Ο Βασίλης Μαυρογεωργίου και “Το νούμερο 31328” του Ηλία Βενέζη

Ο Βασίλης Μαυρογεωργίου σκηνοθετεί στο Θέατρο του Νέου Κόσμου – Δώμα, «Το νούμερο 31328» του Ηλία Βενέζη, ένα από τα εμβληματικότερα έργα της νεοελληνικής λογοτεχνίας, που αποτυπώνει την πραγματική εμπειρία του συγγραφέα στα τάγματα εργασίας, μετά τη μικρασιατική καταστροφή.

Ο συγγραφέας, ένα νέο αγόρι δεκαοκτώ χρονών τότε, ξεκινάει ένα μεγάλο ταξίδι στα βάθη της Τουρκίας, με τα πόδια, χωρίς παπούτσια, χωρίς φαγητό και νερό, με αδιάκοπη, απάνθρωπη δουλειά και εκμετάλλευση, ανάμεσα σε ανθρώπους που πεθαίνουν από τις κακουχίες και την εξάντληση. Ένα ταξίδι επιβίωσης από την ελευθερία στη σκλαβιά, αλλά και αντίστροφα, από τον θάνατο στη ζωή, που ξεκίνησε το 1922 και σήμερα, 101 χρόνια αργότερα, είναι ταυτόχρονα ιστορικό και επίκαιρο.

“Αυτό που αρχικά με τράβηξε στο Νούμερο 31328, ήταν η ιστορία, η πρωτοπρόσωπη και αυθεντική αφήγηση. Ο Βενέζης αφηγείται ένα αληθινό του βίωμα, με λόγο που καταφέρνει να είναι απλός και ποιητικός μαζί. Η γλώσσα που χρησιμοποιεί, ο τρόπος που διηγείται την ιστορία χαρακτηρίζεται από ζωντάνια, πλούσια συναισθήματα αλλά και χιούμορ, το οποίο επιβιώνει και συνεχίζει να υπάρχει ακόμα και στην πιο φρικτή στιγμή. Το πιο συγκλονιστικό όμως είναι ότι η περιπετεια αυτών των ανθρώπων, παρότι έχει περάσει ένας αιώνας, συνεχίζει να είναι επίκαιρη και τέτοιες καταστάσεις, που δεν μπορεί εύκολα να τις συλλάβει το μυαλό, οι ανθρωποι τις ζουν ξανά και ξανά, μέσα στην παγκόσμια ιστορία, μέχρι και σήμερα” αναφέρει στο NEWS 24/7 o Βασίλης Μαυρογεωργίου εξηγώντας τι τον γοήτευσε στο συγκεκριμένο έργο.

Και συνεχίζει “βασικός ήρωας φυσικά είναι ο Ηλίας Βενέζης, Όταν ξεκινάει η αφήγηση ο Βενέζης είναι 18 χρόνων, ένα παιδί που περιβάλλεται από μια μεγάλη οικογένεια, η οποία του έχει δώσει φροντίδα και αγάπη, και τον έχει προστατεύσει από “τα δύσκολα” του κόσμου. Στην πορεία που ξεκινάει όμως βρίσκεται εντελώς μόνος του και αντιμετωπίζει κακουχίες που θα ήταν δύσκολο ακόμα και να τις φανταστεί. Είναι μια σκληρή ιστορία ενηλικίωσης.

Βλέπουμε λοιπόν όσους συναντά σ’ αυτή την διαδρομή μέσα από τα δικά του μάτια, πολλές φορές με έκπληξη και ειλικρινή απορία για τις πράξεις των άλλων αλλά και για τα δικά του συναισθήματα που ανακαλύπτει. Κι είναι συγκινητικό ότι ο ίδιος σκιαγραφεί τους ανθρώπους που συναντάει στο δρόμο του μέσα από μια αθωότητα και πάντα με δικαιοσύνη. Δεν είναι το πιο καθοριστικό χαρακτηριστικό για εκείνον αν κάποιος είναι Έλληνας ή Τούρκος, δεν είναι οι άνθρωποι μόνο καλοί ή μόνο κακοί στα μάτια του. Τους βλέπει με καθαρή ματιά, κι αυτό τους κάνει απόλυτα σύγχρονους”.

Τι συμβολίζει όμως αυτό το νούμερο; “Το νούμερο 31328 είναι ο αριθμός που έδωσαν σαν “ταυτότητα” στον Ηλία Βενέζη όταν έγινε καταγραφή των σκλάβων που είχαν επιζήσει ως εκείνη τη στιγμή στα εργατικά τάγματα. Η σημασία του όμως κρύβεται ακριβώς στο τι συμβόλιζε ένα τέτοιο νούμερο για αυτούς τους ανθρώπους. Στο βιβλίο αναφέρεται πως οι αιχμάλωτοι που δεν είχαν ακόμα νούμερα ζήλευαν εκείνους που είχαν, γιατί χωρίς νούμερο αν πέθαινες δεν θα μπορούσε κανείς να ξέρει ότι ήσουν εκεί κι ότι κάτι σου συνέβη, αν χανόσουν θα σε ξεχνούσε κι ο ίδιος ο χρόνος. Αυτό το νούμερο συμβόλιζε την ύπαρξή τους”.

Πού εστιάζει η δική σου προσέγγιση; Επενέβης στο κείμενο και τι θέλησες να αναδείξεις;
“Στη διασκευή που κάναμε μαζί με τη Τζούλια Διαμαντοπούλου μας ενδιέφερε να κρατηθεί ο αυθεντικός λόγος του Βενέζη, γι’ αυτό δεν κάναμε επεμβάσεις και το κείμενο έχει κρατηθεί αυτούσιο. Φυσικά έπρεπε να επιλέξουμε κάποια κομμάτια του κειμένου από τα οποία αποτελείται η παράσταση, αλλά η διασκευή έγινε με τρόπο που αναδεικνύει θεατρικά την ιστορία, διατηρώντας την αίσθηση του χρόνου που περνάει στη διήγηση και χωρίς να επηρεάσει και να χαλάσει την πανέμορφη γλώσσα του Βενέζη. Εστιάσαμε περισσότερο στο ατελείωτο αυτό ταξίδι και στην αναζήτηση της ομορφιάς και της καλοσύνης μέσα σε κάθε άνθρωπο”.

Πόσο μοιάζουν οι δύο εποχές; Και πώς βιώνεις τη σύγχρονη πραγματικότητα που όλα δείχνουν να καταρρέουν; Υπάρχει ελπίδα για σένα;
“Το έργο αυτό, παρότι είναι πάρα πολύ σκοτεινό, καθώς το διαβάζεις και δουλεύοντας πάνω σε αυτό, σε οδηγεί στο να εκτιμάς ξανά τη ζωη και να θυμάσαι πόσο σημαντικό πράγμα είναι η ελπίδα. Αυτή η περιπέτεια που έζησε ο Βενέζης κι ο τρόπος που τη μεταφέρει αναδεικνύει τη σημασία που έχουν τα μικρά πράγματα, το πόσο απλή είναι η ανθρώπινη χαρά. Φαίνεται τι αξία έχει το να είναι κανείς ζωντανός και πόσο σημαντικό είναι να διατηρούμε την ανθρωπιά μας.

Η ελπίδα λειτουργεί σαν κινητήρια δύναμη. Όλα αυτά ήταν πολύτιμα για τον αγώνα της επιβίωσης στην εποχή του Βενέζη. Είναι πολύτιμα και σήμερα στην προσπάθειά μας να αντιμετωπίσουμε τον σύγχρονο σκληρό σουρεαλισμό που μας περιβάλλει. Συγκρίνοντας τις δύο εποχές νομίζω πως, πέρα από την τεχνολογία, δεν έχει αλλάξει τίποτα. Οπότε ακόμα κι αν δεν υπάρχει ελπίδα, μάλλον πρέπει να ψάξω να τη βρω, αν θέλω να επιβιώσω, όπως ο Βενέζης.”