Bella Figura: Πόσο άσχημοι είμαστε μέσα στην όμορφη φιγούρα μας;

Ο Μάνος Καρατζογιάννης συστήνει στο ελληνικό κοινό και σκηνοθετεί στο Θέατρο Σταθμός το έργο της Γιασμίνα Ρεζά “Bella Figura” σε μετάφραση του Γιώργου Αρχιμανδρίτη. Ανατόμος της ανθρώπινης ψυχής, η Γιασμίνα Ρεζά υφαίνει αριστοτεχνικά ένα σύγχρονο έργο για τις ανθρώπινες σχέσεις, τα υπαρξιακά αδιέξοδα, το πέρασμα του χρόνου, την κοινωνική υποκρισία, τη ματαιοδοξία και τη ματαιότητα.

«Ποτέ δε διηγήθηκα ιστορίες στα έργα μου», τονίζει σε σημείωμά της για το έργο η συγγραφέας. «Έτσι μην εκπλαγείτε που ισχύει το ίδιο κι εδώ. Εκτός κι αν θεωρείτε τον αβέβαιο και απρόβλεπτο ιστό της ζωής μια ιστορία από μόνο του». Και πράγματι η Ρεζά, μια από τις πιο φωτεινές, δραστήριες και διεθνώς αναγνωρισμένες φωνές της σύγχρονης γαλλικής κουλτούρας, συνδυάζει με τρόπο εκπληκτικό το τραγικό με το κωμικό στοιχείο γύρω από την αγωνία την ανθρώπινης ύπαρξης.

«Μου αρέσει να πηγαίνω από το πιο μικρό στο πιο μεγάλο», υπογραμμίζει η συγγραφέας στο οπισθόφυλλο της ελληνικής έκδοσης του έργου (Εκδόσεις Εστία), «γιατί πιστεύω πως η μεταφυσική του ανθρώπου δεν κρύβεται στις μεγάλες ηρωικές στιγμές. Η απόγνωση και τα μυστικά του κρύβονται στις αόρατες λεπτομέρειες, σ’ αυτές τις μόνιμες κι ανεπαίσθητες χαραμάδες της καθημερινότητας».

Η υπόθεση

Στο νέο έργο της Γιασμίνα Ρεζά η δράση εκτυλίσσεται στον ανοιχτό αέρα έξω από ένα εξοχικό εστιατόριο. Όλα συμβαίνουν μέσα σε μία-μιάμιση ώρα. Ένας άντρας και μια γυναίκα διαπληκτίζονται μέσα σ’ ένα πάρκινγκ. Ο Μπορίς προσπαθεί να πείσει την ερωμένη του, Αντρεά, ανύπαντρη μητέρα και τεχνικό σε φαρμακευτική εταιρεία, να βγει από το αμάξι. Έχει κάνει πριν από λίγο τo λάθος να της αποκαλύψει ότι το εστιατόριο που την πήγε, του το συνέστησε η ίδια η σύζυγός του. Τα πράγματα δε θα αργήσουν να γίνουν χειρότερα. Ενώ ο Μπορίς δε βλέπει την ώρα να τελειώσει η βραδιά, ένα ακόμα ζευγάρι κάνει την εμφάνισή του στη σκηνή: ο Ερίκ και η παιδική φίλη της γυναίκας του, Φρανσουάζ, συνοδευόμενοι από τη μητέρα του Ερίκ, την Υβόν, που γιορτάζει τα γενέθλιά της. Ένα πολύπλοκο, αστείο και σκληρό παιχνίδι εξουσίας θα ξεκινήσει προς όλους και για όλα και κανείς δεν πρόκειται να βγει αλώβητος απ’ αυτό.

Στις αόρατες λεπτομέρειες κρύβεται ο ψυχισμός μας

Ο Μάνος Καρατζογιάννης εξηγεί τι ήταν αυτό που τον γοήτευσε στο έργο τη Ρεζά ώστε να το σκηνοθετήσει λέγοντας: “Η Ρεζά γνωρίζει καλά ότι στις αόρατες λεπτομέρειες κρύβεται ο ψυχισμός μας. Μέσα από μυστικά, γέλια, βλέμματα, ψέματα, αγγίγματα, κοάσματα και σιωπές μιλάει για τι άλλο; Για τον χρόνο που φεύγει. Τον άνθρωπο που βαλτώνει. Και ξεχνά να ζήσει. Συμβιβάζεται κι ασφυκτιά. Συνεχίζει να παίζει όμως το παιχνίδι της ζωής και να ρισκάρει επίμονα σαν άλλος τζογαδόρος παλεύοντας να ξεγελάσει τον χρόνο και τον θάνατο σε μια παρτίδα με σημαδεμένα χαρτιά. Κι ο έρωτας, συχνά απαγορευμένος, ματαιώνεται. Ματαιότητα και ματαιοδοξία εναλλάσσονται άλλοτε με χιούμορ κι άλλοτε με τραγικότητα. Είναι η φύση μας τέτοια. Χορεύουμε, τραγουδάμε, μοιραζόμαστε, κρύβουμε, γελάμε και κλαίμε, ξεσπάμε, φλερτάρουμε….

Μια βραδιά, έξι σκηνές και τέσσερις χώροι: ένα αυτοκίνητο, μια τουαλέτα, ένα εστιατόριο, το μέσα και το έξω του στη σκηνή του Σταθμού. Ο δημόσιος και ο ιδιωτικός μας εαυτός. Πού συγκρούονται και πού συναντιούνται; Δεν έχει σημασία η υπόθεση. Θα μπορούσε να είναι και «Τα κίτρινα γάντια». Σημασία έχει το παιχνίδι. Να ακούς και να μιλάς. Κι ας σε ενοχλούν τα κουνούπια, κι ας μην έχει αχινούς κι ας μην έρχεται ποτέ η τούρτα με τ’ αχλάδια. Κι ας μαίνεται ο αιώνιος πόλεμος μεταξύ ανδρών και γυναικών.

Οι ψυχές περιπλανιούνται από πάνω μας. Μας προστατεύουν αλλά και μας τρομάζουν. Τα Gigi Dool είναι ακριβά. Παραπατάμε πάνω τους. Αλλά περπατάμε ακόμη… Είναι φαινόμενο η Ρεζά. Μια Γαλλίδα δραματουργός που γεννήθηκε από Ουγγαρέζα μητέρα και Ρώσο – Ιρανό πατέρα κι είδε τα έργα της να μεταφράζονται σε παραπάνω από 35 γλώσσες και να αποσπούν μερικές από τις σημαντικότερες διακρίσεις διεθνώς.

Και τι σημασία έχει; Αυτό δεν καταθέτει σχεδόν μεταφυσικά και το τελευταίο έργο της συγγραφέως του «Θεού της Σφαγής», «Bella Figura», που παρουσιάζουμε για πρώτη φορά στη χώρα μας, 7 χρόνια μετά την πρώτη του σκηνική ανάγνωση από τον Τόμας Οστερμάγερ στη Σαουμπίνε; Έτσι κι αλλιώς τα έχουμε δει όλα… Σημασία έχει μόνο να ζεις, να επιμένεις και ν’ αγαπάς. Και το έργο αυτό της Ρεζά μας υποβάλλει αυτήν την τόσο σημαντική για τις μέρες μας υπόμνηση.

Tελικά είμαστε ωραίοι σαν… άνθρωποι;

Ρωτήσαμε επίσης τους ηθοποιούς της παράστασης αυτής τι συμβολίζει η Bella Figura και πόσο όμορφοι είμαστε σαν άνθρωποι στην πραγματικότητα;

Χρήστος Κοντογιώργης

Η όμορφη φιγούρα συμβολίζει το φαίνεσθαι. Την προσπάθεια του ανθρώπου να φαίνεται όμορφος. Να μοιάζει στους υπόλοιπους για να ανήκει κάπου. Κενός ή σχεδόν κενός περιεχομένου. Συμβολίζει τον μηδαμινό μας κόπο να είμαστε κοινωνικά και πολιτικά όντα, όντας όλο και περισσότερο στραμμένοι όχι στον εαυτό μας -γιατί αυτό μπορεί και να είχε κάποια όμορφα αποτελέσματα- αλλά στον εγωισμό μας και στο προσωπικό μας συμφέρον.

Πόσο όμορφοι μπορούμε να είμαστε ως άνθρωποι όταν πέφτουν βόμβες στη γειτονιά μας κι εμείς κοιμόμαστε κανονικά τα βράδια, όταν κακοποιούνται ή σκοτώνονται άνθρωποι και ζώα στον δρόμο μας κι εμείς σφυρίζουμε αδιάφορα; Πόσο όμορφοι μπορούμε να είμαστε ως άνθρωποι όταν καταπατούνται οι ελευθερίες των ανθρώπων να μιλούν και να υπάρχουν όπως θέλουν κι εμείς να νιώθουμε εντάξει με αυτό; Πόσο όμορφοι μπορούμε να θεωρούμαστε, ενώ μπροστά στα μάτια μας δολοφονείται η φύση απ’ άκρη σ’ άκρη καθημερινά κι εμείς συνεχίζουμε ακάθεκτοι;

Υβόννη Μαλτέζου

Για την ομορφιά. “Απολαύστε όσο μπορείτε τα ωραία σας πόδια αγαπητή μου πριν επιβάλλει το κορμί, τους θλιβερούς του νόμους.” Εδώ, η ηρωίδα που υποδύομαι, η Υβόν, μια γυναίκα μεγάλης ηλικίας μιλάει για τη φθορά του χρόνου, τα γηρατειά, την ομορφιά που χάνεται. Τη δεκαετία του 1960, στα χρυσά νιάτα της ανήκε στα επαναστατικά κορίτσια της εποχής. Ένα pin – up girl που φορούσε ψηλά τακούνια. “Όμως τα τακούνια κάποια στιγμή δεν μπορείς να τα φορέσεις. Το κορμί δε τα θέλει πια.”, όπως λέει η Γιασμίνα Ρεζά στο Bella Figura.

Παναγιώτης Μπουγιούρης

Bella Figura, Ντάμα Πίκα, δηλητήριο, θάνατος στη Βενετία, παρελθόν, παρόν, μέλλον! Ο άνθρωπος έχει τα πάντα μέσα του, όλοι μας έχουμε τα πάντα μέσα μας, την τελειότητα της δημιουργίας αλλά και τη σαπίλα και όλα τα κυβερνά η ψευδαίσθηση. Η ψευδαίσθηση ότι είμαστε καλοί, κακοί πιστεύουμε ότι γινόμαστε δικαιολογημένα, από εξωτερικές αιτίες.

Οι άλλοι φταίνε που μας καταπιέζουν, που μας κακοποιούν, που παραβιάζουν τα δικαιώματά μας, που σκοτώνουν τα μωρά μας, άσχετα αν τους τα σκοτώνουμε κι εμείς. Δεν είναι τυχαίο ότι η κατανόησή μας για τον κόσμο, διαιρείται σε δυο βασικές κατηγορίες. Το καλό και το κακό, την κόλαση και τον παράδεισο, την αλήθεια και το ψέμα και σε ίσες ακριβώς ποσότητες, στη μέση ακριβώς. Κακή χοληστερίνη, καλή χοληστερίνη, μην τρως λίπη δεν είναι καλό για την καρδιά, φάε λίπη είναι καλό για τον εγκέφαλο.

Πλύνε τα χέρια σου έχεις μικρόβια, μην πλένεις τα χέρια σου πρέπει να κανείς αντισώματα, κάνε μου έρωτα τρυφερά, πόνεσέ με! Σ’ αγαπώ… σε μισώ…

Φαίη Ξυλά

Η φιγούρα είναι το γενικό περίγραμμα κι όχι η ακριβής απεικόνιση, οπότε δε μιλάμε για κάτι σαφές. Τώρα αν προσθέσουμε και το “όμορφη” πιστεύω ότι περιγράφουμε μια καλοσχεδιασμένη εικόνα. Βάσει αυτού, γύρω μας βλέπουμε αρκετούς ανθρώπους με καλοσχεδιασμένη εικόνα, αλλά αυτό δε σημαίνει ότι αυτή η εξωτερική τους εικόνα συνάδει με την εσωτερική.

Ραφίκα Σαουίς

Για εμένα η Bella Figura είναι η έννοια της ομορφιάς που ξυπνάει έρωτες, πάθη, συγκρούσεις, ανικανοποίητα ένστικτα και μπερδεύει τους ανθρώπους σε δαιδαλώδεις σκέψεις και περιπέτειες. Οι άνθρωποι για εμένα είμαστε πολύ όμορφοι μέσα από τις ατέλειες και τα λάθη μας, μέσα από τις ευαισθησίες και τους πόνους μας, μέσα από τις προσπάθειες και τις αποτυχίες μας, μέσα από τα κενά μας! Η τελειότητα είναι άσχημη.