Η γυναίκα που χάρισε στη ρημαγμένη Αθήνα τον Εθνικό Κήπο και δεν θα βρεις εκεί ούτε μία προτομή

Η Σκηνή Ωμέγα μετατρέπεται σε αίθουσα μουσείου ανατομίας και η Έμιλυ Κολιανδρή, ως ζωντανό έκθεμα φυσικής και πολιτικής ιστορίας, ερμηνεύει την Αμαλία, τη μελαγχολική βασίλισσα των φοινίκων. Η παράσταση σε σκηνοθεσία Ζωής Χατζηαντωνίου για τη βασίλισσα Αμαλία επανέρχεται από 25 Νοεμβρίου στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά.

Η ατεκνία, η αποτυχία και ο Kήπος

Οι σύγχρονες ιατρικές μελέτες αποδίδουν την ατεκνία της Αμαλίας σε μια αφανή απλασία, μια έλλειψη, η οποία αν γινόταν γνωστή εκείνη την εποχή, η πρώτη βασίλισσα της Ελλάδας θα θεωρούνταν ένα τέρας, ένας κακός οιωνός για τη λαμπρή επανεκκίνηση του ελληνισμού. Άλλη γυναίκα στην περίπτωσή της θα γινόταν έκθεμα ανατομίας, νούμερο σε τσίρκο ή μια αξιοπερίεργη υπόθεση ιατρικών σχολών. Οι θεραπείες που της επέβαλλαν γιατροί, επιστημονικοί σύμβουλοι, σκιτζήδες και ιατροσοφιστές κράτησαν δεκαέξι χρόνια. Ακόμη και νεκρό, το σώμα της Αμαλίας υποβλήθηκε, κατόπιν εντολής, σε νεκροψία, προκειμένου να διαλευκανθεί το ζήτημα. Ωστόσο, επίσημο έγγραφο δεν βρέθηκε ποτέ. Η εξέταση τής πενηνταεξάχρονης γυναίκας αποκάλυψε ευρήματα, τα οποία κρίθηκε, ίσως, σκόπιμο να αποσιωπηθούν.

Η αποτυχία της να προσφέρει ένα παιδί στον λαό είχε επιπτώσεις στο ζήτημα της Παλιγγενεσίας και στην αποκατάσταση της πολιτικής σταθερότητας στο ταραχώδες νεογέννητο κράτος. Η απουσία του συνετέλεσε στην όξυνση της λαϊκής δυσαρέσκειας και στην έξωση του πρώτου βασιλικού ζευγαριού από την Ελλάδα.

Ωστόσο, από το όραμα, την επιμονή και κυρίως την αγάπη της Αμαλίας γεννήθηκε ένα παιδί. Κανείς δεν πίστευε ότι ήταν δυνατόν να συμβεί αυτό το θαύμα στην κατάξερη και ρημαγμένη Αθήνα των μέσων του 19ου αιώνα. Αγαπούσε τα αειθαλή φυτά και τους φοίνικες, ιδίως τις ουασινγκτόνιες. Τις έφερε στην Ελλάδα για να ομορφύνει το μοναδικό παιδί που έκανε, τον σημερινό Εθνικό Κήπο. Μέσα σε αυτόν, παρά τις τόσες προτομές επιφανών ανδρών, δεν υπάρχει ούτε μία προτομή, ούτε μία επίσημη αναφορά, στη γυναίκα που τον ονειρεύτηκε και τον δημιούργησε.

Η παράσταση

Η παράσταση βασίζεται στις 887 επιστολές της βασίλισσας Αμαλίας προς τον πατέρα της, σε μαρτυρίες που βρίσκονται διάσπαρτες στην εκτεταμένη βιβλιογραφία και στα απόρρητα έγγραφα των γιατρών που ασχολήθηκαν με την περίπτωσή της. Οι επιστολές μοιάζουν περισσότερο με προσωπικό ημερολόγιο, βρίσκονται στα κρατικά αρχεία της πόλης του Ολδεμβούργου και διαβάζονται σαν απολαυστικό μυθιστόρημα ενηλικίωσης.

Μια κόρη απευθύνεται στον πατέρα της. Του μιλάει για τις δυσκολίες προσαρμογής, το πολιτικό κλίμα, τη λαχτάρα για τη γέννηση ενός παιδιού, την αφοσίωση στον Όθωνα, το πάθος με τον μαγικό κόσμο των φυτών και των ζώων και, φυσικά, τη δημιουργία του Κήπου. Βλέπουμε την άγουρη, ενθουσιώδη, ρομαντική Αμαλία των δεκαοκτώ χρόνων να μεταμορφώνεται στην ενήλικη, επίμονη και πολιτικοποιημένη γυναίκα που αγάπησε την Ελλάδα αλλά η Ελλάδα δεν την αγάπησε ποτέ.

Όταν η Ζωή Χατζηαντωνίου μας είχε μιλήσει για την Αμαλία

Εμείς μιλήσαμε σε πρότερο χρόνο με τη σκηνοθέτιδα Ζωή Χατζηαντωνίου για την παράσταση αυτή της οποίας η έρευνα και η δραματουργία της παράστασης επικεντρώνονται στο θέμα της ατεκνίας της Αμαλίας, στις μακροχρόνιες επίπονες προσπάθειές της και στις πολιτικές συνέπειες που είχε η αποτυχία της να προσφέρει διάδοχο στον ελληνικό λαό.

Αναφορικά με το γιατί η βασίλισσα Αμαλία είναι ένα ζωντανό έκθεμα φυσικής και πολιτικής ιστορίας, μας απάντησε: “Αυτή είναι η συνθήκη της παράστασης που φτιάξαμε. Η Αμαλία λειτουργεί σαν ένα έκθεμα που το επαναφέρουμε αιωνίως στη ζωή και προσπαθούμε διαρκώς να το διαιωνίσουμε. Είχα πιο πολύ στο νου μου τα Μουσεία Φυσικής Ιστορίας όπου μπορούμε πια να παρακολουθούμε τις διεργασίες ανάπτυξης, γονιμοποίησης, εξέλιξης πάνω σε φυτά και ζώα για επιστημονικούς ή εκπαιδευτικούς σκοπούς. Επίσης, η θέση και η λειτουργία της γυναίκας σε ό,τι αφορά στην αναπαραγωγή του είδους, προφανώς έχει και πολιτικές προεκτάσεις. Η παράσταση έχει προεκτάσεις και υπόγεια συνδέεται με το κίνημα του οικοφεμινισμού”.

Τι την γοήτευσε τόσο στην Αμαλία: “Το ίδιο το σώμα της ήταν το εμπόδιο στο να εκπληρώσει αυτό που η ίδια θεωρούσε, και πολλοί άλλοι φυσικά, χρέος και αποστολή της. Την τεκνοποίηση. Παρά το ακατόρθωτο, καθώς έπασχε από μια βασική έλλειψη, που δεν ξέρουμε αν ήταν δυνατό ή όχι να διαγνωσθεί εκείνη την εποχή, αυτή συνέχισε να προσπαθεί μέχρι τέλους. Σχεδόν, το τέλος της αναπαραγωγικής ηλικίας, που για άλλες γυναίκες είναι μια σύνθετη ή ακόμα και δύσκολη περίοδος της ζωής, για την Αμαλία ήταν μια απελευθέρωση. Όλοι περίμεναν από αυτήν ένα παιδί, αυτή τελικά χάρισε σε αυτούς και σε μας έναν κήπο, που ακόμα και σήμερα μεσα σε αυτόν παίζουν και μεγαλώνουν παιδιά, ερωτεύονται άνθρωποι, συνεχίζει η ζωή να υπάρχει με τον πιο όμορφο και ολοκληρωμένο τρόπο, με τους ανθρώπους σε αρμονία με τη φύση” είχε αναφέρει.

Αναφορικά με τον Εθνικό Κήπο και τον λόγο για τον οποίο ήθελε να γίνει η βασίλισσα των Φοινίκων, η σκηνοθέτιδα Ζωή Χατζηαντωνίου μας είχε απαντήσει: “Είχε μανία με τα αειθαλή φυτά και δέντρα και τους φοίνικες. Οι φοίνικες, όπως και πολλά άλλα φυτά, τον 19ο αιώνα ήταν σχεδόν εξωτικά φυτά. Όχι τόσο για την Ελλάδα, αλλά για μια βόρειο- Γερμανίδα σίγουρα. Ήταν τεράστια επιχείρηση, δύσκολη, και τεχνικά απαιτητική να μεταφέρονται φοίνικες εκείνη την εποχή με καράβια. Δε χωρούσαν! Για να μεταφέρουν έναν φοίνικα από τον Πειραιά στον Κήπο της Αμαλίας, στη σημερινή Βουλή δηλαδή, χρειάζονταν τρεις μέρες και ειδικές τροχήλατες κατασκευές. Κάθε που ερχόταν ένα καινούργιο φοινικόδεντρο, το ακολουθούσε όλη η πόλη, το έπαιρνε από πίσω για να το δουν να φυτεύεται. Πρέπει, αν είναι συγκινητική εικόνα, μια πόλη να ακολουθεί ένα τεράστιο δεντρο. Σαν όνειρο!

Το ότι δεν υπάρχει καμιά προτομή – όχι ότι μου αρέσουν οι προτομές – νομίζω οφείλεται σε δυο πράγματα: πρώτον στο ότι ήταν βασίλισσα και δεύτερον στο ότι ήταν γυναίκα. Κάποια στιγμή, πρέπει να γίνει κι αυτό. Τουλάχιστον έχουν κρατήσει το όνομα στη Λεωφόρο Αμαλίας. Αλλά ο Κήπος είναι αποκλειστικά δικό της όραμα και δική της δημιουργία. Με προσωπική δουλειά.”

Τέλος, Θα ήθελε η παράσταση να είναι ένα είδος μνημείου για την Αμαλία, αντί του μνημείου που δεν υπάρχει στον Εθνικό Κήπο. Και οι θεατές να φύγουν τη σκέψη ότι “δεν ξέρουμε για τι είναι ικανό ένα σώμα πριν ελευθερώσουμε αυτό το σώμα για να ζήσει και να βρει τον δικό του τρόπο να δημιουργήσει ζωή”.

Τα αποσπάσματα των επιστολών που ακούγονται στην παράσταση βασίζονται στις «Ανέκδοτες επιστολές της βασίλισσας Αμαλίας στον πατέρα της, 1836 – 1853» (δίτομο), μετάφραση Βάνα & Μίχαελ Μπούσε, εκδ. Βιβλιοπωλείον της ΕΣΤΙΑΣ.

Ταυτότητα παράστασης

Κείμενο – Σκηνοθεσία – Δραματουργία: Ζωή Χατζηαντωνίου / Σκηνικό: Εύα Μανιδάκη / Κοστούμια: Ιωάννα Τσάμη / Μουσική: Σταύρος Γασπαράτος σε συνεργασία με τον Γιώργο Μιζήθρα / Βίντεο: Παντελής Μάκκας / Φωτισμοί: Σάκης Μπιρμπίλης / Σύμβουλος δραματουργίας: Λουίζα Αρκουμανέα.

Ερμηνεία: Έμιλυ Κολιανδρή, Ρίτα Λυτού.

Βοηθός σκηνοθέτιδας: Στέλλα Ράπτη / Βοηθός σκηνογράφου: Μαρία Καλοφούτη / Βοηθοί ενδυματολόγου: Αλεξάνδρα Ντεληθέου, Βασιλική Σουρρή / Φροντιστήριο: Υακίνθη Τσούρα /Alex Kat, Κωνσταντίνος Λέπουρης / Τρέηλερ: Γρηγόρης Πανόπουλος. Η παράσταση επιχορηγήθηκε το 2021 από το ΥΠ.ΠΟ.Α

Πληροφορίες

Πρεμιέρα: Παρασκευή 25 Νοεμβρίου, 20.30

Ημέρες και ώρες παραστάσεων: Πέμπτη, Παρασκευή 20.30, Τετάρτη, Σάββατο, Κυριακή 20.00. Η είσοδος στην αίθουσα μετά την έναρξη της παράστασης δεν είναι δυνατή.

Διάρκεια παράστασης: 90 λεπτά

Τιμές εισιτηρίων: Γενική είσοδος 18€, Φοιτητικό – Νεανικό 14€, Κάρτα ανεργίας – Ατέλεια 10€ κάθε Τετάρτη & Πέμπτη

Προπώληση: ticketservices.gr | 210 7234567 |Εκδοτήρια της ticketservices Πανεπιστημίου 39 (Στοά Πεσμαζόγλου) | Ταμείο Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά Λεωφ. Ηρ. Πολυτεχνείου 32 | [email protected] | Ώρες Ταμείου: Δευτέρα έως Παρασκευή (εκτός Τρίτης) 10:00-14:00 & 18:00 – 21:00, Σάββατο 16:00-21:00, Κυριακή 18:00-21:00

Ακολουθήστε το News247.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις