Μαρίνα Αμπράμοβιτς – Μόνικα Μπελούτσι: Σημειώσατε 2

Έχουν περάσει αρκετές ημέρες και ο αχός πια των δύο σούπερ σταρ, της Μόνικα Μπελούτσι και της Μαρίνα Αμπράμοβιτς, που ήλθαν στην Ελλάδα με έργα που σχετίζονται με τη Μαρία Κάλλας έχει καταλαγιάσει. Και λέμε αχός γιατί για 10 μέρες νιώσαμε πως σηκώθηκε μπόλικη σκόνη… πολιτισμού στον Αττικό ουρανό από κριτικούς, δημοσιογράφους, αλλά και μουσικοθεατρόφιλους που φρόντισαν να δηλώνουν πανταχού παρόντες είτε στα social media είτε στον έντυπο και ηλεκτρονικό Τύπο.

Αφενός μεν η “εμπορική” και εξόχως δημοφιλής στο ευρύ κοινό Μόνικα Μπελούτσι ενσάρκωσε τη Μαρία Κάλλας στο Ηρώδειο στην παράσταση «Μαρία Κάλλας: επιστολές και αναμνήσεις», αφετέρου δε η Μαρίνα Αμπράμοβιτς ήρθε με το οπερατικό πρότζεκτ «Οι επτά θάνατοι της Μαρίας Κάλλας» στην Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος στο ΚΠΙΣΝ.

Τώρα λοιπόν που δειλά δειλά ξεκινά η νέα θεατρική σεζόν και καθημερινά βομβαρδιζόμαστε από δεκάδες πρεμιέρες στα μείλ μας, ίσως έχει νόημα να κάνουμε έναν απολογισμό για τον απόηχο αυτών των δύο παραστάσεων που σχεδόν μονοπώλησαν το ενδιαφέρον μας στα τέλη Σεπτεμβρίου.

Για την παράσταση της Μόνικα Μπελούτσι γράψαμε. Ήταν μία παράσταση με έντονη συγκινησιακή φόρτιση που “λειτούργησε” στον χώρο του Ηρωδείου, με την Ιταλίδα ηθοποιό να διαβάζει τις επιστολές της θρυλικής Ελληνίδας σοπράνο, αποστασιοποιημένα μεν, υποδειγματικά δε.

“Οι 7 θάνατοι της Μαρίας Κάλλας” της Μαρίνα Αμπράμοβιτς ήταν μία διαφορετική και ως επί το πλείστον αυτοαναφορική προσέγγιση. Η παράσταση επεξεργάστηκε τους επτά πιο εμβληματικούς θανάτους που έχει υποδυθεί η διάσημη σοπράνο: της Βιολέτας (φυματιώση), της Τόσκας (βουτιά στο κενό), της Δυσδαιμόνας (στραγγαλισμός) της Μπαττερφλάι (χαρακίρι), της Κάρμεν (μαχαίρωμα), της Λουτσία (τρέλα) και της Νόρμα (ρίχνεται στην πυρά). Τους 7 αυτούς θανάτους τους παρακολoυθήσαμε μέσα από 7 υπέροχες βιντεοπροβολές στις οποίες η Μαρίνα Αμπράμοβιτς συμπρωταγωνιστεί με τον Ουίλλεμ Νταφόε. Η ίδια η Αμπράμοβιτς τους παρακολουθεί σαν Μαρία Κάλλας ξαπλωμένη στο νεκροκρέβατο. Έτσι φαντάστηκε το τέλος της, πως η διάσημη σοπράνο τις τελευταίες της ώρες σκέφτεται τις ηρωίδες που ενσαρκωσε, τις γεμάτες έρωτα ζωές τους και το τραγικό τους τέλος. Την ίδια στιγμή 7 υπέροχες Ελληνίδες μονωδοί (Ελένη Καλένος, Βασιλική Καραγιάννη, Έλενα Κελεσίδη, Τσέλια Κοστέα, Χρυσάνθη Σπιτάδη, Μαριλένα Στριφτόμπολα, Άννα Στυλιανάκη) μας χάρισαν αγαπημένες άριες από τις όπερες αυτές.

Η διάσημη Σέρβα καλλιτέχνιδα θέλησε να δημιουργήσει ένα έργο αφιερωμένο στη ζωή και την τέχνη της Κάλλας αναπαράγοντας τις σκηνές θανάτου από επτά όπερες που η Κάλλας “πέθανε” μπροστά στα μάτια του κοινού της από έρωτα. Αυτό δεν το επέλεξε τυχαία. Καταρχάς, η ίδια η Μαρία Κάλλας, όπως και πολλοί από τους χαρακτήρες που ενσάρκωσε επί σκηνής, πέθανε από και για τον έρωτα. Και οι περισσότερες όπερες τελειώνουν με την ηρωίδα τους να πεθαίνει από… έρωτα.

Όταν η αυτοαναφορικότητα πνίγει το αποτέλεσμα

Πού όμως έγκειται η προαναφερθείσα αυτοαναφορικότητα της Αμπράμοβιτς; Όπως διαβάζουμε στο πολύ ενδιαφέρον σημείωμα του Ντένη Ζαχαρόπουλου στο πρόγραμμα της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, “η δημοσιότητα της περιπετειώδους ζωής της Κάλλας εντυπωσίασε την Αμπράμοβιτς τα χρόνια που αυτή διαμόρφωνε την προσωπικότητά της… Αν η Κάλλας πεθαίνει διαρκώς στη σκηνή, αναλογιζόμενη μέσα από τους ρόλους που υποδύεται τους δικούς της θανάτους, η Αμπράμοβιτς εκθέτει συστηματικά τον εαυτό της σε κίνδυνο θανάτου, στοχεύοντας με κάθε της έργο την εκμηδένιση της απόστασης ανάμεσα στη σκηνή και τη φυσική της παρουσία. Ο θάνατος βρίσκεται μπροστά της συνεχώς, σαν ρίσκο και σαν στόχος που πρέπει να πετύχει για να προχωρήσει”.

Στο τελευταίο μέρος του έργου, ήλθαμε αντιμέτωποι με τον ίδιο τον θάνατο της Κάλλας στο διαμέρισμά της στο Παρίσι (που αναπαραστάθηκε με κάθε λεπτομέρεια στη σκηνή). Άλλωστε αυτόν της τον θάνατο η Κάλλας δεν τον υποδύθηκε, τον βίωσε. Γι΄ αυτό και η Αμπράμοβιτς τον έδειξε με κάθε λεπτομέρεια. Η Κάλλας μόνη, έχοντας χάσει τη φωνή της και με ένα σώμα ταλαιπωρημένο, έχει παραδοθεί πια ολοκληρωτικά στον θάνατό της. Καταβεβλημένη φωνάζει τους οικείους της, την Μπρούνα την οικονόμο της, τον Μενεγκίνι τον πρώτο της σύζυγο, τον Τζεφιρέλλι, τον Παζολίνι. Σηκώνεται αργά από το κρεβάτι της, σπάει ένα βάζο και περπατά σαν άλλη Μήδεια προς το φως του παραθύρου της. Και εκεί δεν πεθαίνει, σαν καθαρόαιμη τραγική εξαϋλώνεται στον ήλιο.

Μία παράσταση άψογη εικαστικά, αλλά πνιγμένη στην αυτοαναφορικότητά της. Παρόλο που δεν μπορούμε να βρούμε κάτι αρνητικό στις επτά μικρού μήκους ταινίες που πρωταγωνίστησε μαζί με τον Ουίλλεμ Νταφόε, νιώσαμε έντονα πως κάτι δε λειτούργησε σ΄ ένα δεύτερο, πιο εσωτερικό, επίπεδο. Γι΄ αυτό και οι στιγμές που γίναμε συμμέτοχοι στον τραγικό πόνο της Κάλλας ήταν πραγματικά ελάχιστες. Παρακολουθούσαμε την παράσταση εντυπωσιασμένοι μεν από την εικαστικότητα της, αλλά με μια πρωτοφανή συναισθηματική αποστασιοποίηση. Αποστασιοποίηση που κράτησε μέχρι και την τελευταία σκηνή της αναπαράστασης του θανάτου της.

And the winner is…

Μπορεί να βάλει κάποιος αντιμέτωπες σ΄έναν άτυπο αγώνα τη Μόνικα Μπελούτσι και τη Μαρίνα Αμπράμοβιτς και να βγάλει νικήτρια;

Η μεν παράσταση του Τομ Βολφ ήταν σκοτεινή, εσωτερική και στηριζόταν στην αποστασιοποιημένη, σχεδόν ψυχρή, ανάγνωση των επιστολών της Κάλλας δια στόματος Μπελούτσι. “Κουβαλούσε”, όμως, έντονα τη σκιά της Ελληνίδας σοπράνο και κατάφερε με έναν άλλο, πιο έμμεσο τρόπο να της δώσει σάρκα κι οστά και να συγκινήσει ουσιαστικά.

Η δε παράσταση της Μαρίνα Αμπράμοβιτς ήταν πιο αβανταδόρικη, πιο εμπορική, πιο φανταχτερή λόγω των εντυπωσιακών βιντεοπροβολών της. Ήταν γεμάτη δημοφιλείς άριες, χρώματα, πάθη και θανάτους. Ωστόσο, μας άφησε παγερά αδιάφορους.

Συμπέρασμα: «Οὐκ ἐν τῷ πολλῷ τὸ εὖ, ἀλλ᾿ ἐν τῷ εὖ τὸ πολύ».

Ακολουθήστε το News247.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις