“Μη σκαλίζεις την άμμο”: Ένα άγριο παιχνίδι συναισθημάτων, εκδίκησης και κοροϊδίας

Οι συγγραφείς Αντώνης και Κωνσταντίνος Κούφαλης με το έργο τους “Μη σκαλίζεις την άμμο” που ανεβαίνει στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά σε σκηνοθεσία Θεοδόση Σκαρβέλη, εισάγει το κοινό σε έναν κόσμο σκιών και συναισθηματικών εκρήξεων, όπου η πραγματικότητα αναμειγνύεται με την ψευδαίσθηση, η ελπίδα συναντά την απόγνωση και οι ήρωες καλούνται να αντιμετωπίσουν τις πιο σκοτεινές πλευρές του εαυτού τους.

Με μια ατμόσφαιρα γεμάτη ένταση, το έργο εξετάζει τη σχέση των τεσσάρων ηρώων – του Σώζου, της Θάλειας, του Φάνη και της Άντας – σε ένα σπίτι που γίνεται πεδίο μάχης για την ηθική, τη συνείδηση και τα απωθημένα τους.

Η σκηνή ωστόσο δεν φιλοξενεί μόνο έναν συναισθηματικό πόλεμο, αλλά και μία βαθιά κριτική ματιά στην κοινωνία, τα ναρκωτικά και τις ανομολόγητες αλήθειες που συνδέουν τις ζωές τους. Η γεμάτη εντάσεις δράση αποκαλύπτει τις εσωτερικές συγκρούσεις των χαρακτήρων και τους θέτει αντιμέτωπους με τα όσα είναι έτοιμοι να κάνουν ή να θυσιάσουν προκειμένου να αποδράσουν από το σκοτάδι τους.

Οι συγγραφείς, οι ηθοποιοί και ο σκηνοθέτης, όλοι με μια κοινή φιλοσοφία για την τέχνη του θεάτρου, δημιουργούν μία παράσταση που εξερευνά την ανθρώπινη ψυχή σε όλο της το βάθος, αναδεικνύοντας την ανάγκη για επικοινωνία και αυτογνωσία μέσα από τα πιο σκοτεινά μονοπάτια της ζωής.

Η παράσταση, με τη δυναμική ερμηνεία των ηθοποιών (Αναστασία Ραφαέλα Κονίδη, Δημήτρης Μανδρινός, Σπύρος Μαραγκουδάκης, Κορίννα Ντουλλάαρτ) και τη σκηνοθετική καθοδήγηση του Θεοδόση Σκαρβέλη, υπόσχεται να αποκαλύψει το αθέατο πρόσωπο της πραγματικότητας και να μας παρασύρει σε ένα ταξίδι γεμάτο έντονα συναισθήματα και ανατροπές.

Ένα έργο για χρόνια κρυφό, παρά τη βράβευσή του από το ΥΠΠΟ και ένα ντιλ συναισθημάτων

Οι συγγραφείς Αντώνης και Κωνσταντίνος Κούφαλης αναφέρουν χαρακτηριστικά πως “ο Σώζος είναι ένας νεαρός dealer. Ο Φάνης και η Θάλεια στην ίδια ηλικία, παιδιά στον δρόμο και τη νύχτα. Έρχονται να ζητήσουν βοήθεια. Η Άντα από το Αντιγόνη κουβαλάει ένα μυστικό, είναι η ώρα να το αποκαλύψει.

Μέσα σε μια νύχτα με τις σκιές ενός γάτου και ενός πουλιού, στο διαλυμένο διαμέρισμα του πρώτου, θα έρθουν τα πάνω κάτω και οι άνθρωποι του φωταγωγού θα κλείσουν το βράδυ τους με κέφι και οίστρο.

Οι ήρωες, ένας-ένας, θα αποκαλύψουν τον κόσμο τους, πιστώνοντας τις ζωές τους μ ένα αισιόδοξο μέλλον.

Κρατήσαμε αυτό το έργο χρόνια κρυφό, παρά τη βράβευσή του από το ΥΠΠΟ και τώρα ήρθε η ώρα του μ έναν νέο σκηνοθέτη και μια τετράδα ταλαντούχων ηθοποιών. Είμαστε πολύ αισιόδοξοι”.

Ο Θεοδόσης Σκαρβέλης σκηνοθετεί το έργο αυτό και αναφέρει στο NEWS 24/7:  “Συνήθως, όταν κάποιος πρωτοδιαβάζει Τσέχωφ, δεν καταλαβαίνει γιατί θεωρείται τόσο σπουδαίος συγγραφέας. Το Μη σκαλίζεις την άμμο ξεκινάει «σαιξπηρικά»: η δράση είναι ήδη εν εξελίξει. Ο κόσμος του περιθωρίου – η «αθέατη όψη» της κάθε πόλης μας – και τα ναρκωτικά, που υπήρχαν από την πρώτη σελίδα, μου κίνησαν αμέσως το ενδιαφέρον.

Παρ’ όλα αυτά, αρχικά έψαχνα τρόπους να μεταφέρω τη δράση εντελώς στο σήμερα (είναι γραμμένο πριν 25 χρόνια), μέχρι και ν’ αλλάξω την κοινωνική ταυτότητα των ηρώων. Μόνο όταν περάσαμε στη διαδικασία του «τραπεζιού», της ανάλυσης δηλαδή του κειμένου μαζί με τους ηθοποιούς, συνειδητοποιήσαμε πραγματικά το βάθος του κειμένου και επαληθεύτηκε η απεγνωσμένη ατάκα των συγγραφέων σ’ εκείνη τη μακρά, αλλά και πρώιμη συζήτησή μας: «Μα το έργο δεν μιλάει για τα ναρκωτικά!». Πράγματι, αυτή η κωμικοτραγική συνάντηση στο σπίτι ενός ντίλερ δεν μιλάει για ντιλ ναρκωτικών, αλλά για ντιλ συναισθημάτων.

Η Σίσσυ Παπαθανασίου, σ’ ένα σχόλιό της για τη δραματουργία των συγγραφέων μας, αναφέρει πως πρόκειται για μια «σπουδή στην απουσία». Επιτρέψτε μου να ξεπεράσω το όριο των λέξεων με μερικούς στίχους:

ΓΙΑ

Εσείς που βρήκατε τον άνθρωπό σας
κι έχετε ένα χέρι να σας σφίγγει τρυφερά,
έναν ώμο ν’ ακουμπάτε την πίκρα σας,
ένα κορμί να υπερασπίζει την έξαψή σας,

κοκκινίσατε άραγε για την τόση ευτυχία σας,
έστω και μια φορά;
είπατε να κρατήσετε ενός λεπτού σιγή
για τους απεγνωσμένους;

Ντίνος Χριστιανόπουλος
Από τη συλλογή Ανυπεράσπιστος καημός (1960)”

Τι λένε οι ηθοποιοί

Η Αναστασία Ραφαέλα Κονίδη στο έργο είναι η Θάλεια και αναφέρει: “ Η Θάλεια οδηγείται από την ανάγκη, την πρακτική ανάγκη για επιβίωση, την σωματική, συναισθηματική και υπαρξιακή της πείνα. Τα αιτήματα αυτά μέσα της είναι άλυτα και απόλυτα. Μιλά την γλώσσα του κόσμου στον οποίο μετέχει, ενός κόσμου που μοιάζει να διέπεται από κανόνες αγοραπωλησίας μικρών ή μεγαλύτερων deal σε σχέση με τα ναρκωτικά, το ανθρώπινο σώμα, τις ανθρώπινες σχέσεις.

Η Θάλεια επιθυμεί να βάλει μια τάξη στα πράγματα, στην ίδια της την ζωή. Η ανάγκη την μεταμορφώνει αποκτά τις απαραίτητες αποχρώσεις γιατί έχει μάθει να επιβιώνει με αυτόν τον τρόπο, σαν χαμαιλέοντας. Ρισκάρει συνεχώς, τεστάρει και τεστάρεται μέσα σε ένα παιχνίδι ψέματος που την φέρνει αντιμέτωπη με τις μεγαλύτερές της αλήθειες. Από «σεβασμό στην ζωή, που ξοδεύτηκε μέσα στο θόρυβο και τα τσιγάρα» με την αγάπη να μοιάζει άπιαστο όνειρο κάνει ένα άλμα για να φτάσει, ό,τι φτάνεται.

Από την αρχή, διαβάζοντας το κείμενο γοητεύτηκα από αυτόν τον κωμικοτραγικό, βαθιά συγκινητικό και ανθρώπινο κόσμο. Εμπιστεύτηκα την συνάντηση με τους υπόλοιπους συνεργάτες και συντελεστές αυτής της παράστασης από το πρώτο λεπτό”.

Ο Δημήτρης Μανδρινός είναι ο Φάνης και λέει για το έργο αυτό “όταν πρωτοήρθα σε επαφή με την “Άμμο”, τη διάβασα μέσα από τα μάτια του Σώζου. Θυμάμαι όμως κατά τη διάρκεια να πιάνω τον εαυτό μου να επαναλαμβάνει και να δοκιμάζει γραμμές του Φάνη.

Μάλλον του έτρεφα κάποια συμπάθεια λόγω της εσωστρέφειάς του ή ίσως με ιντρίγκαρε ο τρόπος που διάλεγε να επέμβει στις καταστάσεις. Έβρισκα πως είχε τακτ, μια δεύτερη σκέψη πριν από κάθε δράση, έναν τρόπο να αγγίζει πράγματα εύθραυστα που διαφορετικά θα έσπαγαν.

Ενώ αναλογιζόμουν την τραγικότητα του Σώζου, ταυτόχρονα με γοήτευαν τα αδιέξοδα του Φάνη. Η διαδρομή του από την πλήρη εξάρτηση από τη Θάλεια έως το οριστικό σπάσιμο κάθε δεσμού. Μονόδρομος “για να μην τον κλαδέψουν”.

Αυτό που με τράβηξε στην πρόταση ήταν το ίδιο το κείμενο, τα άκρα του. Πέρα από τους κόσμους που έφεραν οι χαρακτήρες του, συνδύαζε το σκληρό με το μαλακό, το χιούμορ με κάτι τραχύ. Χιούμορ άλλοτε ανεπαίσθητο και άλλοτε σε μεγαλύτερες δόσεις, συνέχεια όμως παρόν. Ταχείες εναλλαγές με ισορροπιστική λειτουργία τέτοια, ώστε η άμμος να αναπνέει ανάμεσα στα σκοτάδια από τα οποία είναι φτιαγμένη”.

Ο Σπύρος Μαραγκουδάκης αναφέρει “Ο ρόλος μου ονομάζεται Σώζος. Δεν βαφτίστηκε Σώζος, έτσι ονομάζει ο ίδιος τον εαυτό του. Και αυτό γιατί «σώθηκε» από τον γάτο του και την συνάντησή τους, όπως τον έσωσε και ο ίδιος, μωρό από τον δρόμο. Ο Σώζος είναι έμπορος σκληρών ναρκωτικών.

Τώρα γίνεται πολύ ενδιαφέρον…Ο Σώζος προφανώς ως ρόλος είναι εξαιρετικά σύνθετος κι αυτό γιατί είναι εξαιρετικά ανθρώπινος, όπως κάθε καλογραμμένος ρόλος. Γεμάτος αντιθέσεις στην Ελλάδα του 2000, κραυγάζει για αγάπη, ενώ την φοβάται. Κραυγάζει για την Αλήθεια, ζώντας ο ίδιος στο ψέμα. Κραυγάζει για “επιτυχία”. Μια επιτυχία, το κυνήγι της οποίας λίγο πολύ μας βασανίζει όλους μας σήμερα. Μια “επιτυχία” βασισμένη στο εύκολο χρήμα και σε επιφανειακές σχέσεις. Οι συνάδελφοι μου ηθοποιοί, ο σκηνοθέτης Θεοδόσης Σκαρβέλης, το έργο και η συνεργασία με τα Αθηναϊκά Θέατρα, ήταν τα ιδανικά συστατικά για να προχωρήσουμε σε αυτήν την συνεργασία”.

Η Κορίννα Ντουλάρτ υποδύεται στο έργο την Άντα και σημειώνει πως “η Άντα, στο έργο “Μη σκαλίζεις την άμμο”, αναδεικνύεται ως ένας χαρακτήρας-κλειδί που λειτουργεί σαν αντίβαρο στην έκδηλη σύγχυση και την ένταση των Σώζου, Θάλειας και Φάνη. Εισέρχεται στη δράση φέρνοντας μια διαφορετική οπτική, ενδεχομένως πιο ρεαλιστική ή ακόμη και κυνική, διαταράσσοντας τις εύθραυστες ισορροπίες της παρέας. Μέσα από τις παρεμβάσεις, φωτίζονται κρυφές πτυχές των άλλων χαρακτήρων, καθώς οι αντιδράσεις τους απέναντι της αποκαλύπτουν τις ανασφάλειες και τις εσωτερικές τους συγκρούσεις.

Η Άντα δεν είναι απλώς παθητική παρατηρήτρια· δρα ως καταλύτης, προσπαθώντας να επιβάλει μια λογική στην παράνοια. Το ενδιαφέρον στον ρόλο της εντοπίζεται σε αυτή την πολυπλοκότητα και την αμφισημία της. Αυτό μου μου τράβηξε προσωπικά το ενδιαφέρον είναι ότι θεωρώ ότι αντιπροσωπεύει μια κριτική ματιά σε μια κοινωνία όπου η ατομική επιβίωση ή η διατήρηση μιας επιφανειακής κανονικότητας προηγείται της ουσιαστικής αλληλεγγύης ή της αντιμετώπισης των βαθύτερων προβλημάτων. Για μένα η Άντα επίσης έχει ενδιαφέρον γιατί αμφισβητεί τα έμφυλα στερεότυπα, το πώς πλοηγείται στις δυναμικές εξουσίας μέσα στην ομάδα, στον βαθμό αυτονομίας της και στην πολυπλοκότητα της αναπαράστασής της ως γυναίκας στο σύγχρονο κοινωνικό πλαίσιο που απεικονίζεται στο έργο”.

Ταυτότητα παράστασης

Κείμενο: Αντώνης και Κωνσταντίνος Κούφαλης
Σκηνοθεσία: Θεοδόσης Σκαρβέλης
Ηθοποιοί (με αλφαβητική σειρά): Αναστασία Ραφαέλα Κονίδη, Δημήτρης Μανδρινός, Σπύρος Μαραγκουδάκης, Κορίννα Ντουλλάαρτ
Σκηνικά, Κοστούμια: Αλέγια Παπαγεωργίου, Μιχαήλα Πλιαπλιά
Σχεδιασμός φωτισμών : Βλάσης Θεοδωρίδης
Βοηθός σκηνοθέτη : Άλκης Καζαμίας
Φωτογραφίες: Γιώργος Καλφαμανώλης