Ο Φρανκ Κάστορφ ανεβάζει στην Επίδαυρο 5 Μήδειες και εξηγεί το γιατί

Χειμαρρώδης, αυτοσαρκαζόμενος, με μία σπάνια ευφυΐα να χαρακτηρίζει τους απίστευτους συνειρμούς του μυαλού του, ο Γερμανός σκηνοθέτης Φρανκ Κάστορφ μάς παρέδωσε ένα 40λεπτο καταιγιστικό σεμινάριο περί θεάτρου, αρχαίας τραγωδίας, δημοκρατίας και πολιτικής ιστορίας. Χωρίς καμια σημείωση μπροστά του, ο δαιμόνιος σκηνοθέτης μάς ξενάγησε στο προσωπικό του “τραγικό” Ευριπίδειο σύμπαν στη συνέντευξη Τύπου που δόθηκε στις 10/5 με αφορμή το Επιδαύριο βάπτισμά του στις 21 και 22 Ιουλίου με τη δική του εκδοχή της “Μήδειας”. Και μπορεί να μη μάθαμε τι ακριβώς θα δούμε τελικά στο αργολικό θέατρο, τα όσα όμως είπε και οι αναφορές που έκανε σκιαγράφησαν ένα πολύ ενδιαφέρον δραματουργικό πλαίσιο και αποτελέσαν τροφή για σκέψη και προβληματισμό.

Παρούσα και η καλλιτεχνική διευθύντρια του Φεστιβάλ Αθηνών, Κατερίνα Ευαγγελάτου, που ιδιαίτερα χαρούμενη για αυτή τη συνεργασία με τον ρηξικέλευθο πρώην καλλιτεχνικό διευθυντή της Volksbuhne δήλωσε με έμφαση πως αυτή η παράσταση της Μήδειας δεν στηρίζεται σε ένα συμβατικό κείμενο κλειδωμένο στις ισχύουσες θεατρικές συμβάσεις, αλλά σε μία νέα δραματουργία . “Δε θα δούμε δηλαδή τη Μήδεια του Ευριπίδη, αλλά τη Μήδεια του Κάστορφ”, τόνισε και υπογράμμισε τις προσπάθειες του Φεστιβάλ για την εγκαθίδρυση της Επιδαύρου ως τόπο επαναστοχασμού πάνω στο αρχαίο δράμα.

Θυμίζουμε πως ο Κάστορφ στην παράστασή του αυτή θα συνεργαστεί με τη δική του σταθερή ομάδα όσον αφορά στους βασικούς συντελεστές (μουσική, φώτα, σκηνογραφία, κοστούμια), αλλά και με μια ομάδα Ελλήνων ηθοποιών, όπως τη Στεφανία Γουλιώτη, τη Σοφία Κόκκαλη, τη Μαρία Ναυπλιώτου, την Αγγελική Παπούλια, την Ευδοκία Ρουμελιώτη, τον Αινεία Τσαμάτη, τον Νικόλα Χανακούλα και τον Νίκο Ψαρρά.

Από τα ερείπια πάντα θα προκύπτει κάτι καινούργιο

Δύο μήνες σχεδόν πριν την παγκόσμια πρεμιέρα της παράστασης, ο Φρανκ Κάστορφ δεν μπορεί να δώσει μια σαφή απάντηση για το τι τελικά θα δούμε στην Επίδαυρο. “Είναι μια, σχεδόν, ψυχοπαθολογική κατάσταση αυτό που συμβαίνει μέσα μου” σημείωσε και εξήγησε το πώς δημιουργεί μέσω της καταστροφής. “Μικρός το πιο ωραίο δώρο που πήρα από τους γονείς μου ήταν ένα πυροσβεστικό αυτοκίνητο. Το πρώτο πράγμα που έκανα πάνω του, ήταν το ότι το έσπασα. Και μετά ζήταγα άλλο” είπε και έγινε πιο συγκεκριμένος λέγοντας “πρώτα καταστρέφω και μετά συνθέτω.. Εργάστηκα επί 25 χρόνια στο γερμανικό θέατρο για να καταστρέψω ό,τι ήξερε. Από τα ερείπια πάντα θα προκύπτει κάτι καινούργιο”.

Απών από τους ηθοποιούς Τύπου ήταν μόνο ο Νίκος Ψαρράς (λόγω ασθενείας), αλλά ο Φρανκ Κάστορφ ξεκίνησε από αυτόν λέγοντας: “Ο Νίκος μάς περιέγραφε πώς το κοινό της Επιδαύρου στη Μήδεια του Βασίλιεφ (2008) τους πετούσε κέρματα και τους αποδοκίμασε μαζικά. Φοβάμαι πως μετά τη δική μου Μήδεια θα λέτε «αχ τι ωραία που ήταν η παράσταση του Βασίλιεφ», ενώ συνέχισε με χιούμορ να αυτοσαρκάζεται λέγοντας πως πρόσφατα κλήθηκε να σκηνοθετήσει στην Comedie Francaise και είπε στην καλλιτεχνική διευθύντρια “Γιατί θες να καταστρέψεις τη φήμη σου;” Την ίδια ερώτηση μάλιστα απηύθυνε και στην Κατερίνα Ευαγγελάτου.

Στη συνέχεια, επικαλούμενος τον Μπέρτολντ Μπρεχτ, είπε πως ουσιαστικά δουλεύει πάνω στις επόμενες πλάνες του. Έτσι δουλεύει και στη Μήδεια. Έχει ιδεες πολλές και συνειρμικές. Σβήνει, καταστρέφει και ξαναγράφει. Και μάλλον αυτό θα συνεχιστεί όσο διαρκούν οι πρόβες.

“Ο κόσμος είναι συχνά άσχημος” είπε αναφερόμενος στον Ζαν Ζενέ και συνέχισε “σε εμάς τους ανθρώπους μένει η λαχτάρα για το ωραίο. Αυτή τη λαχτάρα είναι που ονομάζουμε επαναστατικότητα. Είναι μια γυναίκα -η Μήδεια- που έξω από τα κοινωνικά όρια της εποχής της, αφήνει πίσω της ένα κόσμο φλεγόμενο, και ανεβαίνει στον ουρανό με ένα χρυσό άρμα”.

Ο Νίκος Ψαρράς μάς περιέγραφε πώς το κοινό της Επιδαύρου στη Μήδεια του Βασίλιεφ (2008) τους πετούσε κέρματα και τους αποδοκίμασε μαζικά. Φοβάμαι πως μετά τη δική μου Μήδεια θα λέτε «αχ τι ωραία που ήταν η παράσταση του Βασίλιεφ».

Ο 70χρονος σήμερα σπουδαίος αυτός θεατράνθρωπος δίνει, επίσης, μάχη με τη διάρκεια της παράστασης, ενώ το ότι θα παρουσιάσει για πρώτη φορά δουλειά του στην Επίδαυρο τον ενθουσιάζει. «Είναι μεγάλη μου τιμή να δουλέψω σε έναν τέτοιο χώρο, μπροστά σε τόσους χιλιάδες θεατές. Είναι η πρώτη φορά που κάνω κάτι τέτοιο σε ένα ανοιχτό θέατρο. Έχω σκηνοθετήσει το “Δαχτυλίδι των Νιμπελούνγκεν” του Ρίχαρντ Βάγκνερ στο Μπαϊρόιτ μπροστά σε 2.500 θεατές. Μπόρεσα να κάνω ήσυχος μια παράσταση 17ωρών. Εδώ με παρακαλούν να μην διαρκέσει τόσο πολύ η παράσταση» σημειώνει με χιούμορ εξηγώντας πως οι οι γαστρονομικές απαιτήσεις της περιοχής του αργολικού θεάτρου, αλλά και το γεγονός πως η παράσταση πρέπει να ξεκινήσει στις 21.00 το βράδυ, τον περιορίζουν. Πάντως οι μέχρι τώρα πληροφορίες μας λένε πως μάλλον θα δούμε μία σχεδόν τρίωρη παράσταση.

Τον Δεκέμβριο που μας πέρασε ταξίδεψε μαζί με την Κατερίνα Ευαγγελάτου στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου. “Ήταν χειμώνας, έκανε πολύ κρύο και έβρεχε. Ήταν εντυπωσιακά. Όλο αυτό το σκηνικό μου έφερε στο μυαλό τη Μήδεια, μία γυναίκα μόνη, προδομένη και διωγμένη. Ένιωσα και ο ίδιος σαν τη Μήδεια και ήθελα να ξαπλώσω εκεί στις αρχαίες πέτρες για 17 ώρες. Ο χειμώνας νομίζω ταιριάζει πιο πολύ με την τραγωδία αυτή” μας είπε.

Ποια θα παίξει τη Μήδεια;

Η παράσταση που θα δούμε το καλοκαίρι στην Επίδαυρο αντλεί μεν από το υλικό του Ευριπίδη, αλλά το συμπληρώνει με τρία σχετικά κείμενα του Χάινερ Μύλλερ (του συγγραφέα που όπως αποκάλυψε έχει επηρεάσει νευραλγικά τον τρόπο που βλέπει τον κόσμο), τα “Μήδειας υλικό”, “Ρημαγμένη όχθη” και “Τοπίο για Αργοναύτες”, με ποιήματα του Ρεμπώ, αποσπάσματα άλλων συγγραφέων, καθώς και πολλές δικές του ιδέες που προκύπτουν μέσα από το συνειδητό και ασυνείδητο του μυαλού του.

Η ευριπίδεια τραγωδία είναι το κέντρο μας κι έπειτα έρχονται οι συνειρμοί πάνω σε αυτή, που είναι τα κείμενα του Μύλλερ”, εξηγεί και συνεχίζει “ωστόσο εδώ έχουμε μία λανθάνουσα απειλή. Ποια από τις 5 πρωταγωνίστριες θα παίξει τη Μήδεια; Πιστεύω πως σε κάθε γυναίκα υπάρχει η δυνατότητα μιας Μήδειας, οπότε όλες θα παίξουν τη Μήδεια φέρνοντας όμως η καθεμία κάτι διαφορετικό στη σκηνή”.

Με την ίδια λογική θα προσεγγίσει και τους ανδρικούς ρόλους. Πολλές φορές θα δούμε δηλαδή τα λόγια του Ιάσονα να μπερδεύονται με αυτά του Κρέοντα, δημιουργώντας ένα κοινό μέτωπο απέναντι στη γυναικεία δύναμη.

Σε κάθε γυναίκα υπάρχει η δυνατότητα μιας Μήδειας, οπότε όλες θα παίξουν τη Μήδεια φέρνοντας όμως η καθεμία κάτι διαφορετικό στη σκηνή…

Έξοχη επίσης ήταν η εμβριθής πολιτικο-ιστορική θεώρηση της έννοιας της Δημοκρατίας στα βάθη των αιώνων και η αντιστοίχισή της με το Ευριπίδειο έργο, αλλά και η σαρκαστική αναφορά του στον καθοριστικό ρόλο της Γερμανίας στη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας και στον πρώην καγκελάριο Γκέρχαρντ Σρέντερ που θεωρεί τον Πούτιν μεγάλο δημοκράτη.

Οι ηθοποιοί και το παζλ που περιμένουν να συμπληρωθεί…

Ο Κάστορφ έχει ξεκινήσει πρόβες με τους Έλληνες ηθοποιούς από τις 18 Απριλίου και όλοι δηλώνουν ενθουσιασμένοι. Η Μαρία Ναυπλιώτου ανέφερε πως «βρισκόμαστε σε μια στιγμή που δεν χρειάζεται να καταλαβαίνει κανείς, είναι μια στιγμή που πρέπει να κάνει. Είναι ίσως η πιο ευτυχισμένη στιγμή στην επαγγελματική μου πορεία”, ο Αινείας Τσαμάτης τόνισε ότι: «η δραματουργία της παράστασης αποκαλύπτεται μέρα με τη μέρα. Ακόμη δεν έχουμε ένα τελικό κείμενο στα χέρια μας. Είναι σαν ένα παζλ που το δουλεύουμε και περιμένουμε να δούμε τι θα βγει…”

Η Ευδοκία Ρουμελιώτη πήρε τον λόγο λέγοντας πως «αυτό που μου αρέσει πολύ και δεν το έχω ξαναζήσει ποτέ, είναι η τεράστια ελευθερία που αυτός ο σκηνοθέτης σου δίνει και η εμπιστοσύνη που σου δείχνει πάνω στην σκηνή. Αυτό ωστόσο μου δημιουργεί όμως και τεράστιο φόβο, γιατί δεν ξέρω τι να το κάνω κι αν θα μπορέσω να ανταποκριθώ σε αυτό που έχει στο μυαλό του» . Η Αγγελική Παπούλια με τη σειρά της δήλωσε πως “ο Κάστορφ μας κάνει όλους συμμέτοχους στη διαδικασία σύνθεσης της παράστασης και χαίρομαι που είμαι κάθε μέρα σε μια τέτοια δημιουργική διαδικασία του να μπορώ να παρακολουθώ το πώς σκέφτεται και τον τρόπο που φτιάχνει την παράσταση και πώς ενώνονται δραματουργικά όλα αυτά τα διαφορετικά κείμενα. Είναι κάτι που με ενδιαφέρει πάντα στο θέατρο”.

Η Σοφία Κόκκαλη ανάφερε πως “όταν κάναμε την πρώτη συνάντηση, γνώρισα έναν άνθρωπο που μιλούσε πολύ συνειρμικά και πήγαινε από το ένα θέμα στο άλλο. Έφτιαχνε έναν κόσμο, στον οποίο ήθελα πολύ να μπω. Το ίδιο γίνεται τώρα και στις πρόβες. Ο δικός μου τρόπος σκέψης φτάνει ως ένα ορισμένο σημείο. Η δική του σκέψη έρχεται και ανατινάζει κάτι…. Αυτή η διαδικασία με φέρνει πιο κοντά στο να καταλάβω τι σημαίνει δραματουργία”.

Ο Νικόλας Χανακούλας επισήμανε: “Ο Κάστορφ έχει έναν βαθύ και διεισδυτικό τρόπο που προσεγγίζει τα πράγματα και αυτό είναι κάτι πρωτόγνωρο για τους Έλληνες ηθοποιούς. Το πώς δηλαδή έρχεται ένας διανοούμενος, ο οποίος συλλογίζεται πάνω στο άτομο και στην κοινωνία. Είναι μοναδικό λοιπόν στο πώς θα αποτυπώσει το μύθο της Μήδειας. Η ελευθερία είναι κεντρική έννοια στη δουλειά του Φρανκ Κάστορφ. Είναι ένας βίαιος ειρηνιστής. Ζητάει από τους ηθοποιούς το 110% τους. Αυτό που θέλει λοιπόν να φτιάξει πραγματική ζωή επί σκηνής και όχι να έχει μια απλή εκπλήρωση μιας ιστορίας”.

Η Στεφανία Γουλιώτη τέλος είπε: «Νομίζω ότι όλοι καταλάβαμε ότι δεν θα δούμε τη Μήδεια του Ευριπίδη. Θα δούμε το σύμπαν του Φρανκ Κάστορφ.. Η συνθετική σκέψη και ο κόσμος του μοιάζει, κατά τη γνώμη μου, με πίνακες του Ιερώνυμου Μπος. Ξεπηδούν όλα τα θεμελιώδη ζητήματα του ανθρώπου, ασχέτως αν ταιριάζουν μεταξύ τους”.

Info

Μήδεια του Φρανκ Κάστορφ, 21 και 22 Ιουλίου στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου

Ακολουθήστε το News 24/7 στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις