Γιατί η βασίλισσα Αμαλία ήθελε να μείνει στην ιστορία ως βασίλισσα των φοινίκων;

Αν η βασίλισσα Αμαλία ήταν φυτό, θα της έδιναν το όνομα Amalia melancholia. Η ίδια ευχήθηκε να της δώσει η ιστορία τον τίτλο της βασίλισσας των φοινίκων.

Η Ζωή Χατζηαντωνίου δημιουργεί στη σκηνή Ωμέγα του Δημοτικού θεάτρου Πειραιά μια παράσταση – μνημείο για τη γυναίκα που στιγματίστηκε για την ατεκνία της, αλλά χάρισε στην Αθήνα τον Εθνικό Κήπο. Την Αμαλία ερμηνεύει η Έμιλυ Κολιανδρή.

Η παράσταση βασίζεται στις 887 επιστολές της βασίλισσας Αμαλίας προς τον πατέρα της Παύλο Φρειδερίκο Αύγουστο του Ολδεμβούργου, σε μαρτυρίες που βρίσκονται διάσπαρτες στην εκτεταμένη βιβλιογραφία και στα απόρρητα έγγραφα των γιατρών που ασχολήθηκαν με την περίπτωση της. Οι επιστολές μοιάζουν περισσότερο με προσωπικό ημερολόγιο, βρίσκονται στα κρατικά αρχεία της πόλης του Ολδεμβούργου και διαβάζονται σαν απολαυστικό μυθιστόρημα ενηλικίωσης.

Εμείς μιλήσαμε με τη σκηνοθέτιδα Ζωή Χατζηαντωνίου για την παράσταση αυτή της οποίας η έρευνα και η δραματουργία της παράστασης επικεντρώνονται στο θέμα της ατεκνίας της Αμαλίας, στις μακροχρόνιες επίπονες προσπάθειές της και στις πολιτικές συνέπειες που είχε η αποτυχία της να προσφέρει διάδοχο στον ελληνικό λαό.

Τι σας γοήτευσε τόσο στη ζωή της βασίλισσας Αμαλίας και κάνετε αυτήν την παράσταση;
Εντόπισα στην περίπτωσή της ένα στοιχείο που αποτέλεσε για μένα κάτι σαν δραματικό πυρήνα. Το ίδιο το σώμα της ήταν το εμπόδιο στο να εκπληρώσει αυτό που η ίδια θεωρούσε, και πολλοί άλλοι φυσικά, χρέος και αποστολή της. Την τεκνοποίηση. Παρά το ακατόρθωτο, καθώς έπασχε από μια βασική έλλειψη, που δεν ξέρουμε αν ήταν δυνατό ή όχι να διαγνωσθεί εκείνη την εποχή, αυτή συνέχισε να προσπαθεί μέχρι τέλους. Σχεδόν, το τέλος της αναπαραγωγικής ηλικίας, που για άλλες γυναίκες είναι μια σύνθετη ή ακόμα και δύσκολη περίοδος της ζωής, για την Αμαλία ήταν μια απελευθέρωση. Όλοι περίμεναν από αυτήν ένα παιδί, αυτή τελικά χάρισε σε αυτούς και σε μας έναν κήπο, που ακόμα και σήμερα μεσα σε αυτόν παίζουν και μεγαλώνουν παιδιά, ερωτεύονται άνθρωποι, συνεχίζει η ζωή να υπάρχει με τον πιο όμορφο και ολοκληρωμένο τρόπο, με τους ανθρώπους σε αρμονία με τη φύση.

Γιατί η βασίλισσα Αμαλία είναι ένα ζωντανό έκθεμα φυσικής και πολιτικής ιστορίας;
Αυτή είναι η συνθήκη της παράστασης που φτιάξαμε. Η Αμαλία λειτουργεί σαν ένα έκθεμα που το επαναφέρουμε αιωνίως στη ζωή και προσπαθούμε διαρκώς να το διαιωνίσουμε. Είχα πιο πολύ στο νου μου τα Μουσεία Φυσικής Ιστορίας όπου μπορούμε πια να παρακολουθούμε τις διεργασίες ανάπτυξης, γονιμοποίησης, εξέλιξης πάνω σε φυτά και ζώα για επιστημονικούς ή εκπαιδευτικούς σκοπούς. Επίσης, η θέση και η λειτουργία της γυναίκας σε ό,τι αφορά στην αναπαραγωγή του είδους, προφανώς έχει και πολιτικές προεκτάσεις. Η παράσταση έχει προεκτάσεις και υπόγεια συνδέεται με το κίνημα του οικοφεμινισμού.

Σκιαγραφήστε μας την ηρωίδα. Τι σας συγκινεί ιδιαίτερα σε αυτήν;
Έχει χιούμορ, και ακόμα και στα πολύ δύσκολα, βρίσκει τον τρόπο να μετατρέψει το εμπόδιο, το πρόβλημα σε δημιουργία, σε ζωή. Επίσης, η σχέση λατρείας που έχει με τον πατέρα της. Ένας χείμαρρος αισθημάτων, στοργής και αγάπης προς αυτόν. Συνήθως με τους μπαμπάδες έχουμε μια πιο τυπική, πρακτική σχέση. Εδώ συμβαίνει το αντίθετο. Επίσης, η αφοσίωση σε αυτό που όρισε ή ίδια ώς αποστολή και πεπρωμένο της. Η υποστήριξη και η πίστη στον Όθωνα, ακόμα κι αν γνωρίζει ότι είναι “ελαττωματικός”, ασθενικός, αδύναμος σε σχέση με αυτήν. Ώρες ώρες συμπεριφέρεται ως οσιομάρτυρας. Τη μεγάλη λαχτάρα για φροντίδα και δημιουργία, τη διοχέτευσε στα φυτά και τα δέντρα, στο χώμα. Αυτό είναι συναρπαστικό. Φύτεψε μια όαση εκεί που υπήρχαν μόνο ξέρες και άνυδρα εδάφη. Είχε όραμα και μεθοδολογία. Και πείσμα φυσικά!

Πώς επικοινωνεί η παράσταση αυτή με το σήμερα;
Δεν είναι σωστό, ή μάλλον δεν είναι σωστός οδηγός, αλλά συνήθως σκέφτομαι ότι αφού αφορά εμένα που ζω σήμερα εδώ σε αυτόν τον τόπο, υπάρχουν πιθανότητες η παράσταση να αφορά και άλλους. Με ποιον τρόπο, δεν ξέρω ακριβώς. Προσπαθώ να αφήνω ανοιχτά σημεία, να μπορούν οι άνθρωποι να ερμηνεύσουν ή να συνδεθούν με τον δικό τους προσωπικό τρόπο με αυτό που παρακολουθούν ή ακούουν, ανάλογα με τη δική τους προσωπική ιστορία ή προσωπική στιγμή. Από ό,τι μου λένε, η παράσταση, όχι σε πρώτο επίπεδο, αλλά σε πιο βαθύ, θίγει ζητήματα που αφορούν όλες τις γυναίκες της σημερινής εποχής, αλλά και του παρελθόντος. Επίσης, το αίσθημα και το στίγμα του ανίκανου, του αποτυχημένου, δεν είναι κάτι που αφορά μόνο τις γυναίκες ή μονο τις γυναίκες που δεν κατάφεραν τελικά να γίνουν μάνες. Αφορά αρκετούς από εμάς, κυρίως της γενιάς μου. Και θέλω να πω, ότι δεν είναι έτσι.

Μιλήστε μας για το μοναδικό παιδί της βασίλισσας, τον Εθνικό Κήπο, στον οποίο για κάποιο λόγο δε συναντάμε πουθενά προτομή της… Γιατί ήθελε να γίνει η βασίλισσα των Φοινίκων;
Είχε μανία με τα αειθαλή φυτά και δέντρα και τους φοίνικες. Οι φοίνικες, όπως και πολλά άλλα φυτά, τον 19ο αιώνα ήταν σχεδόν εξωτικά φυτά. Όχι τόσο για την Ελλάδα, αλλά για μια βόρειο- Γερμανίδα σίγουρα. Ήταν τεράστια επιχείρηση, δύσκολη, και τεχνικά απαιτητική να μεταφέρονται φοίνικες εκείνη την εποχή με καράβια. Δε χωρούσαν! Για να μεταφέρουν έναν φοίνικα από τον Πειραιά στον Κήπο της Αμαλίας, στη σημερινή Βουλή δηλαδή, χρειάζονταν τρεις μέρες και ειδικές τροχήλατες κατασκευές. Κάθε που ερχόταν ένα καινούργιο φοινικόδεντρο, το ακολουθούσε όλη η πόλη, το έπαιρνε από πίσω για να το δουν να φυτεύεται. Πρέπει, αν είναι συγκινητική εικόνα, μια πόλη να ακολουθεί ένα τεράστιο δεντρο. Σαν όνειρο!

Το ότι δεν υπάρχει καμιά προτομή – όχι ότι μου αρέσουν οι προτομές – νομίζω οφείλεται σε δυο πράγματα: πρώτον στο ότι ήταν βασίλισσα και δεύτερον στο ότι ήταν γυναίκα. Κάποια στιγμή, πρέπει να γίνει κι αυτό. Τουλάχιστον έχουν κρατήσει το όνομα στη Λεωφόρο Αμαλίας. Αλλά ο Κήπος είναι αποκλειστικά δικό της όραμα και δική της δημιουργία. Με προσωπική δουλειά.

Έχει αλλάξει η ελληνική κοινωνία γύρω από το θέμα της ατεκνίας και γενικότερα γύρω από τα στερεότυπα της γυναίκας ή παραμένει τόσο βαθιά συντηρητική;
Ναι, φυσικά, αλλά δυστυχώς όχι ακόμα σε όλες τις κοινωνικές τάξεις. Θα πάρει κι άλλο χρόνο. Υπάρχει και σε αυτό το θέμα, όπως και σε άλλα, διαφορετικές ταχύτητες εξέλιξης, κουλτούρας και παιδείας. Είναι και όλα αυτά τα δήθεν αθώα πρότυπα που μας περιβάλλουν. Για να μην μακρηγορώ, ακόμα και οι αθώες ταινίες του “παλιού καλού” ελληνικού κινηματογράφου που επαναλαμβάνουν τα ίδια στερεότυπα: η γυναίκα- δόλωμα, η γυναίκα-δούλα μάνα, η γυναίκα-ερωμένη, η γυναίκα-αυταρχική σκύλα κοκ. Εδώ παίζεται τηλεπαιχνίδι, που δε θυμάμαι καν τον τίτλο, που πάνε γυναίκες και ανταγωνίζονται για να ρίξουν τον έναν και μοναδικό άντρα του σόου! Θα επρεπε να είχαμε κάνει σαματά. Τα βλέπουμε, τα συζητάμε και κάνουμε και παραστάσεις για αντίβαρο ή αντίδωτο. Πάντως, σε καμία περίπτωση, δεν θεωρούμε ότι το να τεκνοποιούν, να κάνουν παιδιά οι άνθρωποι, γυναίκες και άντρες, δεν είναι υπέροχο. Είναι βέλος προς τη ζωή. Αλλά μπορούν και άλλα πράγματα να είναι.

Πώς θα θέλατε να έχει μείνει η βασίλισσα Αμαλία στο μυαλό όλων; Και τι θέλετε να ¨αφήσει” πίσω της αυτή η παράσταση;
Θα θελαμε η παράσταση να είναι ένα είδος μνημείου για την Αμαλία, αντί του μνημείου που δεν υπάρχει στον Εθνικό Κήπο. Και τη σκέψη: ότι δεν ξέρουμε για τι είναι ικανό ένα σώμα πριν ελευθερώσουμε αυτό το σώμα για να ζήσει και να βρει τον δικό του τρόπο να δημιουργήσει ζωή.

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ Σύλληψη – Δραματουργία – Σκηνοθεσία: Ζωή Χατζηαντωνίου/Σκηνικό: Εύα Μανιδάκη/Κοστούμια: Ιωάννα Τσάμη/Μουσική : Σταύρος Γασπαράτος σε συνεργασία με τον Γιώργο Μιζήθρα/Βίντεο: Παντελής Μάκκας/Φωτισμοί: Σάκης Μπιρμπίλης/Ερμηνεύουν: Έμιλυ Κολιανδρή, Ρίτα Λυτού/Σύμβουλος δραματουργίας: Λουίζα Αρκουμανέα/Βοηθός σκηνοθέτιδας: Στέλλα Ράπτη/Βοηθός σκηνογράφου: Μαρία Καλοφούτη/Βοηθός ενδυματολόγου: Ιφιγένεια Νταουντάκη/Περούκες: Κωνσταντίνος Σαββάκης/Οργάνωση και εκτέλεση παραγωγής: Κωνσταντίνα Αγγελέτου/Βοηθοί εκτέλεσης παραγωγής: Γιώργος Γερανάκης, Υακίνθη Τσούρα/Φωτογραφίες: Alex Kat/Μακιγιάζ φωτογράφησης: Σίσσυ Πετροπούλου

Ημέρες και ώρες παραστάσεων: Πέμπτη και Παρασκευή 20.30, Σάββατο και Κυριακή 20.00/Τιμές εισιτηρίων: Γενική είσοδος 15€, Φοιτητικό / Νεανικό 12€, Άνω των 65 / Πολύτεκνοι / ΑΜΕΑ / Ομαδικά εισιτήρια 8€, Κάρτα ανεργίας Πέμπτη και Παρασκευή 8€/Διάρκεια παράστασης: 90 λεπτά/Πωλήσεις εισιτηρίων: Ταμείο ΔΘΠ: Ηρώων Πολυτεχνείου 32 (μέσα στο κτίριο του ΔΘΠ ) – Τ: 2104143310 /TICKETSERVICES.GR

Ακολουθήστε το News247.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις