Ελένη Σκότη: Βγήκαμε από τα σπίτια μας, αλλά έξω ακόμη “βρέχει”

Τους τελευταίους 18 μήνες, μέσα στους απανωτούς εγκλεισμούς μας, είδαμε τα έργα της να παίρνουν σάρκα κι οστά μέσα στα ίδια μας τα σπίτια. Είδαμε την πιο άγρια όψη των ανθρώπινων σχέσεων: οικογένειες να διαλύονται πνιγμένες μέσα στη βία, γυναικοκτονίες, κακοποιήσεις, το ξέσπασμα του ελληνικού #metoo, γνωστούς μας να χωρίζουν, ολόκληρη την ελληνική κοινωνία να πολώνεται και να διαχωρίζεται σε εμβολιασμένους και μη. Είδαμε όμως και το αντίθετο, ανθρώπους να δένονται πιο πολύ μεταξύ τους, να κάνουν παιδιά, να διαβάζουν πολλά πολλά βιβλία, να ξεκινουν ψυχοθεραπεία, να έρχονται σε επαφή με τους ίδιους τους τους εαυτούς, να καταλαβαίνουν τι σημαίνει συντροφικότητα, αλληλεγγύη, αγάπη…

Είδαμε εν ολίγοις τα ρεαλιστικά και ψυχολογικά έργα της Ελένης Σκότη, της σκηνοθέτιδας και ψυχής της ομάδας Νάμα, να διαδραματίζονται μέσα στα ίδια μας τα σπίτια.

Πάντα δραστήρια η Ελένη Σκότη επέστρεψε δριμύτερη τη νέα αυτή δύσκολη θεατρική σεζόν έχοντας στο μυαλό της πολλά. Καταρχάς με την εξαιρετική “Βασίλισσα της Ομορφιάς” που παρουσιάζεται στο Σύγχρονο Θέατρο με τους Σοφία Σεϊρλή, Αγορίτσα Οικονόμου, Ιωσήφ Ιωσηφίδη και Γιώργο Κατσή στους πρωταγωνιστικούς ρόλους. Σύντομα κάνει πρεμιέρα η “Σιωπηλή Λίμνη” με τους Παναγιώτα Βλαντή, Θανάση Κουρλαμπά και Χάρη Τσιτσάκη, ενώ στα σκαριά βρίσκονται άλλα δύο πολύ σημαντικά projects της.

Όλο αυτό ήταν μία γροθιά στο στομάχι, ένα ξύπνημα και αυτό το ξύπνημα είχε βίαιες επιπτώσεις και μάλιστα μέσα στα σπίτια μας

“Βγήκαν πολλά έντονα πράγματα όλους αυτούς τους μήνες. Ζήσαμε και ζούμε κάτι ωμό και ακραίο, αυτό που στο θέατρο που κάνω λέγεται “in your face”, “στα μούτρα μας”. Ωστόσο, όταν ζούμε κάτι τόσο έντονο έχει τις ανάλογες επιπτώσεις μέσα μας. Και σε ορισμένους ανθρώπους αυτή η κλεισουρα έβγαλε στην επιφάνεια ό,τι αρρώστια ή προβλήματα υπήρχαν, γιατί μεγέθυνε τα πάντα. Όλη αυτή η βία, οι γυναικοκτονίες, τα ενδοοικογενειακά προβλήματα, σχέσεις που διαλύθηκαν…Κάποιους άλλους, ωστόσο, τους πήγε στο άλλο άκρο και ήρθαν πολύ πιο κοντά με τους συνανθρώπους τους, ανακάλυψαν τι σημαίνει ζωή, συντροφικότητα, αλληλεγγύη… Όλο αυτό ήταν μία γροθιά στο στομάχι, ένα ξύπνημα και αυτό το ξύπνημα είχε και βίαιες επιπτώσεις και μάλιστα μέσα στα σπίτια μας”.

Επιστρέψαμε χειρότεροι ;

Επιστρέψαμε, όπως όταν προσπαθούμε να βγούμε από ένα τραύμα, ένα σοκ. Και εμείς σε καμία περίπτωση δεν έχουμε βγει από αυτό το σοκ με τόσα κρούσματα καθημερινά. Ο θάνατος είναι γύρω μας, παρότι υπάρχει το εμβόλιο και κάποια φάρμακα… Υποβόσκει. Όλο αυτό το τρέξιμο είναι σαν μία άμυνα απέναντι στον θάνατο. Δεν έχουμε ακόμη μαζέψει τα κομμάτια μας για να βγούμε στο φως. Δεν έχουμε πάρει ανάσα. Ζούμε ένα μετασόκ. Βγήκαμε από τα σπίτια μας, αλλά έξω ακόμη “βρέχει”. Και εμείς πασχίζουμε να μην αισθανθούμε πάρα πολύ τον φόβο μας όσο ακόμη μας περιτυλίγει το κακό.

Το κοινό διψάει για θέατρο και αυτό φαίνεται σήμερα πιο πολύ από ποτέ, γιατί τα θέατρα γεμίζουν. Θέλει να είναι σε έναν χώρο και να αναπνέει μαζί με άλλους ανθρώπους να ταξιδεύουν όλοι μαζί μέσα στον σκοτεινό θάλαμο.

Στο σκοτεινό αυτό σκηνικό ποια η θέση του θεάτρου;

Το θέατρο έχει από τη φύση του μέσα του ζωή, γίνεται στο εδώ και το τώρα. Η πράξη διαδραματίζεται μπροστα στα μάτια του θεατή. Θα υψώσει τον θεατή, θα του δώσει χαρά, θα τον κάνει να σκεφτεί. Το κοινό διψάει για θέατρο και αυτό φαίνεται σήμερα πιο πολύ από ποτέ, γιατί τα θέατρα γεμίζουν. Θέλει να είναι σε έναν χώρο και να αναπνέει μαζί με άλλους ανθρώπους να ταξιδεύουν όλοι μαζί μέσα στον σκοτεινό θάλαμο.

Είστε απαιτητική σαν θεατής;

Δε μου αρέσουν οι δουλειές φαστ φουντ, οι δουλειές που δεν έχουν δουλευτεί με μεράκι. Θέλω να νιώθω πως δε με κοροϊδεύει αυτός που το ανέβασε, πως δε μου πουλά την τρέλα για την τρελα… Το γνήσιο στο θέατρο για μένα έχει σημασία. Πολλές φορές αυτό έχει πιο μεγάλο βάρος και από το ίδιο το μήνυμα. Μου αρέσει πάρα πολύ και το μεταμοντέρνο θέατρο, παρόλο που κάνω ψυχολογικά έργα. Γιατί δεν καταλαβαίνω ακριβώς πώς παίζεται, αλλά αισθάνομαι πράγματα που δεν έχω ξανααισθανθει.

Όλο το βάρος έχει περάσει σε εμάς. Να στέκεσαι εκεί έξω και να ζητάς από το κοινό να δεις τα χαρτιά του. Αυτό είναι πολύ άγριο, άβολο, δύσκολο και για εμάς και για τους θεατές.

Διαχωρισμός εμβολιασμένων θεατών και μη…

Είναι πολύ άσχημο και πολύ αμήχανο αυτό. Όλο το βάρος έχει περάσει σε εμάς. Να στέκεσαι εκεί έξω και να ζητάς από το κοινό να δεις τα χαρτιά του. Αυτό είναι πολύ άγριο, άβολο, δύσκολο και για εμάς και για τους θεατές. Αποκλείονται κάποιοι άνθρωποι που δε θέλουν ή δεν μπορούν να κάνουν το εμβόλιο. Εγώ είμαι πολύ υπέρ του εμβολίου και θα ήθελα να έχουν εμβολιαστεί όλοι. Στο Επί Κολωνώ σκεφτόμαστε τελευταία να κάνουμε δύο βραδιές μεικτού κοινού, γιατί λάβαμε μηνύματα από ανθρώπους που είτε δε θέλουν είτε δεν μπορούν να κάνουν το εμβόλιο. Αλλά δε σου κρύβω πως υπάρχει φόβος. Φοβάσαι πως θα κολλήσεις ευκολότερα, μετά επικρατεί η λογική και λες δεν μπορείς να αποκλείσεις τον κόσμο. Η λογική χάνεται, μπαίνει μετά μέσα το συναίσθημα και η ενσυναίσθηση… Είναι ένας φαύλος και πολύ στενόχωρος κύκλος.

Η Βασίλισσα της ομορφιάς επιστρέφει…

Το κλείσιμο των θεάτρων ήταν μία μαύρη τρύπα αν το καλοσκεφτείς.΄Ήταν ένας θεατρικός χρόνος που δεν υπάρχει. Μας κατάπιε μια μαύρη τρύπα. Και μετά έπρεπε να συνεχίσουμε. Το έργο αυτό ανέβηκε μόνο τέσσερις μήνες, πήρε βραβεία, το είδε πολύς κόσμος και άρεσε. Δε θέλαμε, λοιπόν, να το αφήσουμε στο ράφι. Και με πολύ κόπο βρήκαμε τον τρόπο να το συνεχίσουμε.

Νομίζω πως έχει μεγαλύτερη απήχηση τώρα παρά πριν. Βλέπουμε μία σχέση μάνας -κόρης, Μία μάνα που μανιπουλάρει, μία διαταραγμένη ναρκισσιστική προσωπικότητα. Και αυτή η μάνα είναι μία μαύρη τρύπα. Γιατί όσο και να δίνεις σε έναν τέτοιο άνθρωπο, ποτέ δεν είναι αρκετό. Κάνει ότι μπορεί για να είναι το κέντρο του κόσμου και να χειρίζεται τους άλλους. Δεν σκέφτεται τον άλλο, είναι μόνο αυτή. Η γυναίκα αυτή έχει τρεις κόρες, οι δύο είναι εξαφανισμένες και ζει με την τρίτη σε ένα απομονωμένο χωριό της Ιρλανδίας, το Λινέιν. Είναι μια αρρωστημένη εξαρτητική σχέση. Η μάνα είναι 75 ετών, η κόρη γύρω στα 45, δεν έχει παντρευτεί ποτέ. Ταυτόχρονα ένας άντρας επιστρέφει από το εξωτερικό και θέλει την κοπέλα. Και βλέπουμε πως η μάνα αποτρέπει αυτή τη συνύπαρξη.

Είναι πάρα πολύ άγριο έργο. Όταν μία μάνα δεν έχει δώσει την αγάπη που πρέπει τα πρώτα χρόνια της ζωής του παιδιού της είναι καταστροφικό. Αυτό το κενό αγάπης είναι τεράστιο και το παιδί ζητά πάντα αυτή την αγάπη… Λύτρωση δεν υπάρχει σε όλο αυτό. Η μόνη λύτρωση είναι να κάνεις ψυχοθεραπεία και να δουλέψεις με τον εαυτό σου. Ωστόσο, αν δεν έχεις λάβει αγάπη σαν παιδί είναι πολύ δύσκολο. Πρέπει να καλύψεις εσύ αυτό το κενό και να αγαπάς τον εαυτό σου. Αυτό μόνοι μας είναι πολύ δύσκολο να το καταφέρουμε. Στο έργο αυτό δεν βλέπουμε καμία λύτρωση. Δε μας δίνει το είδος αυτό του θεάτρου τη λύτρωση. Μας δίνει την κατάσταση ωμά.

Το έργο, ωστόσο, αυτό έχει πάρα πολύ χιούμορ. Είναι ασύλληπτο πως ο συγγραφέας το εμποτιζει με χιούμορ. Γελάς με το παράλογο, το τρελό της κατάστασης, από την ανάποδη που λέμε. Και με αυτόν τον τρόπο σε βγάζει λίγο έξω από το τραγικό και μετά σε ξαναβουτά μέσα.

Είναι επίσης ποιητικό, λυρικό μέσα στην πλάση και την ωμότητά του. Βλέπεις το πολύ τρυφερό κομμάτι της κόρης όταν ερωτεύεται και ο άντρας που είναι ερωτευμένος μαζί της είναι το φωτεινό/υγιές κομμάτι του έργου. Βλέπεις πως αγαπά την κοπέλα… Η αγάπη του είναι σαν χάδι μέσα στο έργο….Και αυτό το χάδι είναι το αντίδοτο μπροστά στο κακό αυτό. Το βλέπουμε πώς είναι σε αντίθεση με το άλλο.

Πιστεύω πως η αγάπη θεραπεύει και δεν το λέω με τη χριστιανική έννοια. Εννοώ το να δέχεσαι τον άλλο όπως είναι, να είσαι δίπλα του, να βάζεις όρια, αλλά όχι όρια που κακοποιούν, όρια που δίνουν χώρο και στους δυο για να συνυπάρξετε. Αυτό είναι κάτι που μπορεί να θρέψει έναν άνθρωπο άρρωστο.

Ο κανόνας λέει ωστόσο, πως όταν ένα παιδί έχει γονείς νάρκισους επιλέγουν και συντρόφους νάρκισσους… Είναι σαν μια κατάρα που τον ακολουθεί…

Αυτό ωστόσο δε σημαίνει πως δεν μπορούμε να πάρουμε τα ηνία στα χέρια μας. Επιλέγεις ίδιους ανθρώπους με τους γονείς σου και πας σε κάτι γνώριμο, γιατί αυτό είναι το φυσικό σου τοπίο, να υπάρχει κακοποίηση. Πρέπει να βρούμε τον τρόπο και την εσωτερική δύναμη και να κόψουμε τον ομφάλιο λώρο από την κακοποίηση.

Όταν γέννησα την κόρη μου και αναγκάστηκα να πάω στην Αμερική επέλεξα τελείως συνειδητά να δουλέψω σε γηροκομεία.

Εδώ η οικογένεια είναι κάτι πολύ ιερό και γερό. Είναι κάτι που ακούς διαρκώς: να φροντίζεις τους γονείς σου. Αυτό δεν είναι κακό… Στην Αμερική είναι το άλλο άκρο. Όταν γέννησα την κόρη μου και αναγκάστηκα να πάω εκεί επέλεξα τελείως συνειδητά να δουλέψω σε γηροκομεία. Μιλούσα με ανθρώπους που δεν είχαν καμία επαφή με τα παιδιά τους. Και κακοποίηση δεν υπήρχε. Αλλά εκεί έτσι είναι. Μπορεί να μαζεύονται όλοι στις γιορτές των Ευχαριστιών, αλλά τους ηλικιωμένους τους πετούν στα γηροκομεία.

Στην Ελλάδα έχουμε δυνατό το κομμάτι της οικογένειας. Δίνουμε αγάπη σε αυτούς μας φρόντισαν με αγάπη. Και το έχω δει αυτό τριγύρω μου. Το σόι μου στην Ήπειρο ας πούμε. Δεν μπορώ να καταλάβω πως αγαπιούνται τόσο πολύ. Και εγώ φροντίζω τον πατέρα μου, αλλά είχε και έχει τη ζωή του, έχω τη ζωή μου. Θέλω να τον φροντίσω και ο πατέρας μου δεν το απαιτεί. Μου έδωσε χώρο στη ζωή μου να θέλω να τον φροντίσω. Δεν με έκανε ποτέ να νιώθω ενοχές για να είμαι δίπλα του. Τον αγαπάω γιατί μου έδωσε τον χώρο…

Το ότι συνειδητά επιλέξατε να δουλέψετε σε γηροκομείο σίγουρα κάτι σημαίνει. Βουτήξατε μέσα στη σκληρότητα της ζωής…

Με ενδιαφέρει πολύ η ψυχολογία. Νομίζω πως αν δεν είχα κάνει θέατρο, θα γινόμουν ψυχοθεραπεύτρια. Όταν ήμουν στην Νέα Υόρκη ήθελα να σπουδάσω δραματοθεραπεία. Ήθελα να συνδυάσω την ψυχολογία με το θέατρο. Και με δέχτηκαν στο πανεπιστήμιο εκεί και μάλιστα με υποτροφία. Ήταν μεγάλη τιμή για μένα. Όταν μου έδωσε ο καθηγητής το βιβλίο να μελετήσω, κατάλαβα πως θα έπρεπε να δουλεύω με τη νόσο κάθε μέρα. Αυτό ένιωσα να με βαραίνει. Γιατί κατά βάση έχω καλλιτεχνική φύση. Και αποφάσισα να ακολουθήσω τον δρόμο του θεάτρου. Αλλά διαβάζω πολύ ψυχολογία, η αδελφή μου είναι ψυχοθεραπεύτρια και μου αρέσει να μιλάω για τον άνθρωπο. Για το τι τον κινεί, το τι είναι πίσω από τη σκέψη. Και το να κάθεσαι με έναν ηλικιωμένο και να μιλάς είναι μία ώρα γεμάτη ιστορίες. Η ζωή ξεπερνά το θέατρο. Ο κάθε άνθρωπος έχει μία φοβερή ιστορία να σου πει. Το θέατρο μού επιτρέπει να βουτώ στο ασυνείδητο και να σκαλίζω. Μου αρέσει πολύ αυτό το κομμάτι.

Και αυτό το “κομμάτι” σας αρέσει να το πετάτε μετά στα “μούτρα των θεατών”; Γιατί;

Ναι. Ίσως επειδή έχω ζήσει έντονα πράγματα στη ζωή μου. Με έναν δικό μου τροπο ξορκίζω και εγώ αυτά. Τα γνωρίζω, τα έχω δει να συμβαίνουν και δεν χαρίζομαι στα έργα μου. Παρουσιάζω τα πράγματα όπως είναι και λέω στον θεατή “έτσι είναι, τώρα πάμε παρακάτω”. Δε θέλω να τον εκθέτω στη βία, απλώς δεν κρύβω την αλήθεια. Τη δείχνω, δεν ωραιοποιώ καταστάσεις. Δείχνω και από κει και πέρα ο καθένας τραβά το δικό του κουπί. Αυτό δεν είναι και η ζωή; Οφείλω να ξυπνάω συνειδήσεις, να ταρακουνώ τα νερά, χωρίς να προκαλώ τρόμο και χωρίς να λέω ποια είναι η λύση. Όταν το θέατρο γίνεται διδακτικό δεν ανοίγει, κλείνει πόρτες. Ο προορισμός στο τέλος είναι ένας ωστόσο: να βρούμε μία αλήθεια. Και σ΄αυτήν την αλήθεια όλοι γνέφουμε ναι. Τη βλέπουμε, την αισθανόμαστε. Και δεν υπάρχει ένας δρόμος γι αυτή. Υπάρχουν πολλοί…

Ας κλείσουμε την ωραία αυτή συζήτηση με τη Σιωπηλή Λίμνη, τι θα δούμε εκεί;

Είναι ένα έργο πάρα πολύ επίκαιρο και πάρα πολύ λυρικό. Ανηκει στον μαγικό ρεαλισμό που εμένα μου αρέσει τρομερά. Μπαίνει και βγαίνει στην πραγματικότητα, στο φαντασιακό. Σήμερα μετά από όλο αυτό που έχουμε ζήσει είμαστε σε σοκ και υπάρχει μία περίεργη σιωπή μέσα στο Τραύμα μας. Οι δύο πρωταγωνιστές του έργου έχουν υποστεί τεράστια τραύματα, ο καθένας ξεχωριστα. Έχουν κλονιστεί πάρα πολύ, μέσα στο μεδούλι τους. Εμείς βλέπουμε τι κάνουν για να μπορούν να αντέξουν τα τραύματά τους, τις άμυνές τους, τι φανταστικά πράγματα δημιουργούν, τι παιχνίδια παίζουν με το μυαλό τους για να αντέξουν και να συνεχίσουν.

Το έργο έχει λοιπόν να κάνει με την απόδραση, τη φυγή από την πραγματικότητα και πώς μέσα από την αγάπη – θα το δούμε πολύ έντονα εδώ- θεραπευόμαστε. Δίνει μία ελπίδα. Έχουμε λίγο φως στο έργο αυτό, υπάρχει μία προοπτική. Και πάλι δεν είναι διδακτικό. Θα δούμε το φως να περνάει μπροστά μας σαν σύννεφο.

Και ετοιμάζετε και κάτι άλλο νομίζω;

Ναι και ένα άλλο έργο, που θα ανέβει μέσα από τα εργαστήρια μου. Το ετοιμάζουμε εδώ και δύο χρόνια και μέσα στον κορωνοϊό το συνεχίσαμε διαδικτυακά. Βασίζεται στο βιβλίο της δημοσιογράφου Αγγελικής Σπανού, “Οι Απαρατήρητοι” και αφορά τους απαρατήρητους της κοινωνίας, την ταμία του σούπερ μάρκετ, την κυρία που καθαρίζει στον δρόμο και πολλούς άλλους απαρατήρητους σε εμάς ανθρώπους. Είναι 10 εντυπωσιακοί μονόλογοι.

Θα ακολουθήσει ένα ανέβασμα με τον Θανάση Λάλα και τον Κωνσταντίνο Τζούμα, ένα έργο που ονομάζεται Talking heads που θα είναι βασισμένο σε συνεντεύξεις που έχει πάρει ο Θανάσης Λάλας και ο Κωνσταντίνος Τζούμας θα κάνει τον Μπέργκμαν… Βλέπετε πως έχει γίνει ένα μποτιλιάρισμα και στα δικά μου σχέδια, είναι όλα όσα ήθελα να κάνω αυτά τα χρόνια, πριν πέσουμε στη μαύρη τρύπα που λέγαμε…

Ακολουθήστε το News247.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις