Εσύ τι θυμάσαι από τη νύχτα της 12ης Φεβρουαρίου του 2012 που κάηκε η Αθήνα;

Πόσοι σήμερα θυμόμαστε αλήθεια τη νύχτα της 12ης Φεβρουαρίου του 2012; Προσωπικά, θυμάμαι έντονα τον Μανώλη Γλέζο και τον Μίκη Θεοδωράκη να φτάνουν στη λεωφόρο Αμαλίας, στο μνημείο του αγνώστου στρατιώτη, και χιλιάδες διαδηλωτές να τους χειροκροτούν. Δεν ήμουν εκεί, καθότι ήμουν έγκυος, αλλά ήταν μία από τις ημέρες που την πέρασα κολλημένη στην τηλεόραση. Θυμάμαι τους δύο αυτούς “γίγαντες” να αποχωρούν και αμέσως να ξεκινά η ρίψη δακρυγόνων. Ήταν βέβαιο πως η νύχτα αυτή δε θα είχε καλή κατάληξη…

Να θυμήσω πως λίγες μέρες πριν, στις 9 Φεβρουαρίου του 2012, οι αρχηγοί των κομμάτων που στηρίζουν την κυβέρνηση Παπαδήμου καταλήγουν στα μέτρα πακέτο που σηματοδοτούν το δεύτερο μνημόνιο. Σε αυτά περιλαμβάνεται μείωση βασικού μισθού κατά 22% και επιπρόσθετη μείωση μισθού 10% για τους νέους. Κατάργηση 150.000 θέσεων εργασίας στο δημόσιο τομέα, ατομικές ή επιχειρησιακές συμβάσεις, περικοπές στις συντάξεις και πολλά πολλά άλλα.

Η Κυριακή, 12 Φεβρουαρίου, ήταν η μέρα ψήφισης των μέτρων από τη Βουλή. Γι΄αυτό και χιλιάδες διαδηλωτές είχαν πλημμυρίσει τους δρόμους τριγύρω. Εκείνη τη νύχτα, η Αθήνα μετατράπηκε σε πεδίο μάχης. Οι κεντρικοί λεωφόροι γέμισαν με συντρίμμια και οδοφράγματα, η ατμόσφαιρα ήταν παντού αποπνικτική. Δεκάδες κτίρια της Αθήνας, μεταξύ αυτών κάποια ιστορικά, δυστυχώς, κάηκαν. Ανάμεσά τους και οι ιστορικοί κινηματογράφοι Απόλλων και Αττικόν.

Ποια είναι άραγε η σχέση μας με τα χρόνια της κρίσης;

Σήμερα, 11 χρόνια μετά, με ποιους τρόπους άλλαξαν οι ζωές των ανθρώπων έπειτα από αυτή την κομβική ιστορική στιγμή; Με ποιες απρόσμενες διαδρομές διαπλέκονται τα ατομικά με τα συλλογικά βιώματα και πώς μια κοινωνία μπορεί να βρει τρόπους να τα αφηγηθεί; Σε ποιο σημείο βρίσκεται σήμερα η ελληνική κοινωνία μετά τις καταιγιστικές εξελίξεις του πυκνού ιστορικού χρόνου της τελευταίας δεκαετίας; Και πώς μπορούν οι γενιές που έρχονται στο προσκήνιο να προχωρήσουν πέρα από το τραύμα της κρίσης χωρίς, όμως, αυτό να συνεπάγεται τη λήθη;

Ο Παντελής Φλατσούσης, (Βραβείο σε Νέο Καλλιτέχνη του Θεάτρου, από την Ένωση Ελλήνων Θεατρικών & Μουσικών Κριτικών, 2022) με μία ξεχωριστή ομάδα ηθοποιών (Δήμητρα Βλαγκοπούλου – βραβείο Μελίνα Μερκούρη 2020, Βαγγέλης Αμπατζής, Λάμπρος Γραμματικός, Μαριάμ Ρουχάτζε), θα επιχειρήσει να δώσει απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα με αφετηρία και όχημα το μυθιστόρημα της πολυβραβευμένης Ρέας Γαλανάκη “Η Άκρα Ταπείνωση” (Καστανιώτης, 2015 – Βalkanika Literary Award, 2019).

Το μυθιστόρημα αυτό εστιάζει στα γεγονότα της νύχτας της 12ης Φεβρουαρίου 2012, που μετέτρεψαν την Αθήνα σε πεδίο μάχης και άφησαν ανεξίτηλα τα ίχνη τους στην εικόνα της πόλης μέχρι σήμερα, ακριβώς 11 χρόνια μετά. Παρακολουθώντας την καθημερινότητα ανώνυμων ηρώων και ηρωίδων, διαφορετικών ηλικιών, καταβολών και ιδεολογιών, η συγγραφέας Ρέα Γαλανάκη εξετάζει την ιδιαίτερα κρίσιμη αυτή στιγμή της Ελλάδας της κρίσης στην ιστορική της διάσταση, σε διάλογο με γεγονότα προηγούμενων ιστορικών περιόδων αλλά και με το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον. Συνομιλώντας διαρκώς με τις αρχαίες τραγωδίες, τις οποίες χρησιμοποιεί ως όχημα, η συγγραφέας επιχειρεί να φωτίσει τις συνέχειες και ασυνέχειες μεταξύ ατομικού και συλλογικού ιστορικού χρόνου, που έρχονται στο φως την περίοδο στην οποία αναφέρεται το βιβλίο.

Η παράσταση, που στο δελτίο Τύπου της διαβάζουμε πως θα κινηθεί στο μεταίχμιο μεταξύ μυθοπλασίας και πραγματικότητας, θα επιχειρήσει να αναψηλαφήσει την μνήμη των πρώτων ετών της περασμένης δεκαετίας, αλλά και συνολικότερα την ελληνική κοινωνία κατά τα μεταπολιτευτικά χρόνια, με αφετηρία το σήμερα και κατεύθυνση προς το παρελθόν, στην προσπάθεια να βρει, μαζί με το κοινό, απαντήσεις για το μέλλον.

Ο Παντελής Φλατσούσης εξηγεί στο NEWS 24/7 τι ήταν αυτό που τον γοήτευσε στο μυθιστόρημα της Ρέας Γαλανάκη: “Αρχικά είναι ένα εξαιρετικό μυθιστόρημα, το οποίο διαρκώς συνδιαλλέγεται με τις τραγωδίες ή για να το πω καλύτερα με τον πυρήνα του τραγικού: δηλαδή τη συνάντηση με το μοιραίο, τις απρόβλεπτες τροπές που παίρνουν οι ζωές των ανθρώπων – των μεμονωμένων ατόμων που μαζί διαμορφώνουν την «πόλη» – σε στιγμές που συγκρούονται δύο ή και παραπάνω παραδείγματα σε πολλά πεδία της ζωής μας, οικονομικό, πολιτικό, κοινωνικό, πολιτισμικό κλπ.

Με γοήτευσε ότι είναι μια εξαιρετικά γραμμένη αφήγηση, που φανερώνει τις επάλληλες ιστορικές επιστρώσεις που αποθηκεύονται στα πρόσωπα αυτού του βιβλίου από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και τον Εμφύλιο και μετά. Και βέβαια η πληθυντικότητά του. Για μένα, αν και είναι ένα βιβλίο με πρωταγωνιστικά πρόσωπα – δύο ηλικιωμένες γυναίκες που βιώνουν μια Οδύσσεια που συχνά στην διάρκεια των προβών μου έφερνε στο μυαλό τον Οδυσσέα του James Joyce – των οποίων την πορεία ακολουθούμε, στην πραγματικότητα είναι ένα βιβλίο όπου πρωταγωνιστεί η ίδια η πόλη. Η πόλη της Αθήνας, αλλά και η έννοια της πόλεως. Κάθε άτομο που κατοικεί στην πόλη αφήνει ίχνος σε αυτό το κείμενο. Αυτό έχουμε κάνει την απόπειρα να το αναδείξουμε σκηνικά.

Επίσης, αισθανόμουνα ότι μέσα από αυτό το κείμενο θα είχα τη δυνατότητα να ανιχνεύσω, να ερευνήσω ολόκληρη την περίοδο της Μεταπολίτευσης ή κάπως πιο ορθά της Γ’ Ελληνικής Δημοκρατίας. Έχει τελειώσει και αν ναι, πότε; Ποια ήταν τα χαρακτηριστικά της; Τα έβλεπα αυτά στο κείμενο και με γοήτευε ακόμα περισσότερο, ότι ήταν ένα κείμενο που είχε σαν ημερομηνία εκκίνησης τα γεγονότα του Φλεβάρη του 2012. Είναι στοίχημα ειλικρινά – που το βιβλίο το πετυχαίνει, εμείς θα δείξει!- να προσπαθήσει κανείς να μιλήσει για κάτι τόσο κοντινό όσο εκείνες οι μέρες με όρους ιστορικότητας”.

Πρέπει, νομίζω να σκύψουμε και να μελετήσουμε την ιστορία εκείνων των ημερών, εκείνων των χρονών γιατί το τι ξεκινούσε τότε το βλέπουμε καθημερινά μπροστά μας και νομίζω θα το βρίσκουμε και στο μέλλον

12/2/12. Θυμάσαι τη μέρα εκείνη Παντελή;
Ναι τη θυμάμαι πολύ καλά. Είναι ίσως η μέρα που για μένα απεικονίζει καλύτερα από όλες εκείνη την εποχή. Την θυμάμαι ως την πιο «γκρίζα» μέρα εκείνων των χρόνων της κρίσης. Η τεράστια διαδήλωση και μετά τα καμένα Αττικόν και Απόλλων… Πρέπει, νομίζω να σκύψουμε και να μελετήσουμε την ιστορία εκείνων των ημερών, εκείνων των χρονών γιατί το τι ξεκινούσε τότε το βλέπουμε καθημερινά μπροστά μας και νομίζω θα το βρίσκουμε και στο μέλλον.

Μάθαμε κάτι από όλο αυτό; Και πόσοι πιστεύεις πως τη θυμούνται σήμερα;
Μάθαμε σίγουρα έναν άλλο τρόπο ζωής ή για να το πω και λίγο πιο συγκεκριμένα ένα νέο παράδειγμα σε κάθε πεδίο της ζωής μας. Μάθαμε ότι τα χρόνια της ασφάλειας τέλειωσαν.

Μάθαμε και μαθαίνουμε να ζούμε στην επισφάλεια. Μάθαμε να ζούμε υπό το κράτος φόβου, που προκαλούν οι αλλεπάλληλες κρίσεις – πολιτική, οικονομική, μεταναστευτική, κλιματική, υγειονομική, γεωπολιτική. Δυστυχώς δεν μαθαίνουμε μόνο θετικά πράγματα. Μαθαίνουμε να προσαρμοζόμαστε και αυτό είναι δυσάρεστο, αλλά αυτή είναι η τωρινή πραγματικότητα. Δυστυχώς ο φόβος και η επισφάλεια αυτή τη στιγμή κυριαρχούν και αυτή είναι μια διαφορά από τα χρόνια προηγούμενων της κρίσης δεκαετιών. Και λέω δυστυχώς, γιατί ο φόβος και η επισφάλεια δεν υπήρξαν ποτέ χειραφετητικά εργαλεία. Ακριβώς το αντίθετο. Μη φτιάχνουμε όμως μια μαύρη και ζοφερή εικόνα. Υπάρχουν αντιστάσεις, υπάρχουν ζυμώσεις.

Μάθαμε και μαθαίνουμε να ζούμε στην επισφάλεια. Μάθαμε να ζούμε υπό το κράτος φόβου, που προκαλούν οι αλλεπάλληλες κρίσεις – πολιτική, οικονομική, μεταναστευτική, κλιματική, υγειονομική, γεωπολιτική.

Πώς νιώθεις λοιπόν στην Ελλάδα του σήμερα 11 χρόνια μετά; Πού βρίσκεται η ελληνική κοινωνία; Και ποια θεωρείς πως είναι σήμερα η σχέση μας με τα χρόνια της κρίσης;
Είναι μεγάλα ερωτήματα αυτά. Προσπαθούμε και μέσα στην παράσταση να τα απαντήσουμε ή καλύτερα να ψάξουμε τις απαντήσεις που θα μπορούσαμε να δώσουμε μαζί με το κοινό σε αυτά. Είναι βέβαιο ότι αυτό που είπαμε και παραπάνω, σε σχέση με ένα συνεχές κρίσεων από το 2008 και μετά δεν λειτουργεί χειραφετητικά. Ταυτόχρονα, όμως, το βλέπουμε ότι υπάρχουν διεκδικήσεις και υπάρχουν και νέοι τρόποι διεκδικήσεων και αυτό το βλέπει κανείς και στην νεότερη γενιά, που δηλώνει ευτυχώς έντονα παρούσα, με τους δικούς της τρόπους, και την απασχολούν τα νέα πολιτικά διακυβεύματα της εποχής μας, όπως το κλίμα, τα έμφυλα ζητήματα και το πώς αυτά συναρθρώνονται με άλλες διεκδικήσεις, είναι πολύ ελπιδοφόρο αυτό.

Βέβαια, συχνά αναρωτιέμαι για τη δική μας γενιά. Νιώθω ότι είναι μια γενιά μετέωρη. Δε ζήσαμε τις εποχές της ασφάλειας με την έννοια ότι δε δραστηριοποιηθήκαμε εργασιακά και στον γενικότερο δημόσιο βίο κατά την διάρκεια τους. Μεγαλώσαμε μέσα σε αυτά, αλλά η δράση μας όλη ήταν μέσα σε ή και κόντρα σε ένα άλλο κοινωνικό αφήγημα. Και ήθελα να δώσω βάρος σε αυτή την αναζήτηση μέσα από αυτή την παράσταση, γιατί το ζήτημα των δυο γενεών αυτών υπάρχει και στο βιβλίο και μάλιστα το εντοπίζει και στον τρυφερό πυρήνα της οικογένειας.

Βέβαια, το 2012 η γενιά μας ήταν η νέα γενιά, τώρα υπάρχει μια νεότερη, η οποία εμένα μου φαίνεται και πιο διεκδικητική από εμάς, πολύ περισσότερο συνειδητοποιημένη κοινωνικά. Και έχω την αίσθηση ότι όλα αυτά που λέμε σχετίζονται με το βίωμα αυτού που λέμε κρίση. Δεν υπάρχει κυρίαρχη αφήγηση για αυτά τα χρόνια. Και νωρίς είναι και όπως και να έχει τα αφηγήματα είναι πάντα πολλαπλά και συγκρούονται, ανάλογα με τρόπους ζωής, ιδεολογικά ερείσματα των ατόμων. Νομίζω, όμως, ότι μπορούμε σιγά σιγά να αποπειραθούμε να μιλήσουμε για αυτά τα χρόνια, να μιλήσουμε για το βίωμα της κρίσης και τη μνήμη της, να αναρωτηθούμε για τις διαφορές των γενεών και των ιστορικών συγκυριών και μόνο τότε μπορούμε να πούμε πού βρισκόμαστε, αν και συνήθως, όταν λες ότι “εδώ είμαστε” έχεις ήδη κινήσει για κάπου αλλού. Και ίσως για αυτό αξίζει να τα ψάξουμε και να τα αρθρώσουμε όλα αυτά. Για να κινήσουμε επιτέλους για κάπου παρακάτω.

Το λέγαμε και τότε, το λέμε και σήμερα… Γίνεται επανάσταση από τον καναπέ και τα social media;
Κάθε εποχή και τα μέσα της! Από κάπου ξεκινάνε και οι επαναστάσεις, έτσι δεν είναι; Εγώ θα απαντούσα σε αυτό το πολύ ωραίο ερώτημα λίγο ανάποδα: πώς μοιάζει μια επανάσταση του καιρού μας; Τι θα διεκδικεί; Τώρα τα social media έχουν πολλαπλές όψεις. Δεν είναι μόνο αρνητικά, αλλά ούτε μπορούμε να πούμε ότι είναι η έκφραση της ελεύθερης βούλησης μας κάτι τέτοιο, θα ήταν λίγο αφελές.

Είναι εργαλεία, διαμορφώνονται συνειδήσεις με πολλαπλούς τρόπους παρότι είναι η γνώμη μου ότι ο δρόμος είναι στην πραγματικότητα το μαγικό εργαστήριο όπου συμβαίνουν τα σπουδαιότερα στη δημόσια ζωή. Αυτό που θα έβαζα στην κουβέντα σε σχέση με τα μέσα αυτά βέβαια είναι ότι το 2011 και το 2012 κάπως αφελώς, ίσως, πιστεύαμε ότι ήταν -και ίσως ακόμα να ήταν- πιο ελεύθερα και μάλιστα τότε συχνά συζητούσαμε και την συμβολή τους στα γεγονότα της Αραβικής Άνοιξης.

Όμως, πλέον όχι το μέλλον, αλλά το παρόν είναι ο καπιταλισμός της πλατφόρμας, αναδιαμορφώνει και τα social media και τον τρόπο που εκεί αλληλοεπιδρούμε και το τι ανταλλάσσεται σε εκείνες τις δημόσιες σφαίρες και τον…λεγόμενο καναπέ. Βάζει όρια, κάνει σαφές, ότι δεν πρόκειται για έναν χωρίς όρια δημόσιο χώρο αλλά για μία αγορά, με όλες τις σημασίες της λέξης. Αυτή τη διαφορά, αυτή την πορεία νομίζω πρέπει να τη δούμε σοβαρά.

Συντελεστές

• Κείμενο παράστασης: Παντελής Φλατσούσης & η ομάδα, βασισμένοι στο μυθιστόρημα Η Άκρα Ταπείνωση της Ρέας Γαλανάκη
• Σκηνοθεσία: Παντελής Φλατσούσης
• Δραματουργία: Παναγιώτα Κωνσταντινάκου
• Σκηνικά – Κοστούμια: Κωνσταντίνος Ζαμάνης
• Σχεδιασμός Φωτισμών: Χριστίνα Θανάσουλα
• Video design & editing: Κωνσταντίνος Νησίδης
• Ηχητικός σχεδιασμός: Παναγιώτης Μανουηλίδης
• Βοηθός σκηνοθέτη: Σόνια Καλαϊτζίδου

• Παίζουν: Βαγγέλης Αμπατζής, Δήμητρα Βλαγκοπούλου, Λάμπρος Γραμματικός, Μαριάμ Ρουχάτζε

Info

ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ: Από 08.02.2023 έως 09.04.2023. Από Τετάρτη μέχρι Κυριακή

Θησείον, ένα θέατρο για τις τέχνες: Τουρναβίτου 7, Ψυρρή

Ακολουθήστε το News247.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις