαρύτερη διάβρωση της ψυχής του ανθρώπου από μαλάματα και φτιασίδια. Μια ψυχή που κινδυνεύει να φαγωθεί ολόκληρη, πριν εγκαταλείψει το ίδιο το σώμα της”.

Συντελεστές:

Διασκευή – σκηνοθεσία: Βασίλης Καλφάκης
Μουσική: Ανρί Κεργκομάρ
Επιμέλεια κίνησης: Νατάσα Σιέτου
Επιμέλεια σκηνικών-κοστουμιών: Ηλιάνα Μπαφέρου
Φωτισμοί: Βασίλης Γιαννακόπουλος
Παίζουν: Σάντρα Λειβαδάρα και Βασίλης Καλφάκης.