Ο Αλέξανδρος Ραπτοτάσιος σκηνοθετεί τον Γιώργο Καραμίχο σε έναν διαφορετικό Βάνια

Ο σκηνοθέτης Αλέξανδρος Ραπτοτάσιος καταπιάνεται φέτος με έναν ιδιαίτερο θεατρικό άθλο: τη σύγχρονη εκδοχή του «Θείου Βάνια» του Simon Stephens. Στην παράσταση «VANYA», ο ηθοποιός Γιώργος Καραμίχος καλείται να ερμηνεύσει οκτώ χαρακτήρες, φέρνοντας στο φως τη σκοτεινή ειρωνεία και την τραγική κωμωδία που κρύβει το αριστούργημα του Αντόν Τσέχωφ.

Η παράσταση ανεβαίνει στο Θέατρο Τέχνης, σηματοδοτώντας την επιστροφή του Γιώργου Καραμίχου στον ιστορικό χώρο 15 χρόνια μετά τη «Μέθοδο Gronholm». Ο Simon Stephens, ιδιαίτερα αγαπητός στο ελληνικό κοινό από το «Ποιος σκότωσε τον σκύλο τα μεσάνυχτα», συμπυκνώνει το έργο του Τσέχωφ από τις τρεις ώρες στα ενενήντα λεπτά, χωρίς να χάνει τίποτα από την ουσία του. Σε αυτή τη σύγχρονη αφήγηση, ο Βάνιας δεν είναι απλώς ένας άνθρωπος που δεν κατάφερε να αλλάξει τη ζωή του – είναι ένας άντρας που επισκέπτεται τις χαμένες του ευκαιρίες, σαν αναμνήσεις.

Ο Αλέξανδρος Ραπτοτάσιος μιλάει για τη συνεργασία του με τον Γιώργο Καραμίχο, τις ιδιαίτερες προκλήσεις της παράστασης και την αλήθεια που κάνει τα έργα του Τσέχωφ να μοιάζουν με φάρσα και εφιάλτη ταυτόχρονα.

Χαρακτηριστικά αναφέρει για το έργο πως “είναι ουσιαστικά το έργο “Θείος Βάνιας” του Τσέχωφ που όλοι γνωρίζουμε. Ο Simon Stephens αφήνει την μετάφρασή του ανοιχτή σε προσεγγίσεις και εγώ ήθελα να φτιάξω το έργο από την οπτική του Vanya. Κάποιου που είχε την ευκαιρία να αλλάξει τη ζωή του, αλλά δεν τα κατάφερε και τώρα δουλεύει σε ένα σουπερ μαρκετ της επαρχίας και επισκέπτεται την ευκαιρία που χάθηκε σαν ανάμνηση.

Ο Simon έχει καταφέρει να συμπυκνώσει το έργο από 3 ώρες σε 90′ χωρίς να χάσει τίποτα από την ουσία και το στίγμα των χαρακτήρων. Με ένα αριστοτεχνικό τρόπο έχει φέρει το έργο στο σήμερα με πολύ διακριτικές αλλαγές διατηρώντας το χιούμορ και την απόγνωση του πρωτότυπου. Αποκαλύπτει τη διαχρονικότητα του έργου και τους χαρακτήρες του ως άτομα που γνωρίζουμε στο σήμερα, ως συγγενείς, φίλους, γείτονες και περαστικους.

Με τον Γιώργο διασχίσαμε τους χαρακτήρες και τους ξαναβρήκαμε στον περίγυρό μας. Τους νιώθουμε όλους κοντά μας και ο Γιώργος πέτυχε αυτό που ήθελα εξ αρχής, να τους αγαπήσει και να τους καταλάβει όλους το ίδιο. Η γραφή του Simon είναι καθοριστική σε αυτό, γράφει με κατανόηση και αμεσότητα και αυτό μετέφερε και η Δανάη Λουκάκη με την μετάφρασή της. Κείμενο άμεσο. Γελοίο. Τραγικό. Απολαυστικό”.

Η σπαρακτική μας ανάγκη για αλλαγή είναι η ίδια μας η φύση ή αποτελεί μια εμμονή που αφορά κυρίως στο δυτικό τρόπο σκέψης;
“Όλοι αλλάζουμε συνεχώς, δεν υπάρχει άλλη φύση των πραγμάτων. Η ανάγκη μας εκφράζει αυτή την φύση απέναντι στην ροπή μας για βόλεμα, στον φόβο μας για απόρριψη. Υπάρχει μια νέκρωση και ένα μούδιασμα που επιβάλλουμε στον εαυτό μας με την αποδοχή ενός δυσλειτουργικού συστήματος.

Όταν το περιβάλλον μας είναι άρρωστο έχουμε καθήκον να κάνουμε κάτι. Ας μην μπερδεύουμε τις φιλοσοφίες εναρμόνισης με το περιβάλλον και αποδοχής του εαυτού μας με την αδράνεια και την απολιτίκ συμπεριφορά. Η αντίδραση είναι η ειλικρινής μας φύση” απαντά.

Γιατί λέμε ότι τα έργα του Τσέχωφ είναι και εφιάλτης και φάρσα μαζί;
Ο Αλέξανδρος Ραπτοτάσιος εξηγεί “διότι προσεγγίζουν τις ιδιωτικές ζωές μας με ένα απίστευτα ειλικρινή τρόπο. Ο Τσέχωφ κατάφερε να συνδυάσει την οπτικής της προσωπικής εγγύτητας και να εισχωρήσει μέσα στα προσωπικά δράματα και τραγωδίες που ζούμε όλοι μας, δίνοντας ταυτόχρονα και μια άλλην οπτική, αυτήν της απόστασης, που δείχνει πόσο αστείοι, μάταιοι και επαναλαμβανόμενοι είναι οι ανθρώπινοι αγώνες – δημιουργώντας κωμωδίες. Ο Τσέχωφ μας έχει δώσει την άδεια να γελάμε και να κλαίμε στα έργα του – να φεύγουμε ταραγμένοι αλλά και με κάποια ελπίδα”.

Ο Γιώργος Καραμίχος, ένας ηθοποιός πολλά… πρόσωπα

Ένας ηθοποιός – πολλά πρόσωπα, είναι μια πρόκληση για τον σκηνοθέτη αυτή συνθήκη;
“Ναι καθώς πρέπει πραγματικά να επικεντρωθείς στο πως ένας θεατής μπορεί να παρακολουθήσει αυτή τη φρενήρη αλλαγή χαρακτήρων και σκηνών χωρίς να γίνεται παραδοσιακά από έναν μεγάλο θίασο, ατελείωτες πόρτες και δωμάτια και τραπέζια και κάθε λογής vintage αισθητική που δεν αφορά κανέναν.

Προσωπικά με ενδιαφέρει αυτή η διαδικασία που ακολουθεί ο θεατής, το πως προσλαμβάνουμε μια αφήγηση και πως τοποθετούμε τον εαυτό μας μέσα σε αυτήν και νομίζω σε αυτή την εκδοχή προσκαλούμε τους θεατές να μπουν πιο βαθιά μέσα στα υπαρξιακά ζητήματα του έργου και να τα διαχειριστούν όπως θέλουν. Αλλά είναι επίσης μια μοναδική ευκαιρία να παίξεις με όλα όσα έχει ένας ηθοποιός στο οπλοστάσιό του.

Να αναδείξεις όλες τις πλευρές ενός ερμηνευτή ενώ ταυτόχρονα να τον απογυμνώσεις. Διότι στο τέλος μπροστά μας έχουμε απλά έναν άνθρωπο που μας λέει μια ιστορία με όσα μέσα διαθέτει το σώμα του. Και ειδικά όταν έχεις κάποιον με έντονη ενσυναίσθηση μοιράζεσαι και εσύ σαν σκηνοθέτης και σαν κοινό την αγάπη, το πάθος και τις αδυναμίες του” απαντά.

Μιλήστε μας για τη συνεργασία σας με τον Γιώργο Καραμίχο…
“Γνωριστήκαμε με αφορμή αυτή τη συνεργασία και ήμουν πολύ τυχερός που με εμπιστεύτηκε σε ένα πρότζεκτ με ρίσκο και μεγάλη ευθύνη για τον ηθοποιό. Δουλέψαμε πολύ μεθοδικά και εμμονικά, αρχικά στην Αθήνα. Με εξονυχιστική ανάλυση όλων των χαρακτήρων που συνδυάσαμε με τις τεχνικές που χρησιμοποιεί και διδάσκει ο Γιώργος.
Συνεχίσαμε πρόβες σε 3 διαφορετικά θέατρα, στα κανάλια του Λονδίνου και στη Κοπεγχάγη, για διάφορους επαγγελματικούς και προσωπικούς λόγους, αλλά πάντα επιστρέφαμε στο ζεστό υπόγειο του Θεάτρου Τέχνης – έναν χώρο που ο Γιώργος ξέρει καλά. Είμαι ευγνώμων για όλα όσα έχουμε ανταλλάξει σε αυτή την παράσταση”.

Εσείς τι απαντάτε στο βασικό ερώτημα που θέτει το έργο: με ποιον τρόπο μπορούμε πράγματι οι άνθρωποι να αλλάξουμε τις ζωές μας;
“Κοιτάζοντας τον εαυτό μας κατάματα και αλλάζοντας το περιβάλλον μας” καταλήγει.

Συντελεστές

Μετάφραση: Δανάη Λουκάκη
Σκηνογραφία / Φωτισμοί: Marco Turcich
Κοστούμια: Μαρία-Σεσίλ Ιγγλέση
Μουσική Επιμέλεια: Αλέξανδρος Ραπτοτάσιος
Βοηθός Σκηνοθέτη: Βιργινία Δρακοπούλου
Βοηθός Σκηνογράφου: Μαρίζα Σουλιώτη
Διεύθυνση Παραγωγής: Κωνσταντίνα Αγγελέτου
Οργάνωση Παραγωγής: Ξένια Καλαντζή
Βοηθός Παραγωγής: Πανούτσι Μαργέλος
Παραγωγή: Πολιτιστικός Οργανισμός “Λυκόφως” – Γιώργος Λυκιαρδόπουλος