Γιατί σαν κοινωνία δεν έχουμε μνήμη ελέφαντα;

Ο Λευτέρης Γιοβανίδης σκηνοθετεί στη Σκηνή Ωμέγα του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά μια πικρή κωμωδία, ένα ανελέητα σαρκαστικό δράμα, τον “Ελέφα” του Κώστα Μποσταντζόγλου.

Στο έργο αυτό βλέπουμε ήρωες αστοιχείωτους αλλά κομπορρήμονες, ανήθικους αλλά ηθικολόγους, βίαιους αλλά και ευαίσθητους. Όλοι θλιβερές φιγούρες που αποτυπώνουν μια, όχι και τόσο μακρινή, ελληνική πραγματικότητα. Η κακοποίηση του άλλου έχει γίνει συνήθεια μέσα στην καθημερινότητάς τους αλλά και τρόπος επιβίωσης.
Μια γυναίκα απεγνωσμένα προσπαθεί να διασωθεί ηθικά, αλλά μέσα από μια απονενοημένη πράξη τελικά, που κανείς δεν θα περίμενε.

Μέσα από μια λοξή ματιά το τελευταίο έργο του Μποσταντζόγλου ακτινογραφεί ένα σκοτεινό αλλά υπαρκτό κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας.

Ο Λευτέρης Γιοβανίδης αναφέρει στο NEWS 24/7 τι είναι αυτό που τον γοήτευσε στο έργο αυτό ώστε να το σκηνοθετήσει: “Με ενδιαφέρει να σκηνοθετώ έργα Ελλήνων δραματουργών και το συγκεκριμένο κείμενο, που έχει κάνει πρώτη πρεμιέρα στο Θέατρο Στοά από τον Θανάση Παπαγεωργίου, είναι ένα ξεχωριστό έργο που με έναν μοναδικό τρόπο σκιαγραφεί ένα κομμάτι τη ελληνικής κοινωνίας. Με χιούμορ, αλλά και με διάθεση σαρκαστική υπονομεύει τους ήρωες του και μέσα από τον απλό και καθημερινό λόγο των πρωταγωνιστών του μπορούμε να καταλάβουμε πολλά για την Ελλάδα του σήμερα.
Μια κοινωνία δεν αποτελείται μόνο από μια κοινωνική ομάδα, έχει μια ποικιλότητα και μια πολυπλοκότητα συγχρόνως, κι αυτό την κάνει μοναδική και στο έργο αυτό φωτίζεται ξεχωριστά ένα κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας που είναι υπαρκτό και δυναμικά παρόν σήμερα”.

Και συνεχίζει μιλώντας για το έργο “Είναι ένα σύγχρονο έργο και καταπιάνεται απόλυτα με την σύγχρονη Ελλάδα. Ένα μεγάλο κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας συντηρητικοποιείται και όπως συμβαίνει εξάλλου και στην Ευρώπη στρέφεται σε πιο ακροδεξιές αντιλήψεις. Υπάρχει μια εσωστρέφεια στις κοινωνίες. Ο κόσμος φοβάται περισσότερο με την αύξηση της βίας γύρω του και νιώθει ανασφάλεια για το μέλλον του.

Αυτό δεν μπορεί να μην έχει συνέπειες σε έναν πολίτη στον τρόπο που άγεται και φέρεται ως μονάδα μέσα σε μια κοινωνία. Κι αυτό το έργο «Ο ΕΛΕΦΑΣ» αυτά τα θέματα τα φωτίζει μοναδικά. Δείχνει τις κακοποιητικές συμπεριφορές που υπάρχουν μέσα στην οικογένεια αλλά και πόσο εξακολουθεί η ελληνική κοινωνία να είναι ποτισμένη με αντιλήψεις φαλλοκρατικές και ρατσιστικές, μερικές φορές και αν αγνοία της ότι συμβαίνει αυτό”.

Εμείς σαν κοινωνία γιατί δεν έχουμε μνήμη ελέφαντα;

Ο Λευτέρης Γιοβανίδης απαντά πως “Οι κοινωνίες ανά τους αιώνες βολεύονται στο να μην έχουν καλή μνήμη. Βοηθάει στο να μη χάνουμε την ελπίδα μας και να μπορούμε να τραβήξουμε το «κάρο στις πέτρες».

Εθελοτυφλούμε συνειδητά και ασυνείδητα. Ίσως το λογικό είναι ότι αν είχαμε «καλή μνήμη» ως κοινωνία να είχαμε και μια καλύτερη μοίρα. Αλλά αυτό είναι μόνο υποθετικό. Το θέμα είναι ότι έχουμε μάθει να λειτουργούμε ατομικά και όχι ομαδικά ως ελληνική κοινωνία, κι αυτό εν κατακλείδι βοηθάει αυτή την αμνησία. Η ομφαλοσκόπηση σε οδηγεί πάντα σε τέτοιες συμπεριφορές”.

Η Μπέσυ Μάλφα δίνει τη δική της απάντηση λέγοντας ”Ο ελέφαντας είναι ένα ζώο με ισχυρή μνήμη και συναισθήματα. Η ιστορία που αφηγούνται οι ήρωες εδώ αφορά σε έναν ελέφαντα που του σκότωσαν το αφεντικό του και αυτός δεν το ξέχασε ποτέ μέχρι που βρήκε τον δολοφόνο και τον σκότωσε με την προβοσκίδα του.

Θεωρώ ότι στο συγκεκριμένο έργο η Γωγώ, η ηρωίδα που υποδύομαι, δυστυχώς για τους γύρω της δεν ξεχνάει τις κακουχίες που έχει υποστεί από τον σύζυγο της και τους γύρω της.

Και από την άλλη βλέπουμε και τους γύρω της να είναι κολλημένοι σε παλιές ιδέες, φοβίες, και συμπλέγματα που έχουν προσκολληθεί σαν δαίμονες στο μυαλό των ηρώων. Σαν ψυχαναγκαστικές μνήμες τους οδηγούν στο να είναι ρατσιστές ομοφοβικοί και κακοποιητικοι, προκειμένου να μη χάσουν την “υποτιθέμενη” ταυτότητά τους.
Νομίζω λοιπόν ότι έχουμε μνήμη ελέφαντα σαν κοινωνία Δυστυχώς μοιρασμένη στα δύο. Οι μισοί σκέφτονται σαν την Γωγώ Και οι άλλοι μισοί σαν τους υπόλοιπους ήρωες .”

Και ο Νίκος Γιαννόπουλος καταλήγει “το εντυπωσιακό, μετά από τόσα χρόνια στην εργασία της υποκριτικής τέχνης, είναι ότι, όχι μόνο ο απλός θεατής θα έλεγα, αλλά και μυημένοι άνθρωποι στο χώρο του θεάτρου, πιστεύουν για τους θεατρικούς χαρακτήρες στην έννοια του καλού και του κακού χαρακτήρα των ηρώων.

Αυτό δεν ισχύει, για τον απλούστατο λόγο, ότι οι άνθρωποι, είναι πολυσύνθετες προσωπικότητες, που ανάλογα με τις συνθήκες, αναπτύσσουν κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Αυτό που έχει μεγάλη δραματουργική αξία για έναν θεατρικό χαρακτήρα, είναι να μπαίνει από την μια κατάσταση στην άλλη, όπως χαρακτηριστικά λέμε στην γλώσσα μας εμείς οι ηθοποιοί.

Αυτό συμβαίνει στην περίπτωση, του χαρακτήρα που υποδύομαι, αλλά και όλων των άλλων και για αυτό πιστεύω ότι το έργο του Κώστα Μποσταντζόγλου, έχει ιδιαίτερη δραματουργική αξία. Γιατί οι ήρωες του, ακροβατούν, ανάμεσα στο τραγικό και στο κωμικό, στο καλό και στο κακό, στο ευγενές και στο αγενές, στο ευαίσθητο και στο αναίσθητο, και σε όσα άλλα αντιφατικά συναισθήματα υπάρχουν μέσα τους, σε μια ευαίσθητη ισορροπία. Γι’ αυτό και πιστεύω, ότι το έργο “ο ελέφας”, θα αφήσει ένα μεγάλο αποτύπωμα στον χρόνο, σαν την μεγάλη πατημασιά και την ευαισθησία του ευγενούς, αλλά και μοχθηρού ζώου, που είναι ο Ελέφαντας!”