Μία σπάνια μορφή “πανούκλας” αναβιώνει στον Πειραιά- Όταν εκατοντάδες άνθρωποι πέθαναν από εξάντληση και αφυδάτωση

Η αλήθεια είναι πως ζούμε σε εποχές πολύ περίεργες και γεμάτες αρρώστιες, επιδημίες και φονικούς ιούς. Μία η πανδημία του κορονοϊού και όλες οι μεταλλάξεις της, μία η ευλογιά των πιθήκων, μία η ηπατίτιδα που “χτυπά” τα μικρά παιδιά, μέχρι και τον εφιάλτη της λέπρας είδαμε πρόσφατα να αναβιώνει.

Κάποιους αιώνες πριν, στις 14 Ιουλίου του 1518 και για διάστημα μερικών εβδομάδων, στο Στρασβούργο, χιλιάδες πολίτες-μέλη της Τρίτης Τάξης, υπό το καθεστώς ανέχειας και επισφάλειας για την υγεία και τη ζωή τους, οδηγημένοι από μια ακατανίκητη και μυστηριώδη παρόρμηση, βρέθηκαν να χορεύουν ασταμάτητα, μέχρις εξαντλήσεως στους δρόμους της πόλης όπου σήμερα χτυπά η καρδιά της Ευρωπαϊκής Κοινότητας.

Οι θρησκευτικές και πολιτικές αρχές, θορυβημένες, θέλησαν να εντοπίσουν την προέλευση της ακατανόητης Χορεομανίας επιχειρώντας να την αποδώσουν κατά σειρά σε αστρολογικά, υπερφυσικά, βιολογικά, ιατρικά και άλλα αίτια. Μα πάνω απ’ όλα έσπευσαν να περιορίσουν την εξάπλωσή της προκειμένου να διατηρήσουν έναν επιθυμητό βαθμό ευταξίας στους δρόμους. Παρά τις προσπάθειές τους, η μανία πήρε γρήγορα τις διαστάσεις ανεξέλεγκτης επιδημίας, η οποία έγινε γνωστή με το όνομα “Χορευτική Πανούκλα”. Μέχρι το τέλος Αυγούστου, το φαινόμενο είχε εκτονωθεί κάτω από ανεξακρίβωτες μέχρι και σήμερα, για τους ιστορικούς, συνθήκες. Στο μεταξύ εκατοντάδες άνθρωποι είχαν χάσει τη ζωή τους από εξάντληση, αφυδάτωση, εγκεφαλικά επεισόδια ή εμφράγματα. Η επιδημία αυτή θεωρείται ένα από τα άλυτα μυστήρια του μεσαίωνα…

Το ομώνυμο θεατρικό έργο του Κωνσταντίνου Μάρκελλου παρουσιάζεται σε σκηνοθεσία του συγγραφέα και πρωτότυπη μουσική του Λευτέρη Βενιάδη στην Σκηνή Ωμέγα του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά. Πρόκειται για μια αλληγορία πάνω στα όρια και τις ανεπάρκειες της ανθρώπινης φύσης, τον φόβο του Θανάτου, την αναπόφευκτη φθορά (σωμάτων και ιδεολογιών), την ενστικτώδη αντίδραση του ανθρώπου στην καταπίεση, στην χειραγώγηση και στην ανέχεια, αλλά και μια σπουδή, ταυτόχρονα, πάνω την σύγκρουση ανάμεσα στην επιθυμία της ελευθερίας και στην αναγκαιότητα του “συνανήκειν”

.

“Μία από τις πολλές πιθανές ερμηνείες που έχουν δοθεί για το φαινόμενο της Χορευτικής πανούκλας του Στρασβούργου είναι πως ο ακατανόητος και ανεξέλεγκτος χορός (τον οποίο ξεκίνησε μια γυναίκα, κάποια Frau Troffea και μεταδόθηκε ταχύτατα, σαν επιδημία σε όλο τον πληθυσμό), ήταν μια μαζική ψυχογενής αντίδραση στην καταπίεση, την ανέχεια, την κακουχία, την εκμετάλλευση του λαού από την Εκκλησία και τους ευγενείς.

Ζώντας τα τελευταία χρόνια μέσα σε ένα εξίσου ακατανόητο και σκληρό κοινωνικό σκηνικό, βιώνοντας κάτι σαν πολιορκία του σώματος (είτε από βιολογική είτε από πολιτική σκοπιά) δε θα μπορούσε αυτή η ιστορία παρά να συνθέσει στο νου μου κάποιες αναλογίες. Ένιωσα, λοιπόν την ανάγκη να μιλήσω με όρους του ιστορικού χθες για το επισφαλές σήμερα, κι ίσως για το δυστοπικό αύριο” αναφέρει χαρακτηριστικά ο Κωνσταντίνος Μάρκελλος στο NEWS 24/7.

Τι συμβολίζει αυτή η Χορευτική πανούκλα και γύρω από ποιους νοηματικούς άξονες κινείται το έργο;

Το έργο μιλάει, με μια επιτηδευμένη αφέλεια είναι η αλήθεια, κατ’ αρχήν για την εξουσία και για τους βάναυσους -αλλά ταυτόχρονα γκροτέσκους- μηχανισμούς που αυτή ενεργοποιεί, καθώς επιχειρεί να ελέγξει ή να επιβληθεί στο άτομο. Η δραματουργία παραθέτει μία γενεαλογία των μεθόδων επιτήρησης και τιμωρίας από τον Μεσαίωνα ως τα τέλη του 20ου αιώνα, ενώ ταυτόχρονα υπογραμμίζει το ζήτημα της ανάληψης της ευθύνης, της εκλογής και της αυτεπίγνωσης του ανθρώπου ως πολιτικού και κοινωνικού όντος.

Πώς επικοινωνεί το έργο αυτό με το σήμερα; Πόσο μοιάζει αυτή η κορονοϊοεποχή με το 1518;

Οι πολιτικές και κοινωνικές προεκτάσεις της Χορεομανίας του 1518 -φαινόμενο ανεξήγητο που πήρε διαστάσεις επιδημίας- είναι τέτοιες που αναπόφευκτα δημιουργούν πολλούς συνειρμούς σε σχέση με την δυστοπία που βιώνουμε τα τελευταία 2 χρόνια ή και αυτήν που φοβόμαστε ότι θα επακολουθήσει.

Πρόκειται για μια προσωπική ανάγνωση ενός από τα πλέον ακατανόητα και άλυτα μυστήρια της Ιστορίας, ενός γεγονότος για το οποίο οι ιστορικοί και οι μελετητές δεν μπορούν ακόμη να δώσουν καμία πειστική εξήγηση. Το καλοκαίρι του 1518 σχεδόν ολόκληρη η πόλη του Στρασβούργου βρέθηκε, χωρίς ιδιαίτερο λόγο ή αφορμή, να χορεύει ανεξέλεγκτα στους δρόμους μέχρις εξαντλήσεως ή και θανάτου. Μετά από λίγες εβδομάδες το φαινόμενο υποχώρησε όσο άξαφνα είχε παρουσιαστεί. Αυτή η αοριστία μου έδωσε το περιθώριο να χρησιμοποιήσω το ιστορικό γεγονός μόνο ως αφρομή, ως πρόπλασμα μιας δραματουργίας με άξονες τη σχέση του ατόμου με την εξουσία, αλλά και τους γκροτέσκους μηχανισμούς της.

Ποιος ο ρόλος της μουσικής στην παράσταση;

Η μουσική που γράφτηκε για την παράσταση ανέδειξε όσα η δραματουργία υπονοούσε και δεν επιθυμούσε να παραδώσει μασημένη τροφή στο κοινό. Κατά τόπους καθόρισε και ύφος -ή μάλλον «ύφη» για να είμαι πιο ακριβής, αφού πρόκειται για μια μουσική ενιαίας σύλληψης μεν, πολυσυλλεκτική δε και πολυδιάστατη.

Πώς αντιδράσαμε εμείς στους απανωτούς μας εγκλεισμούς; Λειτούργησαν τα ένστικτα του σύγχρονου ανθρώπου; Εσείς πώς το βιώσατε όλο αυτό;

Πειθαρχήσαμε και δε θα μπορούσαμε να κάνουμε αλλιώς. Το δίλημμα «προσωπική ελευθερία ή υγεία» είναι ένα κάλπικο δίλημμα. Το ένστικτο της επιβίωσης είναι ισχυρότερο όλων, οπότε μια επιβεβλημένη επισφάλεια και μια «χωνεμένη» τρωτότητα του σώματος λειτουργούν υπέρ της τεχνολογίας που χρησιμοποιεί η εξουσία στον δρόμο για την ανάδυση ενός πετυχημένου μοντέλου πειθαρχικής κοινωνίας.

Μήπως σήμερα, αντί να χορεύουμε, τρέχουμε ασταμάτητα; Μέχρι τελικής πτώσεως; Και γιατί το κάνουμε αυτό; Τι κερδίζουμε;

Η Χορεομανία του 1518 ήταν φαινόμενο που δε μπορούσε να ελεγχθεί από την εξουσία ή να καταταχθεί ιστορικά, κοινωνικά, επιστημονικά. Το «τρέξιμο» του σύγχρονου ανθρώπου στο οποίο αναφέρεστε έχει άμεση σχέση με την συνειδητή ή ασυνείδητη ενδοτικότητά του στους μηχανισμούς της εξουσίας που του υπόσχονται ευημερία, ασφάλεια και καταξίωση.

Αν μπορούσατε, τι ήταν αυτό που θα αλλάζατε γύρω σας;

Τον ευτελισμό του δημόσιου λόγου. Την ευκολία και την ταχύτητα με την οποία κατασκευάζονται ήρωες ή αποδιοπομπαίοι τράγοι.

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ: Συγγραφή-Σκηνοθεσία: ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΜΑΡΚΕΛΛΟΣ/Σύμβουλος στη Δραματουργία: ΕΛΕΝΗ ΣΤΕΡΓΙΟΥ/Πρωτότυπες Συνθέσεις-Ενορχηστρώσεις: ΛΕΥΤΕΡΗΣ ΒΕΝΙΑΔΗΣ/Χορογραφίες-Επιμέλεια Κίνησης: ΗΡΩ ΚΟΝΤΗ/Σκηνικά-Κοστούμια: ΝΙΚΗ ΨΥΧΟΓΙΟΥ/Σχεδιασμός Φωτισμών: ΣΑΚΗΣ ΜΠΙΡΜΠΙΛΗΣ/Βοηθός Σκηνοθέτη: ΒΙΒΙΑΝ ΚΡΑΒBΑΡΙΤΗ/Βοηθός Σκηνογράφου-Ενδυματολόγου: ΣΟΦΙΑ ΜΠΑΜΠΑΝΙΩΤΗ/Βίντεο-Trailer: ΚΩΣΤΑΣ ΣΤΑΜΟΥ &ΧΑΡΙΣ ΚΑΡΑΚΟΥΛΙΔΟΥ (Artlabor Productions)/Ηχοληψία-Μουσική Παραγωγή: ΜΙΚΕΣ ΓΛΥΚΑΣ(Studio ΜΕΤΕΡΙΖΙ)/Φωτογραφίες: ΑΛΕΞ ΚΑΤ/Γραφιστικά-Αφίσα-Banner: POLKADOT/ΠΑΙΖΟΥΝ: ΕΛΕΝΗ ΣΤΕΡΓΙΟΥ, ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΑΣΤΡΟΓΙΑΝΝΗΣ, ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ, ILYA ALGAER, ΜΥΡΤΩ ΠΑΠΑ, ΣΤΑΥΡΟΣ ΖΑΦΕΙΡΗΣ, ΛΕΥΤΕΡΗΣ ΒΕΝΙΑΔΗΣ, ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΜΑΡΚΕΛΛΟΣ

INFO: ΠΟΥ: Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, Σκηνή Ωμέγα/ΠΟΤΕ :ΑΈως 11/6/ΗΜΕΡΕΣ ΚΑΙ ΩΡΕΣ: έως 30/5, Δευτέρα, Τετάρτη στις 21.00 & Σάββατο στις 18.00/Από 1/6 έως 11/6, Τετάρτη έως Κυριακή στις 21.00/ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 105΄/