Ο Θάνος Παπακωνσταντίνου προσεγγίζει στους Δελφούς μία από τις τέσσερις μανίες που στέλνουν οι θεοί στους ανθρώπους

Το 5ο Διεθνές εργαστήριο αρχαίου δράματος που διοργανώνει το Εθνικό Θέατρο και το Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Κέντρο Δελφών θα λάβει χώρα από τις 14 έως τις 29 Ιουλίου 2022 στο Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Κέντρο Δελφών.

Στο εργαστήριο παίρνουν μέρος νέοι επαγγελματίες του θεάτρου από την Ελλάδα και το εξωτερικό, ηθοποιοί, σκηνοθέτες, σκηνογράφοι, ενδυματολόγοι, χορογράφοι κ.ά. που επιθυμούν να εστιάσουν και να εμβαθύνουν τη σπουδή τους πάνω στο αρχαίο δράμα.

Το εργαστήριο φέτος θα επικεντρωθεί στον Προφητικό Λόγο και μέσω της έρευνας και της συνδιαμόρφωσης με τους συμμετέχοντες θα καταλήξει στη δημιουργία και την παρουσίαση ενός δρώμενου: μιας πομπής μες στους αρχαιολογικούς χώρους των Δελφών που θα μετασχηματιστεί και θα εξελιχθεί σε ένα χορικό εκστατικής προφητείας.

Ο σκηνοθέτης Θάνος Παπακωνσταντίνου που φέτος έχει αναλάβει τη διεύθυνση του εργαστηρίου -με τη συνεργασία της Κωνσταντίνας Αγγελοπούλου (φωνητικό training) και της Κάντυ Καρρά (σωματικό training)- αναφέρει στο NEWS 24/7: “Το Διεθνές Εργαστήριο Αρχαίου Δράματος που διοργανώνει το Εθνικό Θέατρο είναι ένας από τους ελάχιστους θεσμούς στη χώρα μας, που προωθεί την έρευνα γύρω από το αρχαίο δράμα με εντατικά πρακτικά εργαστήρια με θέματα που αντλούν υλικό από τον κόσμο του αρχαίου δράματος.

Παραστάσεις αρχαίου δράματος γίνονται πολλές και σε ετήσια βάση. Δυστυχώς, όμως, ο χώρος που δίνεται για έρευνα πάνω στο συγκεκριμένο είδος είναι εντελώς δυσανάλογος. Πιστεύω ξεκάθαρα πως αν θέλουμε να ελπίζουμε σε νέες προτάσεις και νέες προσεγγίσεις πάνω στο είδος αυτό, πρέπει να δοθεί πολύ περισσότερος χώρος στην έρευνα. Για το λόγο αυτό χαίρομαι πολύ που ενεργοποιήθηκε πάλι ο θεσμός αυτός από το Εθνικό Θέατρο και ελπίζω να δημιουργηθούν περισσότερες εστίες έρευνας σχετικά με αυτό το σπουδαίο υλικό που λέγεται αρχαίο δράμα.

Η φετινή διοργάνωση έχει σαν βασικό θέμα τον προφητικό λόγο. Σκεφτήκαμε με την Ειρήνη Μουντράκη, να είναι ένα θέμα το οποίο έχει άμεση σχέση με το χώρο που θα γίνει το εργαστήριο.

Ο χώρος των Δελφών είναι άμεσα συνδεδεμένος με το μαντείο του Απόλλωνα. Αντικείμενο της έρευνας μας, λοιπόν, θα είναι να προσεγγίσουμε σωματικά και φωνητικά αυτό που κατά τον Πλάτωνα είναι μια από τις τέσσερις μανίες που στέλνουν οι θεοί στους ανθρώπους: τη μαντική (ή προφητική) μανία” .

Πόση εξειδικευμένη γνώση έχει ανάγκη το αρχαίο δράμα; Υπάρχει ενδιαφέρον ξένων ηθοποιών προκειμένου να το προσεγγίσουν;

Πιστεύω, καταρχήν, πως κάθε είδος έχει ειδικές απαιτήσεις μεν, αλλά αν θες να κάνεις μια ουσιαστική προσέγγιση με κάποιες αξιώσεις και ζητούμενα, όλα τα είδη είναι απαιτητικά. Συγκεκριμένα για το αρχαίο δράμα, χωρίς βέβαια να θεωρώ τον εαυτό μου σε καμία περίπτωση “γνώστη”, μιλάμε για έναν μηχανισμό εξαιρετικά σύνθετο αφού συνδυάζει επιτυχώς μια πολύ καθαρή πλοκή, μυθολογικό και φιλοσοφικό υπόστρωμα από τη μία πλευρά και από την άλλη μια δομική διάρθρωση που ακροβατεί μεταξύ ρυθμικής πρόζας και αδόμενων μερών. Προφανώς, κανείς δε μπορεί, ούτε και θα πρέπει να νιώθει υποχρεωμένος να δώσει απαντήσεις για όλα τα θέματα και τα ζητήματα που τίθενται με κάθε κείμενο. Αυτό που πιστεύω χρειάζεται, είναι η “μανία” να ασχοληθεί κανείς με μια άσκηση για δυνατούς λύτες, όντας προετοιμασμένος ότι η άσκηση αυτή δε λύνεται. Αυτό για μένα είναι από τα πιο γοητευτικά στοιχεία του αρχαίου δράματος.

Προφητικός λόγος. Πώς τον συναντάμε στο αρχαίο δράμα και τι σημαίνει; Πόσο δύσκολη είναι η εκφορά του προφητικού λόγου;

Η ιδιότητα του προφήτη ανά τους αιώνες έχει συνδεθεί με πρόσωπα που βιώνουν εμπειρίες πνευματικού τύπου. Το πρόσωπο είναι “ένθεο”, βλέπει, ακούει και εντέλει βιώνει αυτό που για τους άλλους δεν υπάρχει. Βρίσκεται σε άμεση επαφή με μία ανώτερη δύναμη η οποία του μιλάει με παράξενη φωνή, με ακατανόητα λόγια και το εξαναγκάζει σε φαινομενικά παράξενες και παράλογες πράξεις. Το πρόσωπο απομακρύνεται από την συνηθισμένη συμπεριφορά του: το καταλαμβάνει η μανία.

Τέτοιο υλικό συναντάμε στο αρχαίο δράμα π.χ. με τα πρόσωπα του Τειρεσία (Σοφοκλής, Ευριπίδης), της Κασσάνδρας (Αισχύλος, Ευριπίδης), της Προφήτισσας (Αισχύλος).

Ειδικά στο πρόσωπο της Κασσάνδρας, έχουμε μια εξαιρετικά απαιτητική “παρτιτούρα” αφού πρόκειται για ένα πρόσωπο το οποίο όχι απλά βλέπει τα μελλούμενα και τα μεταφέρει “εν ψυχρώ” σε άλλο χρόνο (όπως π.χ. ο Τειρεσίας), αλλά βλέπει τα μελλούμενα και προφητεύει “εν βρασμώ”. Έχουμε ένα πρόσωπο σε θερμοκρασία βρασμού: φωνητικά, κινητικά και ερμηνευτικά. Εύκολα θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε τη σκηνή της, σαν ερμηνευτική ακροβασία χωρίς δίχτυ ασφαλείας.

Πώς θα συνοψίσετε όλη αυτήν την έρευνα; Τι θα παρουσιάσετε στο τέλος;

Ο στόχος μας με το εργαστήριο αυτό είναι, με αφορμή το πρόσωπο της Κασσάνδρας (από τον “Αγαμέμνονα” του Αισχύλου), να προσεγγίσουμε μέσα από ένα εντατικό σωματικό και φωνητικό training, την ερμηνευτική κατάσταση της μανίας ατομικά και συλλογικά. Σε επίπεδο τελικής παρουσίασης αυτό που θέλουμε να οργανώσουμε είναι μια πομπή μες στο χωριό και στους αρχαιολογικούς χώρους των Δελφών που θα μετασχηματιστεί και θα εξελιχθεί σε ένα χορικό εκστατικής προφητείας.

Πώς αισθάνεστε που έχετε φέτος αναλάβει τη διεύθυνση του εργαστηρίου αυτού; Ποιες οι δυσκολίες του εγχειρήματος αυτου και τι είναι αυτό που σας “φοβίζει” περισσότερο;

Ο πυρήνας της σκηνοθετικής μου δουλειάς, ήδη από την παράσταση “Venison” (2012), μέχρι και τους “Ελεύθερους Πολιορκημένους” (2021) έχει να κάνει με μια διαρκή αναζήτηση που περιστρέφεται γύρω από το μηχανισμό της τραγωδίας. Η δομή, η μεταφυσική διάσταση, το μυθολογικό και φιλοσοφικό υπόβαθρο των κειμένων αυτών από τη μια πλευρά, η σχέση των κειμένων αυτών με τη μουσική, η ρυθμολογική οργάνωση τους που συγγενεύει στενά με το είδος της όπερας είναι στοιχεία που ερευνώ στις παραστάσεις μου, ασχέτως αν πρόκειται για ένα αυτούσιο κείμενο αρχαίου δράματος (όπως ας πούμε η “Ηλέκτρα” του Σοφοκλή το 2018) ή όχι.

Η έρευνα γύρω από τους μηχανισμούς και την προσέγγιση του αρχαίου δράματος, συνεπώς, είναι κάτι που με γοητεύει και με ενδιαφέρει απόλυτα. Με μεγάλη χαρά, λοιπόν, αποδέχτηκα την πρόταση του Εθνικού Θεάτρου να αναλάβω με τους συνεργάτες μου (Κωνσταντίνα Αγγελοπούλου και Κάντυ Καρρά) το εργαστήριο στους Δελφούς.

Εφόσον στην περίπτωση μας μιλάμε για έρευνα και όχι για διδασκαλία μιας ορισμένης μεθοδολογίας, δε θέλω να μιλήσω για φόβο, αλλά για τον πλατύ ορίζοντα που μπορεί να μας προσφέρει σαν δημιουργούς η αναζήτηση πάνω σε έναν σαφή άξονα χωρίς τη βία του εύκολου και γρήγορου αποτελέσματος. Αυτό στις μέρες μας, και ειδικά όπως έχει διαμορφωθεί το θεατρικό τοπίο τις τελευταίες δεκαετίες, είναι πραγματικά αξία ανεκτίμητη.

*Το εργαστήριο που θεσμοθετήθηκε σε ετήσια βάση το 2016, είναι μέλος του Δικτύου Αρχαίου Δράματος του ΥΠΠΟΑ και πραγματοποιείται υπό την αιγίδα και την υποστήριξή του. Το συντονισμό και την εκτέλεση της οργάνωσης έχει η dr Ειρήνη Μουντράκη, Υπεύθυνη Δραματολογίου & Διεθνών Σχέσεων του ΕΘ, συγγραφέας και θεατρολόγος.

Ακολουθήστε το News247.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις