Είδαμε την παράσταση “Μια Γερμανίδα Γραμματέας” με τη Ρένη Πιττακή – Εσύ για πόσο θα κλείνεις τα μάτια στον παραλογισμό;

Από το 1942 έως το 1945, όταν κατέρρευσε το καθεστώς των Ναζί, η Μπρουνχίλντε Πόμζελ υπήρξε στενογράφος ενός από τους μεγαλύτερους εγκληματίες της ιστορίας, του Υπουργού Προπαγάνδας Γιόζεφ Γκέμπελς. Ήταν δηλαδή μία από τους τελευταίους αυτόπτες μάρτυρες που βρίσκονταν στον εσωτερικό κύκλο των Ναζί. Περιέγραφε τον Γκέμπελς ως έναν εμφανίσιμο κοντούλη και καλοντυμένο άνδρα, αλαζόνα στον χαρακτήρα.

Γεννημένη τον Ιανουάριο του 1911, η Πόμζελ εργάστηκε αρχικά ως κειμενογράφος για έναν εβραίο ασφαλιστή. Μολονότι αυτοχαρακτηρίζοταν απολιτική, εντάχθηκε στους κόλπους του ναζιστικού κόμματος όταν αυτό ανέλαβε την εξουσία το 1933 για να πιάσει δουλειά στο γερμανικό εθνικό ραδιόφωνο. Οι ικανότητές της ως δακτυλογράφου ήταν αυτές που της εξασφάλισαν τη θέση της γραμματέα του Γκέμπελς το 1942. Ωστόσο, μέχρι και που έφυγε από τη ζωή το 2017 σε ηλικία 106 ετών, ισχυριζόταν πως δεν είχε ιδέα για τις φρικαλεότητες του καθεστώτος που υπηρετούσε.

Μπορεί αλήθεια ένας άνθρωπος από αυτή τη θέση να δηλώνει άγνοια για το μεγαλύτερο έγκλημα της ανθρωπότητας; Μπορεί να δηλώνει πως δεν είχε ιδέα τι ήταν τα στρατόπεδα συγκέντρωσης και τι γινόταν μέσα σε αυτά;

Δεν είχα την παραμικρή ιδέα τι γινόταν. Ελάχιστα πράγματα. Τίποτα περισσότερο από τους άλλους. Άρα δεν μπορείτε να με κάνετε να νιώθω ένοχη

Ο μονόλογος «Μια Γερμανίδα Γραμματέας» βασίζεται στις μαρτυρίες της Μπρουνχίλντε Πόμσελ. Το 2016 η Πόμσελ, σε προχωρημένη ηλικία, δέχτηκε να μιλήσει για πρώτη φορά δημόσια για την περίοδο που δούλευε για τους Ναζί, στο ντοκιμαντέρ: Ein Deutsches Leben [Μια γερμανική ζωή] σε σκηνοθεσία της βιενέζικης κολεκτίβας των Κρίστιαν Κρούνες, Φλόριαν Βέιγκενσμερ, Ρόλαντ Σρότχοφερ και Όλαφ Σ. Μίλερ. Ο Χάμπτον (γνωστός για τις Επικίνδυνες Σχέσεις, 1988) άντλησε το υλικό του έργου του από αυτές τις απομαγνητοφωνημένες σελίδες των συζητήσεων που έκανε η κολεκτίβα των σκηνοθετών με την Πόμσελ.

Αυτόν τον εξαιρετικό μονόλογο σκηνοθετεί ο Γιάννης Μόσχος, ενώ η Ρένη Πιττακή βάζει τη δική της μοναδική σφραγίδα ενσαρκώνοντας μία αμφιλεγόμενη προσωπικότητα.

Το σκηνοθετικό βλέμμα του νέου καλλιτεχνικού διευθυντή του Εθνικού Θεάτρου είναι καθαρό, ουδέτερο. Τοποθετεί επί σκηνής μία συμπαθητική -εκ πρώτης όψεως- και αμήχανη γυναίκα, ντυμένη με ένα κεραμιδί λαμέ φόρεμα, την καθίζει σε μία πολυθρόνα και την αφήνει να αφηγηθεί την ιστορία της. Και αυτή το κάνει με ξεχωριστή ηρεμία και γλυκύτητα. Μιλά για τη ζωή της και εξιστορεί μέσα από μία άλλη οπτική τις πιο μαύρες σελίδες της παγκόσμιας ιστορίας -τη θηριωδία των Ναζί έναντι των Εβραίων την περίοδο 1942-1945. Η Γερμανίδα Γραμματέας δεν κατάλαβε ποτέ τι συνέβαινε δίπλα της. Δεν πήρε “μυρωδιά” από το Ολοκαύτωμα. Πίστευε πως τα στρατόπεδα συγκέντρωσης ήταν κάποιοι χώροι που πήγαιναν εκεί και συμμορφώνονταν οι άνθρωποι. Δεν την ενημέρωσε κανένας, δε διάβασε ποτέ μία εφημερίδα, δεν είχε κανένα απολύτως αισθητήριο να αφουγκραστεί το τι συνέβαινε στην κοινωνία γύρω της. Αυτή ζούσε μεσα σε ένα φανταστικό σύμπαν και απλώς “κοίταγε τα τρένα να περνούν”. Χαρακτηριστικό είναι μάλιστα πώς εκ των υστέρων άρχισε να αναζητεί την «κολλητή» της Εβραία φίλη.

Ο Γιάννης Μόσχος επιλέγει πολύ ορθά να μην πάρει καμία θέση απέναντι στην αφήγηση αυτη. Εξαιρετικά διακριτικά μόνο χρησιμοποιεί ένα video wall που βλέπουμε τη Γερμανίδα Γραμματέα σε πιο κοντινά πλάνα να κάνει μικρές χαρακτηριστικές κινήσεις με τα χέρια της, ενώ στην πλάτη της σκηνής κάποιες στιγμές προβάλλονται ασπρόμαυρες εικόνες από την περίοδο εκείνη, σαν ένα “κλείσιμο ματιού” στα όσα εξιστορούνται με τόση απάθεια. Η σκηνογραφία της Τζίνα Τζόκα και οι φωτισμοί του Μιχάλη Κλουκίνα εξυπηρετούν θαυμάσια αυτή την τακτική.

Τι θέση άλλωστε μπορεί να πάρει κάποιος στην αφήγηση της Πόμσελ; Τα λένε όλα τα λόγια της. Αυτά τα λόγια που σήμερα ακούγονται πιο επίκαιρα από ποτέ, γιατί αντικατοπτρίζουν τους φύσει και θέσει απολιτίκ ανθρώπους γύρω μας. Αυτούς που κλεισμένοι στη δική τους προσωπική σφαίρα αδιαφορούν και κλείνουν τα μάτια μπροστά στον παραλογισμό και τα κοινωνικά δεινά παλεύοντας απλώς να επιβιώσουν. Και οι άνθρωποί αυτοί κατοικούν στη διπλανή μας πόρτα.

Η Ρένη Πιττακή δίνει μία συγκλονιστικά ήσυχη ερμηνεία ενσαρκώνοντας τη Γραμματέα. Μία ερμηνεία με ισχυρή υπόγεια δυναμική που σταδιακά σε βάζει μέσα στην ψυχοσύνθεση της Πόμσελ και σε κάνει να απορείς για το αν η γυναίκα αυτή ήταν όντως τόσο αδιάφορη για το τι συμβαίνει γύρω της ή τόσο βαθιά εγωκεντρική και ευθυνόφοβη που απλώς “δεν ήθελε να γνωρίζει”.

Συμπέρασμα: Μία παράσταση που μιλά στο σήμερα και που επιβάλλεται να δείτε γιατί μας θέτει αντιμέτωπους με τα όρια της προσωπικής μας ευθύνης, μας κάνει να αναρωτηθούμε για τις αξίες και τα ιδανικά που ισχυριζόμαστε πως έχουμε και μας βοηθά στην ερμηνεία του παραλογισμού του πολέμου, αλλά και της σύγχρονης κοινωνικοπολιτικής κατάστασης και δη της ακραίας πόλωσης και χειραγώγησης.

Info: Συντελεστές: Μετάφραση – Σκηνοθεσία: Γιάννης Μόσχος/Σκηνικά – Κοστούμια: Τίνα Τζόκα/Video design-Φωτισμοί-Φωτογραφίες: Μιχάλης Κλουκίνας/Μουσική – Ηχητικό περιβάλλον: Θοδωρής Οικονόμου/Βοηθός σκηνοθέτη – εκτέλεση παραγωγής: Θάλεια Γρίβα/Β’ Βοηθός σκηνοθέτη: Ελίνα Ρίζου/Βοηθός σκηνογράφου: Άννα Ζούλια/

Θέατρο Ιλίσια-Βολανάκης: Παπαδιαμαντοπούλου 4,Ιλίσια, Αθήνα/ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ: 85’/ΗΜΕΡΕΣ ΚΑΙ ΩΡΕΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΩΝ/από τις 27 Οκτωβρίου 2021/ΤΕΤΑΡΤΗ στις 19.00 | ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ στις 21.00 | ΣΑΒΒΑΤΟ στις 21.00 | ΚΥΡΙΑΚΗ στις 18.00/ΤΙΜΗ ΕΙΣΙΤΗΡΙΩΝ: ΠΛΑΤΕΙΑ 16€, ΦΟΙΤΗΤΙΚΟ 14€/ΠΡΟΠΩΛΗΣΗ VIVA.gr και από το ταμείο του θεάτρου/ τηλ. 2107223010

Το Θέατρο Ιλίσια-Βολανάκης θα λειτουργήσει αμιγώς ως χώρος υποδοχής πολιτών που έχουν εμβολιαστεί και με τις δύο δόσεις του εμβολίου κατά της COVID-19 ή έχουν νοσήσει εντός του τελευταίου εξαμήνου. Κατά την είσοδο των θεατών στους χώρους, θα γίνεται έλεγχος των απαραίτητων πιστοποιητικών καθώς και πιστοποιητικού ταυτοπροσωπίας (αστυνομική ταυτότητα, διαβατήριο, δίπλωμα οδήγησης). Η χρήση προστατευτικής μάσκας είναι υποχρεωτική σε όλους τους χώρους του θεάτρου ενώ η προσέλευση ανήλικων προϋποθέτει την επίδειξη υπεύθυνης δήλωσης των γονέων για τη διενέργεια self test.

Ακολουθήστε το News247.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις