Γιάννης Ευθυμιάδης: “Ήρθε η στιγμή να απεκδυθούμε τα στενά ρούχα που μας φόρεσαν οι προηγούμενες δεκαετίες”

Ο ποιητής Γιάννης Ευθυμιάδης σκηνοθετεί το σκηνικό ποίημα “Αλκίνοος”, που ανεβαίνει από 21 έως 25 Σεπτεμβρίου στη σκηνή Ω του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά. Μια παράσταση που, διατηρώντας την ποιητικότητα του λόγου, επιχειρεί να αποδώσει με ρεαλιστικό τρόπο τις εικόνες της σύγκρουσης, της αέναης πάλης, του ερωτικού παραληρήματος, αλλά και της μεταφυσικής αποχώρησης.

Κυρίαρχη δύναμη για το ξεδίπλωμα της ιστορίας, τον ήρωα της οποίας ερμηνεύει στη σκηνή ο Βαγγέλης Παπαδάκης, είναι η ”δύναμη του νου”, το φοβερό παιχνίδι που παίζει σε βάρος μας το μυαλό, αλλά και η σωτήρια παρέμβασή του. Έτσι που καθένας μας να γίνεται “τέλειο θύμα-θύτης”.

Ο πρωταγωνιστής στο ποιητικό κείμενο “Αλκίνοος” του Γιάννη Ευθυμιάδη, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Νεφέλη (2021), είναι εγκλωβισμένος σε ένα σκοτεινό δωμάτιο, αναζητά τον βαθύτερο εαυτό του, την καθαρότητα της αλήθειας του. Και φαντάζεται πως αντίκρυ του κείτεται κάποιος άλλος, μια νεότερη, φωτεινή εκδοχή του εαυτού του, η νεαρή του υπόσταση.

Ο Γιάννης Ευθυμιάδης μίλησε στο NEWS 24/7 για την πορεία του Αλκίνοου που αποτελεί τελικά μια αλληγορία του αέναου κύκλου της ζωής.

Με ποιους τρόπους “ξαναδιαβάσατε” το ποίημά σας μέσα από τη μεταφορά του στη σκηνή;

Όταν έγραφα τον ΑΛΚΙΝΟΟ, είχα από την πρώτη στιγμή στο μυαλό μου να προχωρήσω στη δραματοποίησή του. Συχνά ο ποιητικός λόγος έχει και δραματική υπόσταση. Στην περίπτωση αυτού του έργου όμως ο θεατρικός χαρακτήρας είναι εντονότερος, γι’ αυτό και το ονομάζω ‘σκηνικό ποίημα’. Όταν αποφάσισα να προχωρήσω στη σκηνική του απόδοση, είχα καθαρή την εικόνα. Έχοντας ο ίδιος γράψει το έργο, γνώριζα σε βάθος κίνητρα και προθέσεις, αισθήματα κι αισθήσεις του ήρωα που πρωταγωνιστεί.

Αυτό ήταν μια ευκολία, αλλά θα μπορούσε να αποτελέσει και παγίδα, εγκλωβίζοντάς με στις συνθήκες που καθορίστηκαν από τη συγγραφή του έργου. Γι’ αυτό και αποφάσισα να “ξαναδιαβάσω” το ποίημα από την αρχή, παίρνοντας αποστάσεις από τη γνώση και την ασφάλεια του δημιουργού. Αποφάσισα, θα τολμούσα να πω, να το ανασυνθέσω. Προσπαθησα να προσεγγίσω το κείμενο με την αμηχανία που έχει κάποιος που πρωτοδιαβάζει ένα έργο αλλά και με το αίσθημα της ελευθερίας, της ηδονικής παραζάλης που η εμπειρία αυτή του προσφέρει.

Ποια ήταν η πρόκληση/δυσκολία της θεατρικής “οπτικοποίησης” του ποιήματος;

Το ίδιο το εγχείρημα είναι μια πρόκληση. Πρώτα γιατί συχνά η ποίηση δραματοποιείται με τρόπο ανεπιτυχή, κατά τη γνώμη μου. Αντί η ποίηση -που είναι λόγος ανατρεπτικός και ενάντιος σε κάθε φόρμα- να απελευθερώνει αυτόν που αποτολμά να την μεταφέρει επί σκηνής, συχνά τον φορτώνει με βαρίδια και αγκυλώσεις του ποιητικού λόγου ή της εκφοράς του. Στην περίπτωση της παράστασης του ΑΛΚΙΝΟΟΥ επιχείρησα να αποδομήσω το ποιητικό κείμενο και να ανασυνθέσω έναν λόγο που να έχει θεατρική υπόσταση αλλα και συνάμα να είναι ευθύβολος προς αυτόν που ακούει και βλέπει χωρίς να έχει τη δυνατότητα να διαβάσει και να ξαναδιαβάσει το κείμενο.

Βέβαια η ποίηση πάντα έχει το στοιχείο της προφορικότητας, κάτι που ευνοεί τη σκηνική απόδοσή της. Κι όταν καλείσαι να μεταφέρεις στη σκηνή τον ποιητικό λόγο, τότε οφείλεις να επενδύσεις σε αυτά τα στοιχεία που βρίσκονται στην καρδιά της ποίησης, αυτά που χτυπούν κατευθείαν το συναίσθημά μας. Από την άλλη η κίνηση και η δράση ευνοούν το αποτέλεσμα, αρκεί να μην επισκιάσουν το λόγο. Η ισορροπία είναι λεπτή, αλλά το επιτυχημένο αποτέλεσμα αξίζει κάθε προσπάθεια.

Με ποιο τρόπο η παράσταση πάει “ένα βήμα παραπέρα” τον Αλκίνοο;

Έτσι κι αλλιώς πρόκειται για μια διαφορετική προσέγγιση. Αλλιώς πλησιάζει το κείμενο όποιος το διαβάζει κι αλλιώς όποιος γίνεται θεατής της σκηνικής του απόδοσης. Το ίδιο συμβαίνει και με τον δημιουργό. Κι αν τυχαίνει, όπως στη δική μου περίπτωση, να είναι το ίδιο πρόσωπο, τότε, αν δεν θέλεις να επαναλάβεις τον εαυτό σου, οδηγείσαι μοιραία σε μια διαφορετική σύλληψη. Υπάρχουν στοιχεία της παράστασης που ανοίγουν ή προχωρούν το κείμενο παραπέρα. Όπως για παράδειγμα το ότι ο ήρωας στο ποίημα απευθύνεται σε έναν άλλο άντρα που κείτεται ακίνητος και σιωπηλός απέναντί του. Στην παράσταση το βουβό αυτό πρόσωπο δεν υπάρχει. Ο ήρωας το φαντάζεται. Το επινοεί. Το γεγονός αυτό υπογραμμίζει την ανάγκη του για εξομολόγηση αλλά και ενισχύει τη δραματική ένταση του μονολόγου.

Τον ήρωα ερμηνεύει ο Βαγγέλης Παπαδάκης. Πώς εξελίχθηκε η συνεργασία σας;

Ο Βαγγέλης ερμηνεύει ιδανικά το ρόλο. Ανέλαβε ένα πολύ δύσκολο εγχείρημα. Ο ήρωας που ενσαρκώνει περνά μέσα από πολυποίκιλες συναισθηματικές καταστάσεις, ισορροπεί ανάμεσα στην αμηχανία και την ένταση, στην απογοήτευση και την φωτισμένη πληρότητα. Ο ρόλος αυτός αποτελεί, θα έλεγα, συμπύκνωση του κύκλου της ζωής, της ανακάλυψης μέσα από το πάθος, τον έρωτα, την πτώση, τη συντριβή αλλά και τη λύτρωση.

Ο Βαγγέλης οργώνει, κυριολεκτικά, τη σκηνή και προσδίδει στο έργο τη σωματικότητα που του αρμόζει. Μελέτησε βαθιά το ποιητικό κείμενο, αφέθηκε στην πειραματική, ελεύθερη απόδοσή του και κατάφερε να αναδείξει τις πιο λεπτές και εσωτερικές πτυχές του ρόλου. Είναι αλήθεια ότι ήταν δύσκολο να βρω κάποιον ηθοποιό που να μπορεί να συναιρεί την πνευματικότητα και την καλλιέργεια με την σωματική ένταση αλλά και την πλαστικότητα. Η αναζήτηση κράτησε αρκετούς μήνες και…με οδήγησε στην ευτυχή συνάντηση με τον Βαγγέλη Παπαδάκη.

Ποια είναι τα κεντρικά διαχρονικά μηνύματα που επιθυμείτε να περάσει ο Αλκίνοος στο κοινό;

Η ποίηση είναι ένα σύστημα ανοιχτό. Ο ποιητής πλέκει το υφάδι και το στημόνι και αφήνει τον αναγνώστη να συνθέσει την τελική εικόνα. Γι’ αυτό και μπορεί να αγγίξει τον καθένα, ζητώντας απ’ αυτόν μονάχα την αθώα και ανεπιτήδευτη προσέγγιση. Ο αναγνώστης -και στην περίπτωση της παράστασης ο θεατής- ελεύθερα μπορεί να βρει τα δικά του πατήματα, τις δικές του απαντήσεις. Αν μιλήσω για τις δικές μου διαδρομές, γράφοντας τον ΑΛΚΙΝΟΟ αναζήτησα τους καίριους ιστούς της ύπαρξής μας, τη ζωή και το θάνατο, τον έρωτα, την πτώση και τη γέννηση, το φως και το σκοτάδι.

Είναι μια εναγώνια αναζήτηση του εαυτού μας μέσα από τον άλλο, πέρα από φύλα, πέρα από τις κοινωνικές συμβάσεις. Είναι ένα άπλωμα χεριού από τον άνθρωπο προς τον άνθρωπο, προς τον εαυτό του, προς το σύμπαν. Τα τελευταία αυτά δύσκολα χρόνια μάς έδειξαν την ανάγκη να απεκδυθούμε τα στενά ρούχα που μας φόρεσαν οι προηγούμενες δεκαετίες και ελεύθεροι να αφεθούμε να συναντήσουμε τους άλλους μα και τον εαυτό μας.

Δυο λόγια για το ποίημα

Ο ΑΛΚΙΝΟΟΣ (εκδόσεις Νεφέλη 2021) είναι ένα μακροσκελές ερωτικό τραγούδι. Αγγίζει την έννοια του έρωτα τόσο στη φυσική, όσο και στη μεταφυσική του διάσταση, έξω από τον χρόνο, πέρα από τα φύλα, εκεί που τέμνεται το είναι με το μη είναι. Κι απ’ την οξύτατη αυτή ακμή σπινθηρίζει ακατάλυτος κι ακατάβλητος ο έρωτας και γίνεται η υπέρτατη εξουσία.

Ξεκινά από σαρκικό βίωμα, γίνεται ψυχική μέθεξη και ολοκληρώνεται ως μεταφυσική απελευθέρωση. Έτσι κι αλλιώς είναι πάντα μια ακατανίκητη δύναμη ανάλογη με τη δύναμη του νου. Παλεύουν συχνά αυτές οι δυο δυνάμεις. Κάποιες φορές σμίγουν. Η “δύναμη του νου” παίζει στον “Αλκίνοο” ένα παράτολμο, επικίνδυνο παιχνίδι που μέσα από την πυριτιδαποθήκη του έρωτα οδηγεί στην έκρηξη, στην απόλυτη αποδόμηση και στη γέννηση μιας νέας επικράτειας, ολόγυρα κι εντός μας.

Ο Γιάννης Ευθυμιάδης γεννήθηκε στον Πειραιά το 1969. Σπούδασε κλασική φιλολογία, με μεταπτυχιακές σπουδές στο αρχαίο ελληνικό δράμα, και χαρακτική στην Α.Σ.Κ.Τ.. Έχει εκδώσει οκτώ βιβλία ποίησης (Στίγμα, ιδιωτική έκδοση 2004, Καινός διαιρέτης, Νεφέλη 2007, Γράμματα στον Πρίγκιπα, Μικρή Άρκτος 2010, 27 ή ο άνθρωπος που πέφτει, Μικρή Άρκτος 2012, Πάνω στο σώμα σου, Μικρή Άρκτος 2014, Πατρείδα, ΙΚΑΡΟΣ 2018, Αλκίνοος, Νεφέλη 2021, Το οικείο σκοτάδι, Νεφέλη 2022), ένα θεατρικό έργο (Αχιλλέας στον Άδη, Νεφέλη 2022) και ένα λογοτεχνικό δοκίμιο (12 κείμενα συνομιλίας με Το Μονόγραμμα του Οδυσσέα Ελύτη, Καλλιγράφος 2014).

Έχει μεταφράσει άγγλους και αμερικανούς ποιητές. Ποιήματά του έχουν συμπεριληφθεί σε ελληνικές και ξένες ανθολογίες και έχουν μεταφραστεί στα αγγλικά, γαλλικά και γερμανικά, ενώ έχουν μελοποιηθεί και δισκογραφηθεί οι κύκλοι ποιημάτων «Το κρύσταλλο του κόσμου» (Μετρονόμος 2016) και «Αλκίνοος» (Μετρονόμος 2021). Εργάζεται ως εκπαιδευτικός, έχει εκδώσει φιλολογικά βιβλία για τη Μέση Εκπαίδευση και είναι συνεργάτης σε λογοτεχνικά, έντυπα και ηλεκτρονικά, περιοδικά. Έχει παρουσιάσει χαρακτικά έργα σε τρεις ατομικές εκθέσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό και έχει συμμετάσχει σε εννέα ομαδικές.

Συνετελεστές:

• Κείμενο – σκηνοθεσία: Γιάννης Ευθυμιάδης
• Ερμηνεία: Βαγγέλης Παπαδάκης
• Μουσική: Γιώργος Καγιαλίκος
• Τραγούδι: Βασίλης Γισδάκης
• Σχεδιασμός φωτισμού: Δημήτρης Κουτάς
• Κίνηση: Πλωτίνος Ηλιάδης
• Φωτογραφίες – βίντεο: Αντώνης Γιαμούρης
• Επεξεργασία βίντεο: Χρυσάννα Φιλιππίδη

Πληροφορίες: Δημοτικό Θέατρο Πειραιά – Σκηνή Ω, 21 – 25 Σεπτεμβρίου, Τιμές εισιτηρίων: 12 ευρώ [μειωμένο 10 ευρώ], Προπώληση: ticketservices.gr.

Ακολουθήστε το News247.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις