Εθνικό Θέατρο 2022-2025: Μια τριετία εξωστρέφειας, δημιουργίας και οικονομικής ευρωστίας

Εν αναμονή της – πολυαναμενόμενης – ανακοίνωσης από το Υπουργείο Πολιτισμού για τη νέα καλλιτεχνική διεύθυνση του Εθνικού Θεάτρου, ο απερχόμενος διευθυντής Γιάννης Μόσχος κατέθεσε τον απολογισμό της τριετούς θητείας του. Και, όπως δείχνουν τα στοιχεία, παρά τις θεσμικές εκκρεμότητες, το Εθνικό Θέατρο διήνυσε μια από τις πιο αποδοτικές περιόδους του.

Με όραμα ένα ανοιχτό και συμπεριληπτικό θέατρο, το Εθνικό Θέατρο, υπό την καλλιτεχνική διεύθυνση του Γιάννη Μόσχου, κατέγραψε μια τριετία γεμάτη επιτεύγματα, εξωστρέφεια και δημιουργικότητα. Από το 2022 έως το 2025, το θέατρο αναδείχθηκε ως ένας ζωντανός πολιτιστικός οργανισμός που ενίσχυσε τη σύνδεσή του με το κοινό και διεύρυνε τον καλλιτεχνικό του προσανατολισμό.

Σύμφωνα με τον απολογισμό σε αριθμούς, η πορεία αυτή αποτυπώθηκε σε 61 παραγωγές, περισσότερους από 1.000 καλλιτέχνες, μισό εκατομμύριο θεατές, εκπαιδευτικά προγράμματα που αγκάλιασαν χιλιάδες συμμετέχοντες, διεθνείς συνεργασίες, κοινωνικές δράσεις, καθώς και οικονομική ευρωστία, με τα έσοδα να αγγίζουν ιστορικά ρεκόρ.

Οι σκηνές του Εθνικού απέκτησαν διακριτή ταυτότητα, η Πειραματική Σκηνή Νέων Δημιουργών επανασυστήθηκε, ενώ η θεατρική δραστηριότητα επεκτάθηκε με παραστάσεις σε 15 αρχαία θέατρα και διεθνείς περιοδείες.

Παράλληλα, η αξιοποίηση ευρωπαϊκών προγραμμάτων ενίσχυσε τις δομές του οργανισμού, ενώ το Εθνικό Θέατρο πρωτοστάτησε σε ανοιχτές ακροάσεις, υποστηρίζοντας νέους δημιουργούς και ενδυναμώνοντας τη θεατρική κοινότητα. Η διοργάνωση του Διεθνούς Θεατρικού Συνεδρίου της European Theatre Convention (ETC) και η ένταξη του οργανισμού σε διεθνή δίκτυα ανέδειξαν την ελληνική σκηνή στον παγκόσμιο πολιτιστικό χάρτη.

Αναλυτικά το σημείωμα του Γιάννη Μόσχου για το Εθνικό Θέατρο

Το Εθνικό Θέατρο μεταξύ 2022-2025 υπήρξε ένα θέατρο ανοιχτό, με έμφαση στην εξωστρέφεια, τη συμπερίληψη, τους ανοιχτούς πολιτιστικούς διαλόγους, τη μέριμνα για κοινωνικές δράσεις. Σε αυτό το «άνοιγμα» συναντήθηκαν καλλιτέχνες/ιδες και κοινό σε ασφυκτικά γεμάτες αίθουσες με μια κοινή επιθυμία: την αγάπη τους για το θέατρο.

61 παραγωγές, περισσότεροι από 1000 καλλιτέχνες, 500.000 θεατές (έως τώρα), 15 θεατρικά βραβεία, 126 εκπαιδευτικά εργαστήρια με 2.834 συμμετέχοντες/ουσες, 12 ανοιχτές ακροάσεις με περισσότερους από 10.000 συμμετέχοντες/ουσες, 17 εκδόσεις βιβλίων, 3 Showcases με περισσότερους από 150 προσκεκλημένους επιμελητές και καλλιτεχνικούς διευθυντές σημαντικών Φεστιβάλ του εξωτερικού, διοργάνωση του Διεθνούς Θεατρικού Συνεδρίου της European Theatre Convention (ETC), φιλοξενία του ExCom Meeting της Διεθνούς Ένωσης Κριτικών Θεάτρου, 3 κύκλοι Residencies με τη συμμετοχή 18 καλλιτεχνών/ιδων, περιοδείες σε 13 χώρες του εξωτερικού, παραστάσεις σε 15 αρχαία θέατρα όλης της ηπειρωτικής επικράτειας, τα οποία το Εθνικό Θέατρο επισκέφθηκε για πρώτη φορά, 21 κοινωνικές δράσεις και δημόσιες συζητήσεις, 6 Προγράμματα κοινωνικής ευθύνης, 9 επιδοτούμενα Ευρωπαϊκά Προγράμματα, καθιέρωση καθολικά προσβάσιμων παραστάσεων, σχεδιασμός περιοδείας της Ορέστειας του Αισχύλου σε σκηνοθεσία του Θεόδωρου Τερζόπουλου σε νέους διεθνείς προορισμούς το καλοκαίρι του 2025.

Η εντυπωσιακή ανταπόκριση του κοινού στο σύνολο του καλλιτεχνικού προγραμματισμού του Εθνικού Θεάτρου αποτυπώνεται εμφατικά και σε νούμερα: τα έσοδα του Εθνικού Θεάτρου για το οικονομικό έτος 2024 ανήλθαν συνολικά στο ποσό των 4.248.288,91 ευρώ, σημειώνοντας νέο ρεκόρ εσόδων 10ετίας, ενώ το οικονομικό έτος 2023 τα έσοδα ανήλθαν στις 3.533.223,97 ευρώ, που ήταν το πρώτο ρεκόρ εσόδων 10ετίας. Συνολικά, η αύξηση των εσόδων το οικονομικό έτος 2024 είναι της τάξεως του 285% (συγκρίνοντας το 2024 με το 2021).

Την 1η Ιανουαρίου 2025 τα συνολικά ταμειακά διαθέσιμα του Εθνικού Θεάτρου ήταν 4.403.794,17 ευρώ. Ο οργανισμός δεν φέρει κανένα χρέος, ενώ δεν υπάρχουν ληξιπρόθεσμες οφειλές.
Το ρεπερτόριο για τις θεατρικές περιόδους 2022-2023, 2023-2024 και 2024-2025 περιλάμβανε μια ευρεία βεντάλια επιλογών: νέα ελληνικά και ξένα θεατρικά έργα, κλασικά έργα του παγκόσμιου δραματολογίου, συλλογικές κειμενικές συνθέσεις, πρωτότυπες δραματουργίες, μεταγραφές εμβληματικών θεατρικών έργων και λογοτεχνικών κειμένων, ενώ με τον οργανισμό συνεργάστηκαν δημιουργοί διαφορετικών αισθητικών προσεγγίσεων και τρόπων σε παραστάσεις που αναδείκνυαν κρίσιμα κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα, αλλά και υπαρξιακής φύσης θέματα.

Επιπλέον, το Εθνικό Θέατρο υλοποίησε μια σειρά από καινοτόμα ευρωπαϊκά προγράμματα που αφήνουν μεγάλη παρακαταθήκη στον οργανισμό (ΕΣΠΑ της Δραματικής Σχολής του ΕΘ, ΕΣΠΑ του Μικρού Εθνικού, ΕΣΠΑ ψηφιοποίησης του αρχείου, πλήθος έργων που εντάσσονται στο Ταμείο Ανάκαμψης και συνεχίζονται).

Συνοψίζοντας, στο Εθνικό Θέατρο την τελευταία τριετία:

• Υπερασπιστήκαμε το θέατρο συνόλου, μια επιλογή μας που αγκαλιάστηκε από το κοινό
• Προσδώσαμε στις σκηνές του Εθνικού Θεάτρου διακριτή φυσιογνωμία
• Επανασυστήσαμε την Πειραματική Σκηνή ως Πειραματική Σκηνή Νέων Δημιουργών
• Μεγαλώσαμε την παραγωγική μας δραστηριότητα παρέχοντας περισσότερες θέσεις εργασίας
• Συνεργαστήκαμε με πολλούς/ες και διαφορετικούς/ες δημιουργούς του ελληνικού θεάτρου, όλων των γενεών και αισθητικών αντιλήψεων
• Εξελίξαμε και εμπλουτίσαμε προγράμματα και δράσεις προηγούμενων καλλιτεχνικών διευθύνσεων
• Συμπράξαμε με σημαντικούς πολιτιστικούς φορείς της εγχώριας πολιτιστικής ζωής
• Συμβάλαμε σημαντικά στην ορατότητα του ελληνικού θεάτρου στο εξωτερικό
• Καλλιεργήσαμε τις διεθνείς σχέσεις του οργανισμού μέσα από ταξίδια στο εξωτερικό, διοργανώσαμε
• Καλλιτεχνικές Φιλοξενίες (Residencies) και τα Showcases, ενταχθήκαμε και συμμετείχαμε στο European Theatre Convention (ETC) και αναλάβαμε τη διοργάνωση του Συνεδρίου της τον Απρίλιο του 2025
• Συμβάλαμε αποφασιστικά στην οικονομική ευρωστία του οργανισμού
• Αυξήσαμε την ορατότητα του οργανισμού μέσω στοχευμένων δράσεων επικοινωνιακής στρατηγικής και θέσαμε τη δραστηριότητά του στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος των εγχώριων και διεθνών Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης
• Αναπτύξαμε το δίκτυο στρατηγικών συνεργασιών με χορηγούς, δωρητές και υποστηρικτές αυξάνοντας σημαντικά τα έσοδα του οργανισμού.
• Απευθύναμε ανοιχτές προσκλήσεις (open call) σε νέους δημιουργούς για την Πειραματική Σκηνή και τις καλλιτεχνικές φιλοξενίες (Residencies), και σε εμψυχωτές και θεατροπαιδαγωγούς για τα εργαστήρια του Μικρού Εθνικού..
• Αξιοποιήσαμε πλείστα ευρωπαϊκά προγράμματα για την περαιτέρω ενίσχυση της δραστηριότητας και των υποδομών του ΕΘ.

Παραλάβαμε το Εθνικό Θέατρο σε μια δύσκολη στιγμή του. Μετά την καθοριστική μεταβατική καλλιτεχνική διεύθυνση της Έρις Κύργια, κάναμε μια προσπάθεια την τελευταία τριετία να θωρακίσουμε τον οργανισμό. Οι προκλήσεις ήταν πολλές, η διαχείριση κρίσεων καθημερινότητα. Το Εθνικό Θέατρό μας, όμως, βγήκε αλώβητο, η Δραματική Σχολή συνέχισε την ελπιδοφόρα δραστηριότητά της, το κοινό αγκάλιασε τις παραστάσεις και τις δράσεις του οργανισμού. Παραδίδουμε ένα θέατρο χωρίς οικονομικά βαρίδια, ένα θέατρο που απολαμβάνει την εμπιστοσύνη του κοινού, ένα θέατρο εξωστρεφές, «φωτεινό», συμπεριληπτικό.

Ανατρέχοντας στους στόχους που θέσαμε στην πρώτη συνέντευξη Τύπου για την τριετία, διαπιστώνω ότι μείναμε πιστοί σε όσα ονειρευτήκαμε και είμαι περήφανος για όσα κάναμε πράξη. Φεύγω από το Εθνικό ικανοποιημένος για όσα καταφέραμε, αλλά και αναπόφευκτα με μια χαρμολύπη, καθώς κλείνει ένας μεγάλος κύκλος ζωής για μένα. Είμαι βέβαιος ότι η επόμενη καλλιτεχνική διεύθυνση –στην οποία, όπως έχω δηλώσει, θα σταθώ δίπλα για μια ομαλή μετάβαση– θα αξιοποιήσει όσα θα παραλάβει και θα δώσει νέα πνοή στο Εθνικό Θέατρο”.