Είδαμε το “Όνειρο ενός Γελοίου” – Ο Άρης Σερβετάλης και η Έφη Μπίρμπα σε μια ελεύθερη υπαρξιακή κατάδυση

Μια θεατρική φιλοσοφική συζήτηση γύρω από το νόημα της ύπαρξης, της ματαιότητας, και της γνώσης στήνουν ο Άρης Σερβετάλης και η Έφη Μπίρμπα (η οποία έχει αναλάβει και τη σκηνοθεσία) στην παράσταση “Το όνειρο ενός Γελοίου” του Φιόντορ Ντοστογιέφσκι στο θέατρο Κιβωτός.

Πρόκειται για ένα εξαιρετικά δύσκολο κείμενο, που ουσιαστικά αποτελεί το προφητικό παραλήρημα ενός ανθρώπου που βρέθηκε αντιμέτωπος με την αλήθεια των πραγμάτων τη στιγμή που αποφασίζει να αυτοκτονήσει. Εκείνη ακριβώς τη στιγμή, ένα όνειρο τον σώζει. Ένα όνειρο για μία κοινωνία ουτοπική και ιδανική, λύνει μέσα του το μέγα μυστήριο της ζωής και τον παρακινεί να νοηματοδοτήσει το σύμπαν κάτω από μία τελείως διαφορετική οπτική.

Μία προσέγγιση ποιητικά γοητευτική

Μπαίνοντας στο θέατρο, ο Άρης Σερβετάλης είναι ήδη εκεί και περιπλανιέται. Φορά ένα ριγέ ασπρόμαυρο κοστούμι και έχει την εικόνα ενός ανθρώπου που ακροβατεί στα όρια της τρέλας. Έχει λόγο παραληρηματικό. Περπατά κουτσαίνοντας, στηριγμένος σε δεκανίκια. Είναι έρμαιο των στηριγμάτων του. Είναι δύσκολη η πορεία του αυτή. Περνά ανάμεσα στα καθίσματα, κατεβαίνει και ανεβαίνει στις σκάλες, διασχίζει τη σκηνή που την έχει καταλάβει μία τεράστια υδάτινη κατασκευή που μοιάζει σαν να έχει ξεπηδήσει από έναν σκοτεινό εφιάλτη.

Η παράσταση ξεκινά και ακροβατεί ανάμεσα στο όνειρο και την πραγματικότητα, ανάμεσα στη φαντασία και τον ρεαλισμό, την ψευδαίσθηση και τη ζωή, το φως και το σκοτάδι. Ο παραληρηματικός λόγος του δε σταματά ποτέ. Μοιάζει με προφήτη που αποκαλύπτει τα παρελθόντα και τα γενόμενα, που ενώνει τις σκόρπιες τελείες του σύμπαντος και φανερώνει ένα προαναγγελθέν νόημα. Ένα νόημα που στέκεται εκεί χρόνια, περιμένοντας κάποιος να το δει με μάτια καθαρά, να το προσεγγίσει και να το αποκαλύψει. Πρώτα στον εαυτό του και ακολούθως στους άλλους.

Ένα υδάτινο στοίχημα

Η Έφη Μπίρμπα και ο Άρης Σερβετάλης έθεσαν ένα τεράστιο στοίχημα αναλαμβάνοντας να αποκρυπτογραφήσουν με θεατρική δομή το αριστούργημα αυτό του Ντοστογιέφσκι. Η Έφη Μπίρμπα το προσέγγισε σκηνοθετικά με τρόπο ποιητικά γοητευτικό. Με το νερό ως κυρίαρχο στοιχείο όλων. Ως το στοιχείο μέσα στο οποίο γεννιόμαστε, μέσα στο οποίο κολυμπάμε, μέσα στο οποίο αισθανόμαστε ελεύθεροι, αλλά και μέσα στο οποίο πνιγόμαστε. Και βέβαια το στοιχείο που μας καθαρίζει, που φέρει την κάθαρση εντός μας.

Εκεί μέσα στο νερό, μέσα στις δίνες που δημιουργεί ο Άρης Σερβετάλης χτυπώντας στιγμιαία τα δεκανίκια του πάνω στην επιφάνειά του, τα λόγια του μεγάλου Ρώσου συγγραφέα ακούγονται διαφορετικά. Είναι λόγια που βυθίζονται, λόγια που αντανακλούν μνήμες, λόγια που επιπλέουν και λόγια που αναδύονται από μέσα του και αιωρούνται στην ατμόσφαιρα λίγο πριν μας αγγίξουν με την αλήθεια τους. Έξοχη η αναπαράσταση της ύλης, όλων των υλικών στοιχείων που μας περιβάλλουν και μας πνίγουν μέσα στην επίπλαστη ευδαιμονία που υπόσχονται. Ο “Γελοίος” αυτός ήρωας περιβάλλεται από έπιπλα, καρέκλες και τραπέζια που μοιάζουν να επιπλέουν σαν ξέρες στη ζωή του, σαν άψυχα αντικείμενο που απλώς καταλαμβάνουν περιττό χώρο.

Οι ερμηνείες…

Ο Άρης Σερβετάλης κάνει αυτό που γνωρίζει άριστα. Εμποτίζεται ολόκληρος με την αύρα του ήρωα του Ντοστογιέφσκι. Τον σωματοποιεί τόσο καλά που μας πείθει πως είναι αυτός ο ίδιος. Ο τρόπος που κινείται, το ηχόχρωμα της φωνής του, το ανεπαίσθητο τρέμουλό στον λόγο του, η τρομερή του ακρίβεια, η νοηματοδότηση κάθε του λέξης συγκλονίζουν και ταυτόχρονα μας βυθίζουν στα μύχια των σκέψεών του ήρωα, μεταξύ πραγματικού και φανταστικού, αλήθειας και ψευδαίσθησης, ορατού και αόρατου, κωμικού και τραγικού. Η Έφη Μπίρμπα σαν αέρινο στοιχείο επί σκηνής συμβάλλει σε αυτήν την μυστικιστική υποβλητική ατμόσφαιρα…

Συμπέρασμα

Μία παράσταση που αφορά την αλήθεια, χωρίς βέβαια να την αποκαλύπτει. Που περιστρέφεται συγκλονιστικά γόνιμα και δημιουργικά γύρω από τη σχετικότητά της και γεννά συνεκδοχικά πάρα πολλά ερωτήματα. Μην ψάχνετε λοιπόν απαντήσεις ούτε στο έργο αυτό του Ντοστογιέφσκι ούτε στην παράσταση αυτή. Ψάξτε μόνο τη δική σας αλήθεια και δώστε τις δικές σας αποκαλυπτικές απαντήσεις. Αυτός ο “Γελοίος” είναι απλώς το ερέθισμα, η αφορμή στην αναζήτηση αυτή.