Ο Δημήτρης Τάρλοου αναμετριέται με την έννοια του εγκλήματος

Ο Δημήτρης Τάρλοου τη νέα θεατρική σεζόν θα σκηνοθετήσει στο θέατρο Πορεία (από 22 Νοεμβρίου 2023) το αριστούργημα του Φιόντορ Ντοστογιέφσκι «Έγκλημα και Τιμωρία». Τον εμβληματικό ρόλο του Ρασκόλνικωφ θα κρατήσει ο Προμηθέας Αλειφερόπουλος και της Σόνια η Μαριάννα Πουρέγκα (ο ίδιος μάλιστα τη φωτογράφισε και μας προετοίμασε για μία ιδιαίτερη σκηνοθετική οπτική).

Ο σκηνοθέτης σημειώνει σε κείμενό του, που γράφτηκε με οδηγό τον «Ντοστογιέφσκι» του Κωστή Παπαγιώργη (εκδόσεις Καστανιώτη): «Γιατί τη σκότωσες;», ρωτάει η νεαρή πόρνη Σόνια τον Ρασκόλνικοφ. «Ήθελα να διαπιστώσω αν τολμώ», απαντά χαμηλόφωνα αυτός. «Αν είμαι ένα ακόμα ανθρωπάριο, μια χαμερπής ψείρα ή άνθρωπος κανονικός με βούληση κι αξιοπρέπεια». Τίποτα το ωφελιμιστικό, λοιπόν, δεν είχε ο φόνος του. Δεν σκότωσε μια ενοχλητική και βλαβερή τοκογλύφο, για να ωφεληθούν κάποιοι άλλοι. Το έκανε για να δει πόσο κοντά στο πρότυπό του, τον Μεγάλο Ναπολέοντα, μπορεί να φτάσει. Μετά αναρωτήθηκε: «Μα ο Μεγάλος Ναπολέοντας θα είχε ποτέ δεύτερες σκέψεις ή αμφιβολίες για το ορθό της πράξης του;» Ασφαλώς όχι· αυτός θα είχε δολοφονήσει χιλιάδες ανενδοίαστα.

Κάπου εκεί αρχίζει η αγωνιώδης περιδίνηση του Ροντιόν Ρασκόλνικοφ. Αυτός, που το όνομά του σημαίνει σχισματικός, άνοιξε ηθελημένα στον εαυτό του μια ρωγμή. Η συνείδηση, που για τον Ντοστογιέφσκι είναι το εσώτατο, εκεί που φωλιάζει ο ψυχισμός, δεν είναι ένας σιωπηλός τόπος· είναι εκεί που διαρκώς ακούμε τις φωνές των άλλων να μας κρίνουν, να μας καταδιώκουν, να μας προκαλούν. Σε αυτό το ρινγκ κατοικεί ο Ρασκόλνικοφ και με αυτές τις φωνές συνδιαλέγεται. Σταδιακά καταρρέει, συνθλίβεται από την ανίατη ασθένεια που τον έχει βρει. Τη γριά τη σκότωσε, αλλά ταυτόχρονα έχει σκοτώσει και την ηθική αρχή. Δεν έχει, ωστόσο, διαβεί τον Ρουβίκωνα, δεν έχει πατήσει την άλλη όχθη. Εντός του, υπάρχει σίγουρα κάτι το μη ανθρώπινο, κάτι που ούτε ο ίδιος γνώριζε ότι υπήρχε. Όμως, αυτή η αποκάλυψη έρχεται σταδιακά κι όχι χωρίς οδύνη. Ιδού ο πυρήνας αυτού του σπουδαίου έργου: καμία ευτυχία μέσα στην άνεση· η όποια ευτυχία εξαγοράζεται με τίμημα τις οδύνες.

Ένας κόσμος κατοικημένος από Αγγέλους και Χερουβείμ είναι κόσμος άνευ νοήματος, διότι τότε καταργείται εμφατικά η ελευθερία του Ανθρώπου. Χωρίς γκρεμούς, χωρίς σκοτεινή προοπτική, χωρίς το αδυσώπητο σφαγείο της καθημερινότητας, η όποια αγαθότητα φαντάζει ακατανόητη. Αυτή είναι η αβυσσαλέα ελευθερία που μας ανοίγεται ως χώρος ευθύνης. Όποιος είναι ικανός για το μέγιστο σφάλμα, είναι ικανός και για τη μεγάλη εξιλέωση.

Η Σόνια, μια φτωχή κοπέλα που ζει στην πορνεία για να ζει τους δικούς της, ουδεμία σχέση έχει με μελοδραματικούς χαρακτήρες. Είναι απλοϊκή, αλλά κατανοεί εξ ενστίκτου ότι την αφορά η Ανάσταση του Λαζάρου και όχι του Ιησού. Αυτό είναι και που δαιμονίζει περισσότερο τον Ρασκόλνικοφ. Ο ορθολογιστής μέσα του εξεγείρεται: «Μα αφού δεν υπάρχει Ανάσταση, αφού ο Λάζαρος βρωμούσε, είχε πεθάνει και βρωμούσε. Αφού λένε πως και μετά την Ανάστασή του δεν χαμογέλασε ποτέ!» Ο ορθολογιστής που τον οδήγησε στο συμπέρασμα «υπάρχουν ανώτεροι και κατώτεροι άνθρωποι και άρα έχουμε δικαίωμα στο έγκλημα», εξανίσταται. Η Σόνια, όμως, μιλάει για την Ανάσταση εν ζωή. Είναι σκανδαλώδες κι εξωφρενικό, είναι διατεθειμένη να θυσιάσει τον εαυτό της για να του δείξει τον δρόμο.

Εδώ έγκειται και η τεράστια πρωτοτυπία και μοναδικότητα του εγχειρήματος Ντοστογιέφσκι: ενώ κατά κανόνα το κακό προτείνεται ως απόδειξη της μη ύπαρξης Θεού, εδώ το κακό, η οδύνη, είναι ακριβώς το αντίθετο: απόδειξη της ύπαρξής Του. Αν υπάρχει Θεός, είναι επειδή υπάρχει κακό. Και εκεί εδράζεται και η απόλυτη Ελευθερία μας”.

Συντελεστές

• Θεατρική μεταφορά: Θανάσης Τριαρίδης
• Σκηνοθεσία: Δημήτρης Τάρλοου
• Σκηνικά: Θάλεια Μέλισσα
• Κοστούμια: Αλέξανδρος Γαρνάβος, Τζίνα Ηλιοπούλου
• Μουσική: Φώτης Σιώτας
• Επιμέλεια κίνησης: Κορίνα Κόκκαλη
• Φωτισμοί: Αλέκος Αναστασίου
• Βοηθοί Σκηνοθέτη: Δήμητρα Κουτσοκώστα, Nεφέλη Παπαναστασοπούλου
• Βοηθός Σκηνογράφου: Νάντια Κασσάρα
• Φωτογραφίες : Μαρίζα Καψαμπέλη
• Trailer: Αντώνης Κιτσίκης
• Διανομή (αλφαβητικά): Ρασκόλνικωφ: Προμηθέας Αλειφερόπουλος/ Ντούνια: Στέλλα Βογιατζάκη/Πορφύριος: Δημήτρης Ήμελλος/Ντοστογιέφσκι/ Ραζουμίχιν: Αλέξανδρος Μαυρόπουλος/Σβιντριγκάιλοφ: Δημήτρης Μπίτος/Σόνια: Μαριάννα Πουρέγκα/Μητέρα του Ρασκόλνικωφ/ φάντασμα Αλιόνας: Σοφία Σεϊρλή/Μουσικός επί σκηνής: Τάσος Μυρισλής

Ακολουθήστε το News 24/7 στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις