Η Λυδία Κονιόρδου, η Ιερά Οδός και το Ρολόι της Ελευσίνας

Επιχρωματίζοντας το Ρολόι, το μνημειώδες τοπόσημο της πόλης που δεσπόζει στον λόφο του Αρχαιολογικού Χώρου της Ελευσίνας, τα Λόγια του Ρολογιού φιλοξένησαν στην τρίτη τους έκδοση, την Κυριακή 21 Νοεμβρίου 2021, μια σπουδαία ερμηνεύτρια των κειμένων της ελληνικής γλώσσας, τη Λυδία Κονιόρδου.

Σε μια ξεχωριστή απαγγελία ορατή από τον πεζόδρομο της οδού Νικολαΐδου, η καλλιτέχνις με την περίσσια ευαισθησία, έδωσε πνοή στο αριστουργηματικό ποίημα του Άγγελου Σικελιανού Ιερά Οδός, καθώς και σε αποσπάσματα από την Ελευσίνια Διαθήκη του, αποκαλύπτοντας στο πλαίσιο ενός μουσικού διαλόγου με τον συνθέτη Τάκη Φαραζή, πτυχές της ιστορίας αλλά και της μυθολογίας της αγαπημένης πόλης του ποιητή, της Ελευσίνας και του εμβληματικού δρόμου που οδηγεί σε αυτήν. Η ξεχωριστή performance αποτελεί μέρος μιας σειράς πρωτότυπων ηχητικών περφόρμανς, ερμηνειών κειμένων-ορόσημων της ελληνικής λογοτεχνίας από διακεκριμένους καλλιτέχνες, που σηματοδοτούν το Μυστήριο 2 | Λόγια του Ρολογιού, της Ελευσίνα 2023 Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης. Θα προβάλλεται δωρεάν από την Τρίτη 22 Φεβρουαρίου στις 18.00 μ.μ. στο επίσημο κανάλι YouTube της 2023 ΕΛΕVΣΙΣ.

Αφού τα σύμβολα δεν είναι δυνατά, παρά μονάχα εκεί όπου η ζωή, είτε κρυφή είτε φανερή, είναι φτασμένη στην ανώτατη εσωτερική διάρκεια.

Η σχέση του Άγγελου Σικελιανού με την Ελευσίνα είχε ξεκινήσει σε πολύ νεαρή ηλικία, όταν από τις πλαγιές του όρος Αιγάλεω είδε το περίφημο όραμα με τους ιεροφάντες που κατευθύνονταν προς το ιερό της θεάς Δήμητρας. Οι συναισθηματικοί και ιδεολογικοί του δεσμοί με την πόλη εδραιώθηκαν χρόνια αργότερα, μέσα από τις τακτικές του επισκέψεις στις φιλολογικές συναντήσεις και τα δείπνα που οργάνωνε ο Γιώργος Δομέστιχος και η σύζυγός του Αμαλία, ενώ δηλωτική της σύνδεσής του με την πόλη ήταν και η επιλογή του να τελέσει τον γάμο του με την Άννα Καραμάνου, καρπό του σκανδαλώδους έρωτά τους, στον μικρό βωμό του ιερού ναού της Ελευσίνας, την Αγέλαστο Πέτρα.

Ο Άγγελος Σικελιανός γράφει την Ιερά Οδό το 1935 προσδίδοντας μυθολογία στον τόπο της Ελευσίνας, όπως ο τόπος αυτός είχε προσδώσει μυθολογία στο ίδιο το έργο του ποιητή. Στον δρόμο που οδηγούσε από την Αθήνα στην Ελευσίνα, με τις αρχαίες πομπές των Ελευσίνιων να ακολουθούν, ο ποιητής μιλά για την απολύτρωση του ανθρώπου από την καταπίεση και τον πόνο, μέσα από το «συμβολικό δρώμενο». Στέλνει με τη δική του χαρακτηριστική γλώσσα ένα παρήγορο μήνυμα ανάστασης και θριάμβου της ζωής, για τον ξεπεσμό και την υποδούλωση που οδήγησε τον άνθρωπο η αφροσύνη του να υποτάξει τη Μάνα-Γη, το σύμβολο της μητρότητας και της αγάπης. Η Ιερά Οδός του Σικελιανού είναι ένα ποίημα-όραμα για τη μέρα της σωτηρίας και της λύτρωσης, όταν η ψυχή του ανθρώπου θα συμφιλιωθεί με τους αιώνιους νόμους της ζωής και της φύσης.

Τον Νοέμβριο και τον Δεκέμβριο 1935 ο Άγγελος Σικελιανός συντάσσει τέσσερις διαλέξεις, την Ελευσίνια Διαθήκη, και τις παρουσιάζει στον Πλαγινό Πευκώνα της Ιεράς Οδού και στο Τελεστήριο του Αρχαιολογικού χώρου της Ελευσίνας. Οι διαλέξεις του διακρίνονται για τον όγκο και την υποβλητικότητά τους, αναδεικνύοντας την πόλη ως πανανθρώπινο σύμβολο κατά του αυταρχισμού, ως ιερό χώρο επανένωσης με τη Φύση και τη Μητέρα Γη, και φανερώνοντας το έντονο ενδιαφέρον του ποιητή για τα Μυστήριά του τόπου. Η Ελευσίνια Διαθήκη δημοσιεύεται το 1936 στο περιοδικό Νέα Γράμματα.

Πώς θα ακουστούν σήμερα τα λόγια του Σικελιανού;

Η Λυδία Κονιόρδου σε συνέντευξη που έδωσε στο NEWS 24/7 τον Νοέμβριο του 2021 με αφορμή την παράσταση αυτή μας είπε: “Αυτό που βίωσε ο Σικελιανός είναι εν ολίγοις αυτό που βιώνουμε όλοι μας. Δύο εποχές, τότε και σήμερα που σπεύδουν να επουλώσουν πρόχειρα και επιπόλαια τα πράγματα. Να θυμηθούμε και τι είχε ζήσει ο Σικελιανός, δυο πολέμους, εμφυλίους, κατοχή. Ζούσε την καταστροφή πολύ πιο έντονα κι εμφανώς. Εμείς σήμερα ζούμε την καταστροφή σε μια νέα εκδοχή της και εννοώ την κλιματική καταστροφή κυρίως και πρωτίστως, την οικονομική κρίση και την πανδημία. Είναι τα τρία δεινά που έχουν συμπέσει τα τελευταία χρόνια.

Αντίστοιχα τέτοια είχε ζήσει και ο Σικελιανός. Ήταν ένας πολύ ευαίσθητος καλλιτέχνης και οραματιστής. Οραματιζόταν πώς μέσα από αυτά τα συντρίμμια θα αναδυθεί πώς μια σκέψη θα μας οδηγήσει μπροστά. Πέρα από εθνικισμούς, φοκλόρ, οποιαδήποτε στυγνή εκμετάλλευση. Υπάρχει ένα πνεύμα πίσω από αυτές τις πέτρες, που μας ψιθυρίζει στο αυτί μια εμπειρία και μια σοφία αιώνων που μπορεί να μας βοηθήσει να κάνουμε πέρα τα σκουπίδια και τα συντρίμμια και να συνδεθούμε με αυτό που είναι μοναδικό, διαχρονικό: δηλαδή αυτή η φλόγα και το φως που μπορεί να μας οδηγήσει μπροστά. Καλούσε κόσμο να ακολουθήσουν αυτόν τον δρόμο. Ο δρόμος για αυτόν ήταν η Ιερά Οδός. Η ιδέα για την αξιοποίηση αυτών των διαλέξεων ήταν του Βίκτωρα Αρδίττη. Εμείς κάναμε μια δική μας σύνθεση με έναν μουσικό διάλογο σε ένα απλό και λιτό δρώμενο μέσα στον αρχαιολογικό χώρο”.

“Τι, πια ωρίμασαν οι καιροί· κι ο χρόνος που στοιχειώνει τα πάντα, λιώνει τη σιγή των αιώνων σαν το χιόνι.” Ελευσίνα, Νοέμβριος 2021. Ο τόπος λατρείας μιας θεάς-Μητέρας. Ο κύκλος της ζωής. Ο χρόνος -ο ίδιος-. Ο σιωπηλός και αεικίνητος πανδαμάτωρ· Παρόν. 86 χρόνια μετά. Τα λόγια του ποιητή ακούγονται ξανά στον τόπο τους, την Ελευσίνα”.

ΜΥΣΤΗΡΙΑ ΣΕ ΚΟΙΝΗ ΘΕΑ | Μυστήριο 2 | “Λόγια του ρολογιού”

Η δράση Λόγια του Ρολογιού ξεκίνησε τον Οκτώβριο 2020 με την Καρυοφυλλιά Καραμπέτη να ζωντανεύει την Περσεφόνη του Γιάννη Ρίτσου, σε σκηνοθεσία Μιχαήλ Μαρμαρινού, και τον Γιάννη Βογιατζή να ερμηνεύει τον Μάιο 2021 αποσπάσματα από το εθνεγερτικό κείμενο της Ελληνικής Νομαρχίας του Ανωνύμου του Έλληνος, σε σκηνοθεσία Βίκτωρα Αρδίττη.

Τα Λόγια του Ρολογιού, δράση πλέον με χαρακτήρα σταθερής περιοδικότητας, έχουν ως απώτερο στόχο να καταστούν πάγια γιορτή της πόλης. Η ενεργοποίηση του τοπόσημου του Ρολογιού σε συμβολικό και κυριολεκτικό επίπεδο τοποθετεί τη δράση στην καρδιά της Ελευσίνας, ενώ ο πεζόδρομος παράπλευρα του αρχαιολογικού χώρου λειτουργεί ως χώρος δημόσιας συνάντησης των κατοίκων και επισκεπτών, των θεατών της δράσης.

Συντελεστές: Aπαγγελία, Διασκευή κειμένου, Σκηνοθεσία: Λυδία Κονιόρδου/Mουσική σύνθεση, Aυτοσχεδιασμός, Aκορντεόν, Πιάνο, Κρουστά: Tάκης Φαραζής/Σκηνική συμμετοχή, Bοηθός σκηνοθέτιδος: Λένα Μποζάκη/Ιδέα/Πρόταση κειμένου: Βίκτωρας Αρδίττης/Ηχοληψία: Κώστας Μπώκος – Studio 19/Τηλεσκηνοθεσία: Λεωνίδας Κωνστανταράκος – Alaska Films/Ηχητικός Εξοπλισμός: Μάριος Καρυώτης/Εταιρεία Παραγωγής: TooFarEast/

Πληροφορίες: Μυστήριο 2 | “Λόγια του Ρολογιού” | Έκδοση τρίτη/Οnline προβολή διαθέσιμη δωρεάν στο επίσημο κανάλι YouTube της 2023 ΕΛΕVΣΙΣ από την Τρίτη 22 Φεβρουαρίου 2022 στις 18.00 μ.μ./Διάρκεια: 40 λεπτά