Είδαμε τη “Λάθος Χώρα” σε σκηνοθεσία Παντελή Φλατσούση – Όταν δε χωράς… πουθενά

Τι σημαίνει πατρίδα; Μπορούμε να αισθανθούμε οικεία ακόμη και μέσα στην ίδια μας τη χώρα; Τι συνιστά η εθνική ταυτότητα και πόσο είναι εφικτή η έννοια της συμπερίληψης σε μία χώρα; Ποια σώματα σηματοδοτούνται ως “άλλα” στη Δύση και πιο συγκεκριμένα στην ελληνική κοινωνία; Με ποιους τρόπους οι μεταναστευτικές ροές έχουν διαφοροποιήσει την έννοια του “άλλου” και την αντιμετώπισή του από αυτες τις κοινωνίες;

Αυτά τα ερωτήματα απασχολούν τον Παντελή Φλατσούση -έναν σκηνοθέτη που το καλοκαίρι του 2021 κέντρισε για μία ακόμη φορά το ενδιαφέρον μας, στο Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου, παρουσιάζοντας το «Εθνικό Ντεφιλέ» – που τώρα συνεχίζει να διερευνά τα όρια μεταξύ μυθοπλασίας και θεάτρου ντοκιμαντέρ, σκηνοθετώντας μία παράσταση βασισμένη στο μυθιστόρημα “Λάθος Χώρα” του Gazmend Kapllani.

Ο Καρλ και ο Φρεντερίκ είναι δύο αδέλφια από το Τερς της Αλβανίας: μια φανταστική κωμόπολη που κουβαλάει τα έντονα χνάρια της Βαλκανικής ιστορίας, από την Οθωμανική Αυτοκρατορία μέχρι τις ημέρες μας. Ο πατέρας τους, ένας φανατικός σταλινικός που έχει βαφτίσει τους δυο γιους του προς τιμή του Μαρξ και Έγκελς, πεθαίνει και ο Καρλ επιστρέφει στο Τερς για την κηδεία. Ενώ ετοιμάζονται να θάψουν τον πατέρα τους, τα δυο αδέλφια «ξεθάβουν» απωθημένα και εκ διαμέτρου αντίθετες εκδοχές του παρελθόντος. Ο Καρλ είναι ο άσωτος γιος, ο μετανάστης που έγινε πολίτης του κόσμου. Ο Φρεντερίκ δεν εγκαταλείπει ποτέ το Τερς και ακολουθεί ευλαβικά τα πατροπαράδοτα. Ο Καρλ προσπαθεί να ρίξει φως στο παρελθόν της οικογένειας και της πατρίδας του. Ο Φρεντερίκ επιθυμεί να το θάψει στη λήθη. Οι προσωπικές ιστορίες των δυο αδελφών θα ταξιδέψουν τον αναγνώστη σε δύο ηπείρους – με σημαντικότερες στάσεις το Τερς και την Αθήνα.

Έχοντας σαν βάση αυτήν την ιστορία, ο Παντελής Φλατσούσης στήνει μία πολύ ενδιαφέρουσα παράσταση με πολλαπλές προεκτάσεις, αξιοποιώντας πολύ δημιουργικά τις τεχνικές του θεάτρου ντοκιμαντέρ και αλληλοδιαπλέκοντας τη μυθοπλασία με την πραγματικότητα. Η παράσταση κάνει διαδοχικά τρία break -όσα δηλαδή και οι πρωταγωνιστές της- στα οποία οι ηθοποιοί αφηγούνται τελείως ακομπλεξάριστα τις προσωπικές τους ιστορίες, ήτοι το ατομικό βίωμα παίρνει άλλες διαστάσεις, πιο συλλογικές και εμπλέκεται με τον κεντρικό αφηγηματικό άξονα. Την ίδια στιγμή πειραματίζεται πάνω σε μία νέα δραματουργική φόρμα, κάνει ζωντανή κινηματογράφηση προβάλλοντας σε μία κινηματογραφικών διαστάσεων οθόνη το αποτέλεσμα, χρησιμοποιεί μακέτες και playmobil και “ορθώνει” μπροστά στα μάτια μας χώρες και τόπους μακρινούς, ενώ δε διστάζει ακόμη και να σπάσει τη θεατρική συνθήκη στο τέλος, ξαφνιάζοντάς μας ευχάριστα.

Η αποτίμηση ενός τέτοιου εγχειρήματος είναι θετική στο σύνολό της, χωρίς αυτό να σημαίνει πως δεν υπήρξαν κατά τόπους αστοχίες ή ατοπήματα, που έχουν να κάνουν κυρίως με θέματα ρυθμού και ίσως κάποιας περαιτέρω συμπύκνωσης της κεντρικής ιστορίας. Εντυπωσιάζει ο ισορροπημένη χρήση των πολλών τεχνικών μέσων και η ταυτόχρονη σωστή διαχείριση της μεγάλης σκηνης του θεάτρου Πόρτα.

Το έργο, δε ρίχνει μόνο τον προβολέα πάνω στο μεταναστευτικό ζήτημα, αλλά προκύπτουν από αυτή αβίαστα πολλά ερωτήματα για το τι σημαίνει πατρίδα, αφομοίωση, συμπερίληψη. Και εν έτει 2022, το να βγαίνεις από μία παράσταση γεμάτος ερωτήματα όχι μόνο για το λεγόμενο εθνικό αφήγημα, αλλά και για το αυτονόητο, δηλαδή για το αν η χώρα που γεννήθηκες είναι τελικά η πατρίδα σου ή μία άδεια…πατρίδα στην οποία δυσκολεύεσαι να χωρέσεις ακόμη και εσύ, είναι πολύτιμο.

Οι τρεις ηθοποιοί (Έλιο Φοίβος Μπέικο, Ντέμπορα Οντόγκ, Θανάσης Κριτσάκης) της παράστασης ξεπέρασαν τον εαυτό τους μπαίνοντας και βγαίνοντας στους ρόλους και στους εαυτούς τους. Οι στιγμές των προσωπικών τους εξομολογήσεων είναι πολύτιμες, καθώς ακριβώς τότε που η θεατρική συνθήκη μαλακώνει, γίνεται ρευστή και αγκαλιάζει τρυφερά τον σκληρό ρεαλισμό, φέρνοντάς μας αντιμέτωπους με τους ίδιους τους εαυτούς μας και ως άτομα και ως κοινωνικό σύνολο.

Συμπέρασμα: Μία παράσταση που θα θέλαμε πολύ να δούμε να επιστρέφει στο θεατρικό σανίδι, γιατί αδικήθηκε πολύ από τη συγκυρία της πανδημίας του κορονοϊού -οι αναβολές και οι ακυρώσεις δυστυχώς ήταν αρκετές και είναι πολύς ο κόσμος που τελικά δεν κατάφερε να τη δει. Μία παράσταση- εμπειρία που απευθύνεται στο ευρύ κοινό και επιβάλλεται να δείτε και για τη πρωτότυπη σύλληψή της, αλλά και για τους προβληματισμούς που θέτει.

Ακολουθήστε το News247.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις