Κρις Κούπερ: “Χρειαζόμαστε θέατρα που παράγουν προκλητική δουλειά για να έρθουν πιο κοντά στους νέους”

Τον Κρις Κούπερ, έναν σπουδαίο θεατράνθρωπο, δάσκαλο και πολυγραφότατο συγγραφέα που έχει αφιερώσει την καλλιτεχνική του ζωή στη δημιουργία θεάτρου για νέους και υπήρξε για σειρά ετών καλλιτεχνικός διευθυντής και οργανωτής νεανικών σκηνών στη Μεγάλη Βρετανία φιλοξενείς αυτές τις ημέρες η Εφηβική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου στο πλαίσιο της δράσης «Εφηβικό Θέατρο: Στούντιο συγγραφής θεατρικού έργου».

Ο Κρις Κουπερ θα συντονίσει στις 21-26/3 ένα στούντιο συγγραφής θεατρικών έργων για το εφηβικό θέατρο με τη συμμετοχή τεσσάρων Ελλήνων συγγραφέων: του Γιώργου Παναγιωτάκη, της Αρτέμιδος Μάνου, της Σοφιάννας Θεοφάνους και της Ευαγγελίας Γατσωτή.

Μέρος αυτού του εργαστηρίου συγγραφής προγραμματίζεται να πραγματοποιηθεί και με τη δωρεάν συμμετοχή εφήβων από τα τακτικά εργαστήρια του Μικρού Εθνικού, ενώ ήδη από τον περασμένο Δεκέμβριο συμμετέχουν στο πρόγραμμα 20 σχολεία από την Αττική, προκειμένου να έχουν την ευκαιρία οι ίδιοι οι έφηβοι να εμπλακούν σε έναν δημιουργικό διάλογο με τους συμμετέχοντες συγγραφείς και τον κ. Κούπερ, μέσα από αυτοσχεδιασμούς, αναγνώσεις και δημιουργικές ασκήσεις.

Το σχήμα αυτό φέρνει τους ίδιους τους εφήβους στον πυρήνα της δημιουργικής διαδικασίας, στην ανάπτυξη της ιδέας και τη μετεξέλιξή της σε έργο. Ο στόχος είναι διττός και η δράση αυτή αποσκοπεί τόσο στην παραγωγή σύγχρονου ελληνικού ρεπερτορίου για νέους —κάτι για το οποίο η εκπαιδευτική αλλά και η καλλιτεχνική κοινότητα δηλώνει ότι έχει μεγάλη ανάγκη— όσο και στην υποστήριξη νέων αλλά και αναγνωρισμένων συγγραφέων.

Εμείς μιλήσαμε με τον Κρις Κούπερ για τη δράση αυτή, για το εφηβικό θέατρο, αλλά και για τους σύγχρονους εφήβους που βίωσαν τους πρόσφατους απανωτούς εγκλεισμούς λόγω της πανδημίας του κορονοϊού.

Τι γνώμη έχετε για το Εφηβικό Θέατρο; Υπάρχουν διαχωριστικές γραμμές με το θέατρο «ενηλίκων»;
Θέλω να ξεκινήσω με τη δεύτερη ερώτηση πρώτα αν μου επιτρέπεται. Η απλή απάντηση είναι όχι. Μπορεί να υπάρχουν διαφορές στη μορφή, αλλά δεν υπάρχει διαχωριστική γραμμή ως προς το ποια πιστεύω ότι είναι η λειτουργία του θεάτρου στην κοινωνία μας. Αυτό ανάγεται πραγματικά στο αρχαίο ελληνικό δράμα, το οποίο ήταν ένα μέσο αντανάκλασης της ίδιας της πόλεως και ο άνθρωπος προσπαθούσε να καταλάβει γιατί είμαστε αυτοί που είμαστε. Το θέατρο δημιουργήθηκε για να ενημερώνει, για να ψυχαγωγεί, αλλά ουσιαστικά για να εξερευνήσει τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος. Γι΄αυτό και δραματοποιεί την ανθρώπινη εμπειρία. Με αυτή την έννοια η λειτουργία του είναι καθολική, για παιδιά, νέους και ενήλικες.

Κάθε κοινωνία που είναι σοβαρή και θέλει να οικοδομήσει στιβαρά το μέλλον πρέπει να δίνει προτεραιότητα στις ανάγκες των νέων και του θεάτρου για τους νέους και από τους νέους. Στόχος δεν είναι το “χτίσιμο” μελλοντικών ακροατηρίων, αλλά η δημιουργία ενεργών πολιτών που γνωρίζουν τον εαυτό τους ως συναισθηματικά, διανοητικά, κοινωνικά και ιστορικά όντα.

Πιστεύω ότι το εφηβικό θέατρο είναι μια πολύτιμη ευκαιρία για τους δημιουργούς του θεάτρου να εμπλέξουν τα νέα μυαλά σε μια συζήτηση για το ποιοι είναι, ποιος είναι ο κόσμος γύρω τους και για το είδος του κόσμου στον οποίο θέλουν να ζήσουν. Κατά τη γνώμη μου, κάθε κοινωνία που είναι σοβαρή και θέλει να οικοδομήσει στιβαρά το μέλλον πρέπει να δίνει προτεραιότητα στις ανάγκες των νέων και του θεάτρου για τους νέους και από τους νέους. Στόχος δεν είναι το “χτίσιμο” μελλοντικών ακροατηρίων, αλλά η δημιουργία ενεργών πολιτών που γνωρίζουν τον εαυτό τους ως συναισθηματικά, διανοητικά, κοινωνικά και ιστορικά όντα.

Είστε ένας καλλιτέχνης που δουλεύετε κυρίως με νέους. Πόσο έχει επηρεαστεί η ψυχολογία τους από την πανδημία και τα lockdown; Ποια χαρακτηριστικά πρέπει να έχει ένα εφηβικό έργο για να εμπνεύσει τους σύγχρονους εφήβους και να τους φέρει πιο κοντά στο θέατρο;
Αυτή είναι μια δύσκολη ερώτηση, δεν ξέρω αν μπορώ να απαντήσω, καθώς η δική μου επαφή στους νέους ήταν και είναι περιορισμένη λόγω της πανδημίας. Έχω ωστόσο εντοπίσει αυξανόμενα επίπεδα άγχους τόσο σε παιδιά όσο και σε νέους (με τα παιδιά εννοώ τους νέους έως την ηλικία των 12 ετών και από τους νέους, τους νέους από 12 ετών και άνω). Έχοντας περάσει το μεγαλύτερο μέρος των δύο ετών σε απομόνωση από τους συνομηλίκους τους, είναι αναπόφευκτο να συμβαίνει αυτό.

Η πανδημία πρόσφερε μια ευκαιρία για αλλαγή: να δημιουργήσουμε ένα νέο πρότυπο εκπαίδευσης, με μια προσέγγιση στη μάθηση που προετοιμάζει τους νέους να ανταποκριθούν στις προκλήσεις που βρίσκονται μπροστά μας. Δυστυχώς, όχι μόνο αλλαγή δεν υπήρξε, αλλά επιμείναμε για τα ίδια πράγματα.

Δεν μπορώ να μην προσθέσω πως οι νέοι πλέον μεγαλώνουν υπό συνθήκες αυξανόμενου και ενίοτε ακραίου στρες, στο σπίτι, στο σχολείο και στον εργασιακό χώρο. Έχουν επίσης υποφέρει δυσανάλογα από την οικονομική κρίση και πιστεύω πως το ίδιο συμβαίνει και με την πανδημία και ότι είναι το ίδιο με την πανδημία και φυσικά το ίδιο θα ισχύει και με την περιβαλλοντική κρίση που θα κληρονομήσουν.

Ο κορονοϊός έκανε την πίεση αυτή μεγάλυτερη, την ενέτεινε. Επιπλέον, τουλάχιστον στο Ηνωμένο Βασίλειο σίγουρα, η πανδημία πρόσφερε μια ευκαιρία για αλλαγή: να δημιουργήσουμε ένα νέο πρότυπο εκπαίδευσης, με μια προσέγγιση στη μάθηση που προετοιμάζει τους νέους να ανταποκριθούν στις προκλήσεις που βρίσκονται μπροστά μας. Δυστυχώς, όχι μόνο αλλαγή δεν υπήρξε, αλλά επιμείναμε για τα ίδια πράγματα. Οποιαδήποτε επένδυση επικεντρώνεται στα ίδια και στα ίδια και στην κάλυψη των κενών. Είναι τόσο μυωπικό όλο αυτό.

Νομίζω λοιπόν ότι το εφηβικό θέατρο πρέπει όχι μόνο να ακολουθεί την προσταγή των αρχαίων και να διερευνά τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος, αλλά πρέπει επίσης να σχετίζεται με τη βιωμένη εμπειρία των νέων. Πολύ συχνά, δυστυχώς, οι άνθρωποι του θεάτρου αποτυγχάνουν να πάρουν στα σοβαρά τα παιδιά και τους νέους. Νομίζω ότι αυτό συμβαίνει επειδή εμείς, δεν παίρνουμε τον εαυτό μας αρκετά στα σοβαρά. Αυτό μπορεί να κάνει την εργασία πατρονική, ασήμαντη και διδακτική. Και με τον τελευταίο όρο, εννοώ την παραγωγή έργων που λένε στο κοινό τι να σκεφτεί.

Οι έφηβοι πρέπει να δουν τον εαυτό τους σε όλη τους την πολυπλοκότητα, πάνω στη σκηνή. Δεν εννοώ ότι κάθε έργο πρέπει να ψυχαναλύει και να αποδομεί έναν έφηβο. Εννοώ ότι πρέπει να δουν μια σύνδεση μεταξύ αυτού που συμβαίνει στη σκηνή και της δικής τους βιωμένης εμπειρίας.

Οι έφηβοι πρέπει να δουν τον εαυτό τους σε όλη τους την πολυπλοκότητα, πάνω στη σκηνή. Δεν εννοώ ότι κάθε έργο πρέπει να ψυχαναλύει και να αποδομεί έναν έφηβο. Εννοώ ότι πρέπει να δουν μια σύνδεση μεταξύ αυτού που συμβαίνει στη σκηνή και της δικής τους βιωμένης εμπειρίας. Πρέπει δηλαδή το έργο να μιλά στο σήμερα.

Αυτό είναι που κάνει την Αντιγόνη τόσο ισχυρή για τους νέους για παράδειγμα. Γιατί είναι μία διαχρονική τραγωδία που μοιάζει να έχει γραφτεί στο τώρα. Οι βασικές ερωτήσεις που κάνει στο κοινό είναι οι βασικές ερωτήσεις που πρέπει να κάνουμε στον εαυτό μας τώρα. Αυτό με οδηγεί στο πιο σημαντικό πράγμα. Οι έφηβοι πρέπει να σκεφτούν μόνοι τους. Χρειάζονται, λοιπόν, ένα θέατρο που τους αφήνει τον χώρο για να το κάνουν αυτό, ένα θέατρο που να τους επιτρέπει να “συναντηθούν” στη σκηνή και μετά να δοκιμάσουν τις δικές τους αξίες και να βρουν τις δικές τους απαντήσεις.

Νομίζω ότι το θέατρο μπορεί να αποτελέσει πηγή έμπνευσης γι αυτούς, γιατί είναι ζωντανό, δημιουργεί ένα γεγονός, μια αισθητή κατανόηση που μπορεί να μεταμορφώσει. Αν μπορούμε να το κάνουμε αυτό, μπορούμε να αλλάξουμε ζωές. Σημαίνει και επένδυση φυσικά. Χρειαζόμαστε θέατρα που παράγουν προκλητική δουλειά για να έρθουν πιο κοντά στους νέους.

Ποια στοιχεία πρέπει να έχει ένα «εφηβικό έργο» για να εμπνεύσει τους εφήβους και να τους «φέρει» στο θέατρο;
Έτσι, με τον κίνδυνο να επαναλάβω κάποια από αυτά που είπα πριν, υποθέτω ότι δεν πρέπει να αναφερόμαστε τόσο σε ένα «εφηβικό έργο» όσο στη δημιουργία θεάτρου που διερευνά όλες τις θεμελιώδεις πτυχές του τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος για διαφορετικές ηλικιακές ομάδες, συμπεριλαμβανομένων φυσικά των εφήβων.

Πρέπει να δημιουργούμε έργα που να τους “μιλάνε”, όχι έργα αποκλειστικά γι’ αυτούς. Να παρουσιάσουμε ένα πρόβλημα που τους απασχολεί, που αντανακλά τη δική τους κατάσταση, αλλά δε δίνει λύσεις.

Πιστεύω ότι μπορείς να εξερευνήσεις οτιδήποτε μέσα από το δράμα, όσο δύσκολο αρκεί η φόρμα να είναι κατάλληλη. Όσον αφορά τους εφήβους, νομίζω ότι είναι σημαντικό να δημιουργούμε έργα που να τους “μιλάνε”, όχι έργα αποκλειστικά γι’ αυτούς. Να παρουσιάσουμε ένα πρόβλημα που τους απασχολεί, που αντανακλά τη δική τους κατάσταση, αλλά δε δίνει λύσεις.

Υπό αυτή την έννοια τα έργα θα πρέπει να αντανακλούν τις ανησυχίες τους, αλλά με τρόπο που διερευνά το προσωπικό τους κομμάτι, το κοινωνικό και το πολιτικό. Και δεν εννοώ την πολιτική με την κομματική έννοια, αλλά με την καθαρά πολιτική της έννοια. Αυτή η διάσταση είναι πολύ σημαντική γιατί δίνει τη δυνατότητα στο κοινό να δει τον εαυτό του ως μέρος της συνολικής εικόνας.

Ακολουθήστε το News247.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις