Είδατε τελευταία κανέναν έφηβο στο θέατρο;

Το φετινό καλοκαίρι εκατοντάδες ήταν οι έφηβοι που κατέκλυσαν τα απανταχού live με παρέα τους γονείς τους. Μαθητές Γυμνασίου ή Λυκείου χόρευαν και τραγουδούσαν από Nick Cave και Iggy Pop, μέχρι Iron Maiden και Madrugada. Ήταν εκεί μαζί, μικροί και μεγάλοι, σαν φίλοι, με χαμόγελα ευτυχίας στο πρόσωπό τους.

Μία εικόνα τόσο, μα τόσο ωραία, που σε έκανε να σκεφτείς πόσο τυχεροί είναι αυτοι οι έφηβοι που είδαν live αυτούς τους γίγαντες επί σκηνής. Και κάπως έτσι, μαγικά, αυτό το χάσμα γενεών μειωνόταν για λίγο.

Αυτό ωστόσο δεν ισχύει στο θέατρο. Εκεί συμβαίνει το εξής παράδοξο: το θέατρο, ενώ έχει ανοίξει διάπλατα την αγκαλιά του στο παιδικό και στο ενήλικο κοινό, εκ πρώτης όψεως φαίνεται πως αγνοεί επιδεικτικά τους εφήβους, ενώ κι οι ίδιοι οι έφηβοι το θεωρούν σαν κάτι φοβερά βαρετό.

Το “γιατί συμβαίνει αυτό”, είναι ένα ερώτημα που απασχολεί καλλιτέχνες και καλλιτεχνικούς οργανισμούς. Αυτός είναι και ο λόγος άλλωστε της ύπαρξης της εφηβικών ή νεανικών σκηνών σε πολλούς από αυτούς (βλ. Εθνικό Θέατρο, Θέατρο Τέχνης, ΚΘΒΕ κ.ά), αλλά και ο λόγος που ο όρος είναι εξαιρετικά θολός σήμερα.

Τις πταίει;

Φταίει το πολύ και σε πολλές περιπτώσεις αμφιβόλου ποιότητας παιδικό θέατρο με το οποίο οι γονείς έχουν “μπουκώσει” τα παιδιά σχεδόν εμμονικά στην προσπάθειά τους να αποδείξουν στον εαυτό τους και στην κοινωνία πως είναι καλοί στον ρόλο τους;

Φταίει που οι γονείς πάλι, ξαφνικά “κατεβάζουν” διακόπτες στην ψυχαγωγία των παιδιών και όταν αυτά μπαίνουν στην εφηβεία και αρχίζουν πια να αντιδρούν, δεν προσπαθούν να βρουν ένα ωραίο έργο να το παρακολουθήσουν μαζί και αρκούνται μόνο στη σύσταση κάποιων καλών λογοτεχνικών βιβλίων ή ταινιών;

Αλήθεια γιατί παλιότερα είχαμε Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού;

Και γιατί σήμερα φορείς Πολιτισμού, Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση και Υπουργείο Παιδείας δε συνεργάζονται προκειμένου μαθητές Γυμνασίου και Λυκείου να πηγαίνουν σε παραστάσεις που τους “αφορούν”;

Τον ρόλο αυτό στα δημόσια ιδιαίτερα σχολεία τον έχει επωμιστεί ένας- δύο ευαισθητοποιημένοι με το θέατρο και τους εφήβους καθηγητές και αυτοί προσπαθούν με τα δικά τους όπλα να υπερβούν αυτά τα ανυπέρβλητα εμπόδια και να πείσουν τους εφήβους πως στο θέατρο μπορούν να βρουν ένα κομμάτι του εαυτού τους.

Ο σύγχρονος έφηβος

Κακά τα ψέματα. Ο σημερινός έφηβος δεν έχει καμία σχέση με τον έφηβο της γενιάς του ‘70, του ´80, ακόμη και του ‘90. Το κινητό έχει γίνει η προέκταση του χεριού του και στα social media ζει μία άλλη εικονική ζωή.

Το τι θεωρείται κατάλληλο ή ακατάλληλο για την ηλικία αυτή είναι απολύτως σχετικό επίσης. Οι περισσότεροι έφηβοι βλέπουν ό,τι πιο “ακατάλληλο” κυκλοφορεί στις ψηφιακές πλατφόρμες και στα βίντεο των social media: σκληρά θρίλερ, σκηνές σεξ, βίας και βωμολοχίας και πολλά πολλά άλλα. Αρκεί να σημειώσουμε πως πρώτες στις προτιμήσεις τους είναι σειρές όπως το “Euphoria” και το “Sex Education”. Και αυτές συγκαταλέγονται στις «ελαφριές».

Μπορεί λοιπόν μία θεατρικη παράσταση να ανταποκριθεί στις ανάγκες τους;

Και βέβαια μπορεί αρκεί να δουλέψουν και οι δύο πλευρές. Και οι καλλιτέχνες και οι γονείς. Δεν νοούνται δηλαδή τη σήμερον ημέρα εφηβικές παραστάσεις να έχουν παιδική δομή και να σερβίρουν με τρόπο διδακτικό πράγματα χιλιοειπωμένα. Ποιος έφηβος θα θελήσει να ξαναπατήσει στο θέατρο μετά από μία τέτοια εμπειρία;

Χίλιες φορές – ναι ίσως είναι προτιμότερο- οι έφηβοι αυτοί να δουν καλοστημένα κλασικά θεατρικά έργα και έργα σύγχρονα με προβληματισμούς τωρινούς, έργα ακόμη και πιο σκληρά με σκηνές βίας ή και με συγκρατημένες γυμνές σκηνές. Και βέβαια ωραίες κωμωδίες με χιούμορ που αντηχεί στο σήμερα. Μόνο έτσι θα αποενοχοποιηθεί το θέατρο στα μάτια τους και θα βγει από τη φορμόλη που νομίζουν πως βρίσκεται βουτηγμένο.

Έχουμε παραστάσεις στην Ελλάδα για τους εφήβους του σήμερα;

Ναι, έχουμε δει και παραστάσεις διαμάντια στις εφηβικές σκηνές, όταν αυτές τις αναλαμβάνουν άνθρωποι έμπειροι που ξέρουν καλά το κοινό που απευθύνονται. Ο περσινός “Εχθρός της Τάξης” της Γεωργίας Μαυραγάνη στην εφηβική σκηνή του Εθνικού ήταν μία παράσταση που κατάφερε να μιλήσει στη γλώσσα των εφήβων και να ανταποκριθεί στις ανάγκες τους. Ήταν μία όχι παιδικό-εφηβική, αλλά εφηβο-ενήλικη παράσταση που έβγαλε μία διαπεραστική κραυγή που έθεσε όλους μας προ των ευθυνών μας.

Το ίδιο ακριβώς ισχύει και για τα ακόμη παλιότερα “Κύματα” της Βιρτζίνια Γουλφ που ανέβασε ο Δημήτρης Καραντζάς στην Εφηβική Σκηνή της Στέγης. Μία παράσταση – ύμνος στην φιλία έξι παιδιών από την πρώτη μέρα του σχολείου έως τη δύση της ζωής τους.

Και σήμερα όμως, οι παραστάσεις του Γιώργου Κουτλή είναι παράδειγμα του πώς μία ενήλικη παράσταση απευθύνεται εξίσου και στο εφηβικό κοινό. Οι σκηνοθεσίες του είναι σπιρτόζικες, έχουν κινηματογραφική ροή, το χιούμορ του είναι σπαρταριστό, σημερινό και οι προβληματισμοί του χτυπούν τη σύγχρονη κοινωνική φλέβα.

Αυτά είναι λίγα μόνο παραδείγματα παραστάσεων που μιλούν στο σήμερα και κεντρίζουν, ταρακουνούν και προβληματίζουν τους εφήβους. Και σταδιακά τους εθίζουν στο θέατρο. Το εντάσσουν στην ψυχαγωγία τους και σιγά σιγά επιλέγουν να δοκιμάζουν και άλλα μονοπάτια του, πιο δύσκολα και πιο κλασικά ίσως.

Το ζήτημα εδώ είναι ποιος είναι αυτός που θα πείσει έναν έφηβο να “δοκιμάσει” το θέατρο και ποιος θα κάνει ακόμη και θεατρικό scouting. Ποιος δηλαδή γονιός θα δει μία ενήλικη παράσταση και μετά – σίγουρος πως θα αρέσει στο παιδί- θα το πάρει να την ξαναδούν μαζί.

Πολλή δουλειά για τον σύγχρονο γονιό μάλλον έ; Καλύτερα να αφήσει την τύχη του εφήβου στις εφηβικές πλατφόρμες…

Το παράδειγμα της Σλοβενίας…

Στη Σλοβενία σκέφτηκαν κάτι πολύ πρωτότυπο η αλήθεια. Κατά τη διάρκεια της θεατρικής παράστασης «You Should Be Shame of Yourself» στο Κουκλοθέατρο της Λιουμπλιάνα ενθαρρύνονται όχι μόνο να έχουν ανοιχτά τα κινητά τους τηλέφωνα, αλλά και να τα χρησιμοποιούν ενεργά και να συμμετέχουν στην παράσταση εξερευνώντας το αίσθημα της ντροπής.

Η πολυμεσική παράσταση για εφήβους άνω των 15 ετών αρχίζει στο λόμπι του Κουκλοθεάτρου και συνεχίζεται σε διάφορα σημεία του θεάτρου. Μια παρουσίαση ατελείωτου scrolling και δημιουργίας περιεχομένου, avatars, emojis, trap, μουσικών βίντεο και ιστοριών, η θεατρική παραγωγή προσκαλεί το κοινό να συμμετάσχει χρησιμοποιώντας τα έξυπνα κινητά τηλέφωνά του. Στόχος της παράστασης; Να βρουν πώς γεννιέται η ντροπή, πώς αναπαράγεται και αν είναι η εφικτή η υπέρβασή της.

Αλλά και η αρχή της Ελλάδας…

Στην Ελλάδα, ο Παντελής Φλατσούσης έδωσε ένα στίγμα φέτος με την παράσταση που ανέβασε στην Κάμιρο με την παράσταση «Μετά το τέλος του κόσμου· ένα αρχείο ματαιωμένων σχεδίων». Μια παράσταση μεταξύ μυθοπλασίας και πραγματικότητας, ίσως αρκετά σκοτεινή για έναν έφηβο, αλλά που το κείμενο της συνδιαμορφώθηκε με την συμμετοχή του κοινού μέσω των κινητών μας τηλεφώνων.

Αλλά μία παράσταση που έθεσε μέσα μας ερωτήματα όπως ποιο είναι τελικά το θέατρο που ανταποκρίνεται στις ανάγκες του σύγχρονου θεατή και στο αλλαγμένο από τις περιστάσεις βλέμμα μας. Το δικό μας και των εφήβων.

Ακολουθήστε το News247.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις