Φώτης Νικολάου: "Μόνο κοιτώντας το σκοτάδι κατάματα υπάρχει ελπίδα να το αφανίσουμε"

Ο χορογράφος Φώτης Νικολάου μιλά με αφορμή στο NEWS 24/7 το «O dark dark dark», μία χορευτική παράσταση-στοχασμό πάνω στη μοναξιά.

ΓΕΩΡΓΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ
24 Μαΐου 2023 06:43

Ένας στοχασμός πάνω στη μοναξιά, τους φόβους, τις αδυναμίες μας, αλλά και τα σκοτεινά παιχνίδια του μυαλού, που μας κρατούν παγιδευμένους, είναι η νέα χορευτική παράσταση του Φώτη Νικολάου «O dark dark dark», που παρουσιάζεται 1, 2, 3 και 4 Ιουνίου στο Σύγχρονο Θέατρο.

Επιστρέφοντας πάντα σε αναγνώσματα που τον επηρέασαν βαθιά, ο γνωστός χορογράφος, επέλεξε να βασίσει τη νέα του δημιουργία, πάνω στο ποίημα του «East Cocker » και τον στίχο «O dark dark dark» του βιβλίου Four Quartets του T. S. Eliot

Ο Φώτης Νικολάου εξηγεί στο NEWS 24/7: «Η “συνάντηση” μου με αυτό το μαγικό βιβλίο – έργο τέχνης ήταν καθοριστική γι’ αυτό και το “επισκέπτομαι” συχνά αφού έγινε με έναν τρόπο μία μικρή βίβλος παρηγοριάς. Ταξιδεύοντας στις λέξεις και τα λόγια του έργου αυτού μπόρεσα να βρω σανίδες σωτηρίας για τις δύσκολες στιγμές, καθώς μου άνοιγε δρόμους και μου πρότεινε τρόπους να υπάρξω. Δεν επέβαλε και δεν διατυμπάνιζε τίποτα, αντίθετα έκανε νύξεις, φώτιζε επιλογές και σε άφηνε να τραβήξεις το δρόμο σου, οι επιλογές είναι πάντα δικές σου. Γι’ αυτό και ανατρέχω σε αυτό πολύ συχνά ως πηγή έμπνευσης για τα έργα μου αλλά και για τη χρήση αποσπασμάτων του κειμένου αυτού στα έργα ως ζωντανός λόγος.

Δημήτρης Λούτσιος

Το συγκεκριμένο απόσπασμα μιλά για τη στιγμή όπου η ψυχή μας χάνεται, τη στιγμή εκείνη όπου η απόλυτη απελπισία μάς βυθίζει στο σκοτάδι και σταδιακά κλεινόμαστε σε έναν τόπο όπου όλα φαντάζουν μάταια. Αισθανόμαστε απόλυτα μόνοι και βουλιάζουμε σε μια επικίνδυνη ησυχία, στο τίποτα. Ένας τόπος που ξυπνά όλους μας τους φόβους, τις ανασφάλειες και τα κρυμμένα μυστικά, εκεί όπου ξαφνικά βρίσκουμε τους εαυτούς μας σε μια αρένα, αντιμέτωποι με τον εαυτό μας. Ο Eliot όμως, μέσα από τις λέξεις του έρχεται να μας δώσει κουράγιο και ελπίδα χωρίς να ωραιοποιεί ή να εθελοτυφλεί. Αντίθετα, μας φέρνει αντιμέτωπους με τον ανείπωτο φόβο ρίχνοντας έτσι φως στο χάος και το έρεβος. Μόνο κοιτώντας το σκοτάδι κατάματα υπάρχει ελπίδα να το αφανίσουμε. Το σκοτάδι είναι σκοτάδι για όλους. Καμία κοινωνική τάξη, κανένα αισθητικό κριτήριο, καμία προκατάληψη. Μία στιγμή όπου όλοι βιώνουν το ίδιο πράγμα, την ίδια απελπισία, την ίδια ματαιότητα».

“Ω σκοτάδι, σκοτάδι, σκοτάδι. Όλοι χάνονται στο σκοτάδι, τα κενά μεσοαστρικά διαστήματα, το κενό στο κενό … Είπα στη ψυχή μου, μείνε ακίνητη, κι άσε το σκοτάδι να σε κυριεύσει … είπα στη ψυχή μου, μείνε ακίνητη, και περίμενε χωρίς ελπίδα γιατί ελπίδα θα’ ταν ελπίδα για το λάθος πράγμα, περίμενε χωρίς αγάπη γιατί αγάπη θα’ ταν για το λάθος πράγμα. Υπάρχει ακόμα πίστη αλλά η πίστη κι η αγάπη κι η ελπίδα βρίσκονται όλες στην αναμονή.” (Απόσπασμα από το “East Cocker”)”

Τι θέλετε να εκφράσετε μέσω αυτού του έργου; Και τι θέλετε να πάρει μαζί του το κοινό;
Στο O dark, dark, dark ερευνούμε το θέμα της μοναξιάς και της απομόνωσης καθώς και όλα αυτά που κρύβονται ερμητικά πίσω από κλειστές πόρτες, φόβους, επιθυμίες, βία, πνιγμένα κλάματα, κραυγές. Στιγμές στις οποίες όλοι αισθανόμαστε απόλυτα μόνοι, τόσο μόνοι που νομίζουμε ότι κανείς άλλος δεν βιώνει κάτι παρόμοιο.

Θα ήθελα το έργο μας να λειτουργήσει ως σύμμαχος στις στιγμές όπου τα σκοτάδια κατακλύζουν τις ζωές μας, ως μια υπενθύμιση πως κανείς δεν είναι μόνος και ότι υπάρχουν άνθρωποι εκεί έξω που πάντα θα βιώνουν κάτι παρόμοιο. Ως θεατής πάντα χαιρόμουν όταν ταυτιζόντουσαν σκηνές έργων με τη δική μου ζωή, όταν καταλάβαινα ότι οι σκέψεις και τα ερωτήματά μου δεν ήταν “μοναχικά” αλλά πως και κάποιοι άλλοι αισθάνονται με τον ίδιο τρόπο. Με τη σειρά μου επιδιώκω να βρω τρόπο να συνομιλούν οι ιστορίες μου με τις ιστορίες των άλλων, να βρουν συνοδοιπόρους.

Ένα άλλο σημαντικό στοιχείο στη διαδικασία της δημιουργίας των έργων μου είναι να μοιραστώ με το κοινό τα ερωτήματα και γενικότερα όλα αυτά που δεν μπορώ να απαντήσω ή να κατατάξω. Αυτά είναι που θέλω να κάνω έργα, όλα αυτά στα οποία δεν μπορώ να δώσω απαντήσεις, στα “μυστήρια” της ύπαρξης μας! Ποτέ δεν θα έκανα έργο για κάτι στο οποία έχω δώσει απαντήσεις γιατί έτσι αισθάνομαι ότι γίνομαι διδακτικός ή ότι επιβάλλω τη γνώμη μου. Με αυτόν τον τρόπο ελπίζω σε μία επικοινωνία όπου η θεματολογία και τα ερωτήματά μου θα συναντηθούν με τα αντίστοιχα των θεατών και έτσι να αισθανθούμε λιγότερο μόνοι και ότι βρισκόμαστε σε ένα ταξίδι με κοινούς προβληματισμούς.

Υπάρχει άραγε μεγαλύτερη πολιτική πράξη από ένα σώμα εκτεθειμένο, χωρίς άμυνες και ασπίδες να αναμετριέται με τη ζωή και τα ερωτήματα της ανθρώπινης του ύπαρξης;

Υπάρχει μία αχτίδα αισιοδοξίας στη δική σας προσέγγιση; Ή όλα είναι σκοτεινά;
Δεν υπάρχει απλώς μία αχτίδα, υπάρχει ένας ολόλαμπρος ήλιος! Ο τίτλος του έργου δεν φαντάζει ιδιαίτερα αισιόδοξος γιατί περιγράφει το σημείο εκκίνησης μας, το τέλμα. Παρόλα αυτά η διαδρομή μας είναι ένα ταξίδι προς το φως, ένας αγώνας να βρούμε πάλι το δρόμο μας, να ξανά αγαπήσουμε, να βρούμε την έξοδο από το λαβύρινθο που μόνοι μας χτίσαμε.

Δημήτρης Λούτσιος

Σε αυτές τις διαδρομές υπάρχουν πάντα και απώλειες, κάποιοι τα καταφέρνουν ενώ άλλοι χάνονται στη λήθη. Τα σκοτάδια στη ζωή μας πηγαινοέρχονται, είναι σαν τις καταιγίδες που ξεσπάνε και μετά δίνουν χώρο στη γαλήνη και την ηρεμία. Έτσι και το “O dark, dark, dark” ταξιδεύει μέσα από τα σκοτεινά μονοπάτια της ψυχής για να βρει το φως, την ελπίδα, το ησυχαστήριο του.

Οι πίνακες απόλυτης μοναξιάς του Έντουαρντ Χόπερ

Σημείο αναφοράς στην εικονοποιία του Φώτη Νικολάου, οι πίνακες απόλυτης μοναξιάς του Έντουαρντ Χόπερ όπως το άδειο δωμάτιο με τη μοναδική αχτίδα φωτός, «Sun in an Empty Room»…
Η μοναξιά, η απομόνωση, το σιωπηλό δάκρυ, η ανάγκη για επαφή, η βουβή κραυγή και η νεκρική ησυχία είναι τα κύρια χαρακτηριστικά στη ζωγραφική του Edward Hopper τα οποία μας καθοδήγησαν στη δραματουργική αλλά και σκηνογραφική σύνθεση της παράστασής μας. Πρόσωπα που περιμένουν “Automat”, άδεια δωμάτια “Sun in an empty room”, σκοτάδια και σκιές “Night Shadows”, αμήχανα ζευγάρια “Nighthawks” και απελπιστική μοναξιά “Eleven a.m.”

Όλα αυτά τα πρόσωπα τα βρίσκουμε πάντα θωρακισμένα πίσω από τοίχους, παράθυρα, κλεισμένα σε δωμάτια, στριμωγμένα σε γωνιές σαν φοβισμένα ζώα. Έτσι και εμείς αποφασίσαμε στη δημιουργία ενός μεταβαλλόμενου σκηνικού τοπίου, ένα σύμπαν που εγκλωβίζει τους ήρωές του σε ένα λαβύρινθο από δωμάτια/κελιά όπου η κάθε προσπάθεια να ξεφύγουν τους οδηγεί σε ένα καινούργιο κελί, μια καινούργια δοκιμασία, σε άλλη μία μάχη. Το έργο δημιουργείται μέσα από μία σειρά εικόνων που εξελίσσονται πίσω από κλειστές πόρτες, σε απομονωμένα δωμάτια, δωμάτια που άλλοτε λειτουργούν ως καταφύγιο ενώ άλλες φορές γίνονται αίθουσες μαρτυρίου και εγκλεισμού.

Η Τέχνη του χορού θα λέγατε πως αποτελεί και πράξη πολιτική;
Η τέχνη του χορού πιστεύω πως αποτελεί μία από τις ουσιαστικότερες πολιτικές πράξεις. Έχει τη δύναμη να μιλάει αλλά και να ουρλιάζει χωρίς να χρησιμοποιεί ούτε μία συλλαβή. Ο χορός, με μοναδικό εργαλείο το σώμα και τη δύναμη της παρουσίας του έχει την ικανότητα να αρθρώνει λέξεις, να εκφράζει συναισθήματα, να θέτει ερωτήματα, να αμφισβητεί, να δηλώνει αλλά και να διαδηλώνει. Μπορεί συγχρόνως να γίνει απόλυτος, κατηγορηματικός και ευαίσθητος .Είναι μια τέχνη ανοιχτή, μπορεί να διαβαστεί με πολλούς τρόπους και έτσι να οδηγήσει σε πολλαπλές αναγνώσεις και ερωτήματα. Η γλώσσα της είναι παγκόσμια, δεν υποτάσσεται σε μία συγκεκριμένη φόρμα ή τεχνική και ανήκει σε όλους, αρκεί “να είναι σώμα”! Υπάρχει άραγε μεγαλύτερη πολιτική πράξη από ένα σώμα εκτεθειμένο, χωρίς άμυνες και ασπίδες να αναμετριέται με τη ζωή και τα ερωτήματα της ανθρώπινης του ύπαρξης;

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ

Σύλληψη – Χορογραφία: Φώτης Νικολάου
Σκηνικά: Έλενα Κοτασβήλι, Αλέξης Βαγιανός
Μουσική: Μohammad
Κοστούμια: Κωνσταντίνα Ανδρέου
Σχεδιασμός Φωτισμού: Χρήστος Χαραλάμπους
Ερμηνευτές: Γαβριέλα Αντωνοπούλου, Αναστάσης Καραχανίδης, Ηρώ Κόντη, Μαρία Μανουκιάν, Γιάννης Οικονομίδης, Κώστας Παπαματθαιάκης, Αλέξανδρος Σταυρόπουλος, Στεφανία Σωτηροπούλου
Φωτογραφίες: Δημήτρης Λούτσιος