Αθώος ή ένοχος; Στο Terror ψηφίζεις και αυτό δεν είναι εύκολο

Στην παράσταση “Terror” πρέπει να ψηφίσεις αν ο πιλότος που “ρίχνει” ένα αεροπλάνο με 164 επιβάτες και έναν τρομοκράτη για να σώσει ένα στάδιο με 70.000 κόσμο είναι αθώος ή ένοχος.

ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΤΣΑΤΣΑΡΑΓΚΟΥ
06 Μαρτίου 2024 06:42

Το συγκλονιστικό έργο του Γερμανού συγγραφέα Ferdinand von Schirach, “Terror” έχοντας γνωρίσει τεράστια επιτυχία σε εβδομήντα και πλέον θεατρικές σκηνές στην Ευρώπη και την Αμερική, παρουσιάζεται για τρίτη φορά στην Ελλάδα.

Σε σκηνοθεσία Γιώργου Οικονόμου, μετάφραση Ευαγγελίας A. Νάνου και διασκευή Μιρέλλας Παπαοικονόμου, με έναν εξαιρετικό θίασο πρωταγωνιστών το “Terror” επιστρέφει στο θέατρο Βασιλάκου- Μαριάννα Τόλη για να βάλει τους θεατές που κάθονται ασφαλείς στις θέσεις τους σε ένα θέατρο… σε ένα δίλημμα ζωής και θανάτου.

Η παράσταση “Terror” είναι ουσιαστικά μία αίθουσα δικαστηρίου όπου βλέπουμε την εκδίκαση μία υπόθεσης στην οποία εμείς είμαστε οι ένορκοι.

Στις 26 Μαΐου και λίγο μετά τις οκτώ το απόγευμα, ένα αεροπλάνο της Lufthansa ταξιδεύει από το Βερολίνο προς στο Μόναχο με 164 επιβάτες. Στο πιλοτήριο όμως βρίσκεται και ένας τρομοκράτης ο οποίος ανακοινώνει στις αρχές ότι θα ρίξει το αεροπλάνο πάνω στο γήπεδο Allianz Arena του Μονάχου, κατά τη διάρκεια του αγώνα Γερμανίας – Αγγλίας.

Εκεί βρίσκονται 70.000 φίλαθλοι και η εκκένωση του χώρου είναι δύσκολη με τον χρόνο να τρέχει και να ξοδεύεται σε τηλεφωνήματα προς και από κυβερνητικούς υπευθύνους.

Σχετικό Άρθρο

Θέατρο

TERROR: Η παράσταση – θρίλερ που αποφασίζει ζωντανά το κοινό επιστρέφει

Terror – Σκοτώνεις αθώους για να προστατεύσεις άλλους αθώους;

Η γερμανική κυβέρνηση ενημερώνεται άμεσα και δύο μαχητικά αεροσκάφη απογειώνονται. Παρακολουθούν την κατάσταση από απόσταση αναπνοής, περιμένοντας οδηγίες. Ο νόμος απαγορεύει ρητά στους πιλότους των μαχητικών να καταρρίψουν το πολιτικό αεροσκάφος. Δεν σκοτώνεις αθώους για να προστατέψεις άλλους αθώους.

Παραβαίνοντας τις διαταγές όμως, ο σμηναγός Λαρς Κοχ, ελάχιστα πριν εκπνεύσει η προθεσμία του αεροπειρατή παίρνει την απόφαση να καταρρίψει το αεροπλάνο για να προστατέψει τους ανθρώπους στο γήπεδο, επικαλούμενος την αριθμητική διαφορά. Οτι δηλαδή οι 164 θα πεθάνουν για να προστατευθούν οι 70.000.

Οι θεατές ως ένορκοι καλούμαστε να κρίνουμε. Αθώος ή ένοχος ο Λαρς Κοχ για αυτήν του την πράξη που είχε ως αποτέλεσμα τον βίαιο θάνατο 164 ανθρώπων; Νομιμοποιείται ένας πιλότος να πάρει αυτή την απόφαση, ακόμα και αν έχει εκπαιδευτεί σκληρά να παίρνει αποφάσεις σε συνθήκες πίεσης;

Αν ο δικός σου άνθρωπος ήταν στο αεροπλάνο με τους 164 ή στο γήπεδο, πώς θα ψήφιζες; Και τι μήνυμα θα περνούσε ίσως σε έναν επίδοξο τρομοκράτη η απόφαση να μην καταρριφθεί ένα αεροπλάνο σε μία αντίστοιχη περίπτωση;

Αν η ψήφος ήταν μόνο δική σου και αποφάσιζες επιτόπου για την τύχη του πιλότου πιστεύεις ότι θα ψήφιζες χωρίς δεύτερες σκέψεις;

Ο σκηνοθέτης Γιώργος Οικονόμου μας μιλά για τους βασικούς άξονες ενός έργου, που όταν το είδαμε μας έκανε τεράστια εντύπωση η πόλωση του κοινού στην πλατεία για την ανοικτή ψηφοφορία “αθώος” ή “ένοχος”. Μία ψήφος που δεν ήταν εύκολη.

Γιώργος Οικονόμου: “Υποθέτω πως και στην Ελλάδα τον τελικό λόγο θα τον είχε η πολιτική εξουσία”

Πότε διαβάσατε για πρώτη φορά το έργο “Terror” του Ferdinand von Schirach και γιατί το επιλέξατε; Ποια είναι τα κύρια ηθικά (και διαχρονικά) διλήμματα που θίγει;

Πρέπει να το διάβασα πριν από 4-5 χρόνια. Είναι ένα διαφορετικό δικαστικό έργο με πολύ καλή θεατρική δομή, ενδιαφέροντες χαρακτήρες και καίρια θεματολογία . Έχει και ένα διαδραστικό στοιχείο που εμπλέκει το κοινό με ένα πρωτότυπο τρόπο. Μου έγινε πρόταση απ’ τον ηθοποιό Βασίλη Παλαιολόγο να το σκηνοθετήσω και δέχτηκα με χαρά. Με ενδιαφέρουν πάντα τα έργα που απαιτούν στενή και δημιουργική συνεργασία σκηνοθέτη και ηθοποιών.

Επίσης μ’ αρέσουν πάρα πολύ τα δικαστικά δράματα, ιδίως στο σινεμά. Έχουν δομή, πλοκή, χαρακτήρες , φόρμα και λύση . Εδώ την τελική λύση την δίνει το κοινό που συμμετέχει ως σώμα ενόρκων. Τα διλλήματα του έργου είναι όντως ηθικά και φιλοσοφικά . Με δύο λόγια θίγει το θέμα του ιδεολογικού και του νομικού πλαισίου που απαιτείται ούτως ώστε μια δημοκρατική κοινωνία να μπορεί να λειτουργήσει αποτελεσματικά κάτω απ’ τις πιο αντίξοες συνθήκες. Δεν αρκεί το στρατιωτικό οπλοστάσιο. Απαιτείτε κι ένα κοινής αποδοχής οπλοστάσιο ιδεών.

Βλέποντας την παράσταση συνεχώς αναρωτιόμασταν -από πλευράς πρωτοκόλλου- τι θα γινόταν αν κάτι τέτοιο συνέβαινε στην Ελλάδα. Σε ποιους θα γίνονταν αυτά τα πρώτα τηλεφωνήματα; Σας απασχόλησε αυτό όταν “στήνατε” την παράσταση;

Υποθέτω πως και στην Ελλάδα τον τελικό λόγο θα τον είχε η πολιτική εξουσία. Το σύνταγμά μας δίνει τεράστιες εξουσίες στον αρχηγό της κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας. Άρα τον τελικό λόγο τον έχει ο πρωθυπουργός. Είχα διαβάσει μια συνέντευξη του Κώστα Καραμανλή που ανέφερε πως η πιο δύσκολη στιγμή της πρωθυπουργίας του είχε να κάνει με την πτώση του επιβατηγού αεροπλάνου της Helios Airways δίπλα στο Γραμματικό Αττικής.

Σε περίπτωση που η προβλεπόμενη πορεία της πτώσης οδηγούσε σε κατοικημένη περιοχή θα έπρεπε να δώσει εντολή στα πολεμικά αεροπλάνα να το καταρρίψουν. Δεν νομίζω πως υπάρχει κάποιο νομικό πλαίσιο που θα του απαγόρευε αυτή την δύσκολη επιλογή.

Ποιες ήταν οι προκλήσεις του να σκηνοθετήσετε ένα δικαστικό δράμα που ξεδιπλώνεται στατικά σε μία “αποστειρωμένη” δικαστική αίθουσα;

Ένα δικαστικό δράμα λειτουργεί σε δύο χρόνους. Το ‘τότε’ και το ‘ τώρα’. Άρα το ζητούμενο είναι μια αφήγηση συμβάντων που συναρπάζει σε μια ηλεκτρισμένη κι απρόβλεπτη τρέχουσα κατάσταση. Το σκηνικό γεγονός είναι η δίκη όπως την βιώνουν σε ενεστώτα χρόνο οι χαρακτήρες αλλά και το κοινό. Τα πάντα εξελίσσονται και διαμορφώνονται μέσα από τις συγκρούσεις θέσεων και χαρακτήρων. Δεν είναι μια στατική παράσταση. Σκηνοθετικά η καθαρότητα, η πειθαρχία σ’ ένα ενιαίο ύφος και η σαφήνεια ήταν η μεγαλύτερες προκλήσεις.

Είναι -κατά τη γνώμης σας – το ελληνικό κοινό αρκετά “άνετο” στο να διαντιδρά στις θεατρικές παραστάσεις (πχ να ψηφίζει) ή μήπως νιώθει λίγο “εκτός θέματος”;

Νομίζω πως ναι. Είναι κι αυτό θέμα εξάσκησης. Αλλά και παράστασης. Παραστάσεις που κανιβαλίζουν δήθεν συμμετοχικά το κοινό χωρίς σοβαρό καλλιτεχνικό λόγο σίγουρα ενοχλούν και παράγουν αντισώματα. Οι ταλαντούχοι stand up κωμικοί το χειρίζονται το θέμα με μαεστρία προς τέρψη των πάντων. Στο παρελθόν οι μεγάλοι κωμικοί της επιθεώρησης παίζανε τένις με το κοινό. Επίσης δεν είναι όλοι οι θεατές ίδιοι. Εγώ ας πούμε μπορεί να αισθάνομαι τρομερά αμήχανος ενώ ο διπλανός μου να πετάει τη σκούφια του για να συμμετάσχει.

Το (διεθνές) κοινό – όπως διαβάζουμε – είναι συχνότερα πιο κοντά στην ετυμηγορία “αθώος”. Γιατί πιστεύετε ότι συμβαίνει αυτό; Δείχνει κάτι για την κουλτούρα μας και τις αξιακές μας τοποθετήσεις; [έχει συμβεί κάποιο… αξιοσημείωτο περιστατικό σε κάποια παράστασή σας που θα μπορούσατε να μας αναφέρετε;]

Δεν θέλω να αναφερθώ στις αποφάσεις του κοινού. Για την συγκεκριμένη παράσταση θα ήταν spoiler. Το ενδιαφέρον πάντως είναι πως σε κάθε ανεξαιρέτως παράσταση , μετά την λήξη φουντώνει ο διάλογος και το κοινό δεν λέει να φύγει απ’ το φουαγιέ. Έχουμε ζήσει και καβγάδες. Αλλά και οι ηθοποιοί ενδιαφέρονται πάρα πολύ για την εξέλιξη της ψηφοφορίας. Μερικές φορές το παίρνουν και προσωπικά, κάτι που το βρίσκω τρομερά απολαυστικό.

Έχετε αίσθηση ή πληροφόρηση για το αν η απόφαση κοινού είναι τελείως διαφορετική σε άλλες χώρες όπου έχει παιχτεί το έργο;

Στην Ιαπωνία τον βγάζουν πάντα ένοχο !

Ποιος πιστεύετε ότι είναι τελικά ο σκοπός του “Terror” σε μια εποχή που η τρομοκρατία μας απασχολεί κάθε μέρα όλο και πιο συχνά;

Να θέσει πάρα πολύ σημαντικά ερωτήματα. Συγχρόνως όμως δεν είναι ούτε διάλεξη, ούτε συμπόσιο ούτε αναλόγιο. Είναι μια θεατρική παράσταση με σπουδαίους ηθοποιούς και ταλαντούχους συντελεστές και ως τέτοια πρέπει να κρίνεται. Για μένα η συνεργασία μ’ αυτούς τους ηθοποιούς και συντελεστές ήταν από κάθε άποψη απολαυστική και δημιουργική και τους ευχαριστώ.

Κάποια στιγμή το έργο παρακολούθησαν πραγματικοί δικαστές και εισαγγελείς; Τι σας έκανε ιδιαίτερη εντύπωση στις απόψεις που διαμείφθηκαν εκείνη τη βραδιά;

Λίγο πολύ τα ίδια λέγαν κι αυτοί….

ΔΙΑΝΟΜΗ