Ηρώ Μπέζου – Χρήστος Θάνος: Δύο πρώτα ξαδέλφια ξανασυναντιούνται και μάς συστήνουν τους “Απογόνους”

Η Ηρώ Μπέζου και ο Χρήστος Θάνος είναι πρώτα ξαδέλφια. Τους χωρίζουν αρκετά χρόνια ηλικιακά, έχουν, ωστόσο, αναμνήσεις από κοινούς προγόνους και κυρίως τη γιαγιά τους που μ΄ έναν τρόπο μεγάλωσε και τους δυο. Ανέκαθεν ήταν πολύ αγαπημένοι μεταξύ τους και η επαφή του πολύς δημιουργική. Συναντήθηκαν μάλιστα καλλιτεχνικά το 2019 οπότε και ανέβασαν το «Όφις και κρίνο» του Καζαντζάκη. Τώρα “επανασυνδέονται” και παρουσιάζουν τους “Απογόνους”, μια ιστορία σε δική τους δραματουργική σύνθεση για δύο αδέλφια που δε γνωρίστηκαν ποτέ, μια devised μουσική παράσταση σε δραματουργική σύνθεση και ερμηνεία των δύο στο ΠΛΥΦΑ.

“Κοινές αναμνήσεις δεν έχουμε πολλές, γιατί λόγω διαφοράς ηλικίας δεν μεγαλώσαμε παράλληλα, έχουμε όμως αναμνήσεις από κοινούς προγόνους και κυρίως τη γιαγιά μας που μ΄ έναν τρόπο μεγάλωσε και τους δυο μας. Η στενότερη σχέση μας ξεκίνησε πριν από περίπου 5 χρόνια, όταν ο Χρήστος μου πρότεινε να μπούμε σε μια διαδικασία καλλιτεχνικής “ανταλλαγής”, που θα μπορούσε ίσως να οδηγήσει σε παράσταση. Έτσι αρχίσαμε να βρισκόμαστε, να διαβάζουμε βιβλία, να συζητάμε και τελικά να ανεβάσουμε το «Όφις και κρίνο» του Καζαντζάκη στο Βios το 2019. Είμαστε πολύ αγαπημένοι, η επαφή μας είναι πάντα πολύ δημιουργική, απολαυστική και αβίαστη, παρόλο που είμαστε πολύ διαφορετικοί, ή ίσως ακριβώς γι’ αυτό” αναφέρει η Ηρώ Μπέζου στο NEWS 24/7 μιλώντας για τη σχέση τους.

Και ο Χρήστος Θάνος συνεχίζει: “Σαφώς και έχουμε κοινές αναμνήσεις, όπως τότε που είχαμε κάνει μαζί διακοπές στη Λευκάδα, όταν η Ηρώ ήταν 5 ετών κι εγώ 17 και που για έναν παράξενο λόγο, κάτι συνομήλικοί μου που γνώρισα εκεί, νόμιζαν πως ήταν κόρη μου. Ή όταν, 7 χρόνια αργότερα, ερχόταν και καθόταν στο καμαρίνι του θεάτρου που δούλευα και μου έτριβε το κεφάλι όταν με έπιανε ημικρανία.
Οι πιο ισχυρές όμως κοινές μας αναμνήσεις, παρότι δεν ταυτίζονται χρονικά, είναι αυτές από τη γιαγιά μας. Πρόκειται για έναν καταλυτικό συναισθηματικό δεσμό και για τους δυο μας, ο οποίος θεωρώ πως έχει λειτουργήσει καθοριστικά στη μεταξύ μας σχέση.

12 χρόνια μετά που είχα αποφοιτήσει από τη δραματική σχολή, πήγα να δω τις διπλωματικές εξετάσεις της Ηρώς. Και τη θαύμασα. Από τότε ξεκινήσαμε να παρακολουθούμε αμφότεροι τις παράλληλες καλλιτεχνικές μας πορείες. Μέχρι που το 2019 της πρότεινα να ξεκινήσουμε να βρισκόμαστε, να διαβάζουμε διάφορα κείμενα και να προτείνουμε αυτά που αγαπάμε, έχοντας ως προοπτική τη σκηνική μας συνύπαρξη. Έτσι και έγινε λοιπόν, με αποτέλεσμα την πρώτη μας συνεργασία στο «Όφις και κρίνο» του Νίκου Καζαντζάκη, το 2020 στο Bios. Αυτή η καλλιτεχνική σύμπραξη μάς έφερε ακόμα πιο κοντά, καλλιεργώντας μία βαθιά αγάπη μεταξύ μας”.

Η παράσταση αποτελείται από κείμενα του Γιάννη Ρίτσου, των αρχαίων τραγικών αλλά και πρωτότυπα, τοποθετημένα μέσα σ΄ ένα μουσικό σύμπαν. Δύο αδέλφια συναντιούνται για μία μοναδική στιγμή στη ζωή τους, μόνο και μόνο για να εκπληρώσουν το προδιαγεγραμμένο χρέος, που οι πράξεις των προγόνων τους καθόρισαν. Μια αιώνια ιστορία για το δυσβάσταχτο φορτίο που μεταφέρεται από γενιά σε γενιά και έρχεται να εγκατασταθεί, ακλόνητο, στις πλάτες των τελευταίων απογόνων. Δεν υπάρχουν ιδανικότερα πρόσωπα στο παγκόσμιο θέατρο, για να εκφράσουν τις συνέπειες του βάρους αυτού, από την Ηλέκτρα και τον Ορέστη. Συστήστε μας αυτούς τους “Απογόνους”. Αυτά τα δύο αδέλφια γιατί δε συναντήθηκαν ποτέ;
Η Ηρώ Μπέζου σημειώνει πως “οι Απόγονοι των οποίων την ιστορία αρχικά οικειοποιούμαστε ως αφετηρία για την παράσταση είναι ο Ορέστης και η Ηλέκτρα που, όπως εξαρχής έλεγε με έκπληξη ο Χρήστος, δεν είχαν την ευκαιρία, ούτε τον χρόνο να γνωριστούν γιατί “όφειλαν”, με το που επανασυνδέθηκαν, να σκοτώσουν την μητέρα τους.
Εμείς στεκόμενοι αμήχανα απέναντι σ’ αυτό το καθήκον, τολμάμε να φανταστούμε ένα πιο οικείο, πιο οικογενειακό background των προσώπων, σαν να παλεύουν να ανακαλέσουν κοινές αναμνήσεις ώστε να “αναγνωρίσουν” ο ένας τον άλλον και να θυμηθούν ποιοι είναι και ποιοι ίσως θα ήθελαν να είναι, αλλά δεν τους το επέτρεψε η προδιαγεγραμμένη απ’ τους προγόνους πορεία τους”.

Τι κείμενα απαρτίζουν την παράσταση αυτή; Πώς τα επιλέξατε και πώς δουλέψατε σε αυτά; “Αποφασίσαμε αρχικά να ασχοληθούμε με την Ηλέκτρα και τον Ορέστη, θεωρώντας πως πρόκειται για τα πιο επιφορτισμένα με το κυτταρικό βάρος πρόσωπα της παγκόσμιας δραματουργίας. Διαβάσαμε σχεδόν τα πάντα που έχουν γραφτεί για τα δύο αδέλφια, από την αρχαιότητα έως και σήμερα, καταλήγοντας κατά το πλείστον στον «Ορέστη» και «Το νεκρό σπίτι», από την «Τέταρτη διάσταση» του Γιάννη Ρίτσου, αλλά και στην Ηλέκτρα του Σοφοκλή, στην Ηλέκτρα και τον Ορέστη του Ευριπίδη και στις «Χοηφόρους» του Αισχύλου. Τέλος, χρειάστηκε να συγγράψουμε από κοινού κάποια μέρη, ώστε να συμπληρώσουμε κάποια κενά που προέκυπταν στη δραματουργική σύνθεση, με αποτέλεσμα τελικά αυτά να καταλάβουν ένα σημαντικό κομμάτι του έργου, λειτουργώντας ως συνδετικοί κρίκοι. Το αποτέλεσμα είναι να ακολουθούμε τη γραμμικότητα του μύθου, με αρχαία και σύγχρονα κείμενα να συνδιαλέγονται μεταξύ τους, και έχοντας ως αφετηρία τον πρώτο πρόγονο των Ατρειδών, τον Τάνταλο, και ως κατάληξη το 2024 μ.Χ.” αναφέρει ο Χρήστος Θάνος.

Η αίσθηση του χρέους που μας ακολουθεί…

Πώς η παράσταση αυτή συνδέεται με το σήμερα;  Και πόσο η αίσθηση του οικογενειακού καθήκοντος και του χρέους μας μας ακολουθεί όσο μεγαλώνουμε; Και ποιο είναι αυτό το…καθήκον;
Η Ηρώ Μπέζου απαντά πως “ο προβληματισμός έγκειται στο κατά πόσο γνωρίζουμε τι κουβαλάμε, πόσο είμαστε έρμαια της κυτταρικής μνήμης. Παρατηρούμε από ασφαλή απόσταση το παραμύθι των Ατρειδών- όλο και κάποιος θα μαγειρέψει το παιδί του, θα δολοφονήσει τον αδελφό του ή θα καταραστεί τους απογόνους του.

Αυτές οι ζοφερές πράξεις δεν έχουν φυσικά θέση στη δική μας πραγματικότητα. Όμως. πιστεύω ότι όλοι οι άνθρωποι ζούμε με τρόπο που- σε περιπτώσεις- μας κάνει δυστυχείς, μας σαμποτάρει. Βάζουμε μικρές ή μεγάλες τρικλοποδιές στον εαυτό μας, με διάφορες πειστικές δικαιολογίες, μόνο και μόνο για να είμαστε συνεπείς με την λειτουργία των προγόνων μας. Ακόμη και αν θεωρητικά διαφωνείς με κάτι, τελικά το μοτίβο είναι πανίσχυρο. Είναι σαν να οφείλεις να συνεχίσεις μια κατάρα. Και όποιος επιχειρήσει να κόψει το νήμα αντιμετωπίζεται ως επικίνδυνος. Σπάει την “παράδοση”.

Και ο Χρήστος Θάνος προσθέτει “οι αρχαίοι μύθοι, εκφραζόμενοι κυρίως μέσω των τραγωδιών, έχουν καταφέρει να μείνουν στην ιστορία λόγω της ζοφερότητάς τους. Παρόλα αυτά, είναι απολύτως συμβολικοί και αγγίζουν βαθιά ζητήματα είτε ατομικής είτε συλλογικής πάλης. Δεν είναι τυχαίο ότι στην ψυχανάλυση χρησιμοποιούνται για να καταδειχθούν ψυχολογικοί κόμποι («Οιδιπόδειο σύμπλεγμα», «το σύνδρομο της Ηλέκτρας»). Το αναπόδραστο από τη μοίρα, όπως αυτό παρουσιάζεται στις αρχαίες τραγωδίες, έχει τη βάση του στην κυτταρική παντοδυναμία και στα μοτίβα που επαναλαμβάνονται από γενιά σε γενιά.
Συνεπώς ναι, στη θεματική του έργου υπάρχει η ξεκάθαρη σύνδεση του τότε με το τώρα αλλά και με το επέκεινα”.

Πόσο όμως καθοριζόμαστε από τους προγόνους μας; Και πόσο οι πράξεις μας σχετίζονται με την έννοια της αποδοχής;
“Φυσικά πάρα πολύ. Αλλά το κομμάτι της αποδοχής σ΄ ένα προφανές επίπεδο είναι το πιο εύκολο. Θα κάνεις ψυχοθεραπεία, ή θα μιλήσεις μ’ έναν φίλο σου και θα παρατηρήσεις ότι έχεις μια λειτουργία που σε δυσκολεύει και ίσως την περιορίσεις. Το θέμα είναι ότι η αποδοχή είναι πολύ πιο σύνθετη έννοια από ένα “μπράβο παιδάκι μου” γιατί τα σήματα δεν είναι ποτέ τόσο καθαρά. Λογοδοτείς μ’ όλη σου την ύπαρξη, είτε το ξέρεις είτε όχι, οι ενέργειες γύρω μας είναι τετραπέρατες και το να τορπιλίσεις αυτό το αόρατο κάστρο είναι αγώνας ζωής” πιστεύει η Ηρώ Μπέζου.

Και ο Χρήστος Θάνος συνεχίζει “καθοριζόμαστε από τους προγόνους μας στον απόλυτο βαθμό. Το θέμα είναι πώς ορίζουμε αυτόν τον καθορισμό και πώς τον διαχειριζόμαστε. Οφείλουμε να αγωνιστούμε για την αποδοχή αυτού του γεγονότος, ακόμα περισσότερο όμως, οφείλουμε να αγωνιστούμε για το γκρέμισμα του διαχρονικού αυτού οικοδομήματος, όσο ακλόνητο και αν φαντάζει”.

Μοιραία το ίδιο φορτίο αφήνουμε και εμείς στους απογόνους μας; Μπορούμε άραγε να το αποφύγουμε; Και αν δεν μπορούμε, τι θα θέλατε να αφήσετε εσείς;
“Εγώ απογόνους δεν έχω, αλλά εάν είχα, πιστεύω θα έτρεμε το φυλλοκάρδι μου. Όσο κι αν παλέψεις είναι αδύνατον να τραβήξεις μια γραμμή και να αντιμετωπίσεις το παιδί ως λευκό χαρτί. Και ίσως να μην είναι και ζητούμενο, γιατί το παρελθόν είναι εν μέρει η ταυτότητά μας. Μπορείς υποθέτω να είσαι σε επαγρύπνηση, να παρατηρείς την γελοιότητα της επανάληψης με κατανόηση και να βλέπεις όσο καθαρότερα μπορείς ότι το παιδί σου δεν είσαι εσύ, είναι ένας ολόκληρος καινούριος κόσμος. Εκ του ασφαλούς μιλάω φυσικά. Αν είχα κάτι να αφήσω θα άφηνα το όμορφό μου σπίτι στα Πετράλωνα και ιδανικά τίποτε περισσότερο” λέει η Ηρώ Μπέζου και ο Χρήστος Θάνος καταλήγει: “Στην ουσία δεν είμαστε τίποτα περισσότερο από κυτταρικοί μεταφορείς. Το χρέος μας όμως απέναντι στους απογόνους μας είναι να επιδοθούμε σε ένα ποιοτικό ξεσκαρτάρισμα του φορτίου που φέρουμε, ώστε να το παραδώσουμε όσο το δυνατόν πιο ανάλαφρο”.