Ούλριχ Ράσε: “Δε θέλω να συγκρίνω τους Έλληνες του Τρωικού πολέμου με τους Ρώσους του σήμερα”

Ο Ούλριχ Ράσε, ο πρωτοπόρος Γερμανός σκηνοθέτης του οποίου τον “Αγαμέμνονα” θα δούμε σε παγκόσμια πρεμιέρα στις 22 και 23 Ιουλίου στο Αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου, βρέθηκε το μεσημέρι της Δευτέρας, 20 Ιουνίου στην Αθήνα, για μια ανοιχτή συζήτηση με κοινό και δημοσιογράφους, προσκεκλημένος της Καλλιτεχνικής Διευθύντριας του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου, Κατερίνας Ευαγγελάτου, και της Διευθύντριας Πολιτιστικών Προγραμμάτων του Goethe-Institut Αthen, Dr Stefanie Peter.

Το “μηχανικό” θέατρο του Ράσε

Αυτό που κάνει τον Ράσε να ξεχωρίζει είναι η ιδιαίτερη σκηνοθετική του ματιά και το εντελώς προσωπικό καλλιτεχνικό του στιλ. Στις παραστάσεις του πάντα μαγνητίζει η εντυπωσιακή σκηνική του γλώσσα: μηχανοκίνητα σκηνικά, εντυπωσιακοί φωτισμοί, περιστρεφόμενη σκηνή, ηθοποιοί σε καλοκουρδισμένη χορογραφία, έντονη ζωντανή μουσική με post rock στοιχεία. Έτσι, και στην Επίδαυρο θα δούμε μία επιβλητική ειδική περιστρεφόμενη σκηνή να καταλαμβάνει την ορχήστρα.

Δεν είναι η πρώτη φορά που ο καταξιωμένος Γερμανός σκηνοθέτης αναμετριέται με το αρχαίο δράμα. Έχει προηγηθεί η παρουσίαση σε μεγάλα ευρωπαϊκά θέατρα παραστάσεων, όπως οι Επτά επί Θήβας/Αντιγόνη (2017), οι Πέρσες (2018), Βάκχες/Ηλέκτρα (2019), Οιδίποδας (2020). Σημειώστε πως ο ξένος Τύπος είχε γράψει για το επονομαζόμενο «μηχανικό» θέατρο του Ράσε με αφορμή τον Οιδίποδα που είχε παρουσιάσει στο Deutsches Theater Berlin το 2020, πως «επιτρέπει στο κοινό να περιέλθει σε κατάσταση έκστασης και να φτάσει σε βαθύτερα στρώματα συνείδησης…».

Η Κατερίνα Ευαγγελάτου τον χαρακτήρισε ως έναν συναρπαστικό δημιουργό, μια ξεχωριστή φωνή του ευρωπαϊκού θεάτρου και επεσήμανε πως αποστολή του Φεστιβάλ είναι να φέρει το κοινό σε επαφή με ό,τι πιο ενδιαφέρον υπάρχει στην παγκόσμια σκηνή και με αυτό που δεν μπορεί να δει σε καμία άλλη σκηνή της χώρας.

Ο χορός ήταν η αφορμή…

Στη διάρκεια της συζήτησης ο Γερμανός σκηνοθέτης αποκάλυψε πως αυτό που τον ώθησε να ασχοληθεί με τις παραστατικές τέχνες ήταν ο χορός, γι΄αυτό και διά του χορού, εισήλθε στον κόσμο του θεάτρου. Γεννημένος στο Μπόχουμ της Γερμανίας και με σπουδές στην ιστορία της τέχνης και στη συγκριτική λογοτεχνία, ο Ράσε δηλώνει πως μέχρι να φύγει από τη γενέτειρά του είδε πολύ θέατρο –το περίφημο Schauspielhaus Bochum, είχε ανέκαθεν σπουδαίους καλλιτεχνικούς διευθυντές (το θέατρο διευθύνει τώρα ο Ολλανδός Γιόχαν Σίμονς που επίσης θα δούμε στην Επίδαυρο με την Άλκηστη (1-2/7),) ενώ από την ευρύτερη γερμανική γειτονιά και συγκεκριμένα από το Βούπερταλ καταγόταν η εμβληματική χορεύτρια και χορογράφος Πίνα Μπάους που επίσης τον επηρέασε βαθιά, πριν βρει τον δρόμο του –νέος ακόμα– για το Βερολίνο και το θέατρο.

Θέλω να συνδέσω το αρχαίο δράμα με την πραγματικότητα του σήμερα, με τη βία και τον πόλεμο στην Ουκρανία. Δυστυχώς δεν έχουμε τα εργαλεία για να σταματήσουμε αυτήν την μεγάλη τραγωδία. Όταν ξεκίνησε ο πόλεμος στην Ουκρανία, είδα υπό άλλη οπτική το έργο”

Η κίνηση ήταν και είναι η κινητήρια δύναμη για τον Ούλριχ Ράσε· ο ρυθμός, η μουσική, ο χορός. Και όλα αυτά δεν θα μπορούσαν παρά να συγκλίνουν στο αρχαίο δράμα και ακόμα πιο πολύ στον αρχαίο ελληνικό Χορό. Όσο για τη δική του, ασυνήθιστη και εντυπωσιακή σκηνική γλώσσα, με τις περιστρεφόμενες σκηνές –και το «μηχανικό θέατρο», που φαίνεται πως υπηρετεί– ο ίδιος δήλωσε ότι όλα ξεκίνησαν από το γεγονός ότι αυτό που από την αρχή τον ενδιέφερε είναι το πώς θα μπορούσαν οι ηθοποιοί του να λειτουργούν και σαν χορευτές.

Μια ματιά στα τρέιλερ από προηγούμενες παραστάσεις του στο εξωτερικό είναι καλή εισαγωγή αναφορικά με το τι να περιμένουμε να δούμε στην Επίδαυρο:

Ο δικός του Αγαμέμνονας

Ο Ούρλιχ Ράσε αποκάλυψε πως “επισκέφθηκε το αργολικό θέατρο πριν από ένα χρόνο, παρακολούθησα τη φύση, τους ελαιώνες, το φως του ήλιου και ήθελα να συνδέσω την αρχιτεκτονική του θεάτρου με τη δική μου σκηνοθεσία. Δεν άλλαξα πολλά πράγματα, οι ηθοποιοί θα αποτελέσουν ένα σύνολο, θα πάρουν μαζί τους την έκσταση την οποία βιώνουμε”.

Αφού δήλωσε τη μεγάλη του αγάπη στον Αισχύλο, επισημαίνοντας ότι το “μεγάλο πλεονέκτημα των κλασικών αυτών έργων είναι ότι δε χρειάζονται επικαιροποίηση – κάθε πρόταση μπορώ να βρω από πού εμφορείται, είναι ξεκάθαρο ότι όλα τα θέματα είναι εκεί. Κάθε θεατής μπορεί να έχει και τις δικές του απόψεις, δε θέλω να επιβάλλω τη δική μου τοποθέτηση. Το πλαίσιο αντήχησης της αρχαιότητας είναι τόσο μεγάλο και τόσο ευρύ που δε θέλω ούτε να το επικαιροποιήσω ούτε να το βάλω σε πλαίσιο”, ο Γερμανός σκηνοθέτης επεσήμανε πως βλέπει μέσα από τον Τρωϊκό Πόλεμο και την επιστροφή του Αγαμέμνονα στην πατρίδα, τις διαστάσεις του πολέμου στην Ουκρανία του σήμερα.

«Θέλω να συνδέσω το αρχαίο δράμα με την πραγματικότητα του σήμερα, με τη βία και τον πόλεμο στην Ουκρανία. Δυστυχώς δεν έχουμε τα εργαλεία για να σταματήσουμε αυτήν την μεγάλη τραγωδία. Όταν ξεκίνησε ο πόλεμος στην Ουκρανία, είδα υπό άλλη οπτική το έργο. Αναζήτησα τις αιτίες ενός πολέμου, τα πρόσωπα που θυσιάζονται, αλλά κι εκείνους που μένουν πίσω και περιμένουν” σημείωσε και συνέχισε “αναρωτήθηκα πως ένας Γερμανός σκηνοθέτης μπορεί να σχολιάσει τον πόλεμο, αυτήν την τεράστια οδύνη που επιφέρει».

Και καταλήγει λέγοντας “Δε θέλω να συγκρίνω τους Έλληνες του Τρωικού πολέμου με τους Ρώσους σήμερα. Εμείς εξετάζουμε ποιες είναι οι επιπτώσεις και αν υπάρχει τελικά κάποια δικαιοσύνη στον πόλεμο”. Έτσι, ο Αγαμέμνονας, όπως τον διαβάζει σήμερα ο Ράσε δεν επικεντρώνεται τόσο στον αέναο κύκλο της βίας και την εκδίκηση, αλλά στις συνέπειες του πολέμου, είτε μιλάμε για τους νικημένους είτε –στην περίπτωση του συγκεκριμένου έργου– για τους νικητές.

Πώς βιώνει μια κοινωνία την επιστροφή των νικητών όταν οι μισοί άνδρες έχουν πεθάνει; Πώς βιώνει ο κόσμος μας σήμερα την απώλεια τόσων και τόσων ζωών στην Ουκρανία, στον πόλεμο του σήμερα; Ποιος ο ρόλος των γυναικών που έμειναν πίσω; Κάτω από ποιο φεμινιστικό ή άλλο πρίσμα –στον αιώνιο αγώνα απέναντι στην πατριαρχία– διαβάζουμε το έργο σήμερα;

Στην ανάγνωσή του ο Αγαμέμνονας επιστρέφει από την Τροία καταρρακωμένος και όχι ήρωας. Η Κασσάνδρα που φέρνει μαζί του, λάφυρο από τον πόλεμο, αναγνωρίζει την κατάρα και καθιστά σαφές ότι ο δρόμος που βαδίζουν δεν είναι σωστός. Η δε Κλυταιμνήστρα δεν αποσαφηνίζεται ποτέ αν είναι καλή ή κακή. Αν είναι μια μάνα που πενθεί τον χαμό της κόρης της ή μια τακτικίστρια που συνεχίζει τον κύκλο της βίας.

Ο Αισχύλος –κατά τον Ράσε– μας δίνει τη δυνατότητα να δούμε κάθε χαρακτήρα σε βάθος και σε μια σκληρή εποχή όπως η δική μας να έρθουμε για άλλη μια φορά αντιμέτωποι/ες με τις συνέπειες του πολέμου. Αυτό έχουμε πάλι σήμερα (όπως και τότε) να διαπραγματευτούμε.

Και αυτό θα επιχειρήσει να κάνει στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου, σε μια περιστρεφόμενη σκηνή, που θα λειτουργεί σαν ρολόι, με τέσσερις μουσικούς με κρουστά (αρχαϊκά όργανα «που βγάζουν ωμό ήχο», όπως είπε χαρακτηριστικά) να δίνουν τον ρυθμό και τους ηθοποιούς του να συνδυάζουν κάθε τους βήμα με τη μουσική και τον λόγο. Κι αντί για άνδρες, γυρίζουν πίσω όπλα και στάχτες – υδρίες νεκρικές.

Λίγα λόγια για το έργο:

Ο Αγαμέμνονας του Αισχύλου είναι το πρώτο έργο της «Ορέστειας» (458 π.Χ.), της μοναδικής σωζόμενης αρχαίας τριλογίας, όπου περιγράφεται η επάνοδος του βασιλιά στην πατρίδα του, η υποδοχή και ο φόνος του, καθώς και ο φόνος της Κασσάνδρας την οποία είχε φέρει μαζί του ως «λεία του πολέμου» από την Τροία. Το έργο ολοκληρώνεται με την ικανοποίηση της Κλυταιμνήστρας για το γεγονός ότι σκότωσε εκείνον που είχε θυσιάσει την κόρη της Ιφιγένεια. Ο Χορός όμως αφήνει να εννοηθεί ότι τίποτα δεν μένει ατιμώρητο, δίνοντας τη «σκυτάλη» στον Ορέστη για να αποκαταστήσει την δικαιοσύνη.

Ένας αιώνιος κύκλος εκδίκησης και ανταπόδοσης. Κάθε σταγόνα αίματος που χύνεται πρέπει να εξιλεώνεται με νέο αίμα. Ο καθένας πιστεύει ότι το δίκιο και η θέληση των θεών είναι με το μέρος του και διαπράττει νέα λάθη. Κάπως έτσι, ο Αγαμέμνονας επιστρέφει στην πατρίδα του, μετά από δέκα χρόνια πολέμου κατά της Τροίας, ως θριαμβευτής ήρωας. Εδώ όμως τον περιμένει το μίσος της γυναίκας του Κλυταιμνήστρας και η επιθυμία της για εκδίκηση. Στον Αισχύλο η σύγκρουση μεταξύ Αγαμέμνονα και Κλυταιμνήστρας είναι κάτι πολύ περισσότερο από μια διαμάχη μεταξύ συζύγων· είναι μια σύγκρουση για την εξουσία· μια μάχη της μητριαρχίας απέναντι στην πατριαρχία.

Ιnfo: 22 & 23 Ιουλίου/Η ηλεκτρονική προπώληση των εισιτηρίων έχει ξεκινήσει./ΔΙΑΚΕΚΡΙΜΕΝΗ ΖΩΝΗ 60€ • ΖΩΝΗ Α΄ 50€ • ΖΩΝΗ Β΄ 30€ • ΑΝΩ ΔΙΑΖΩΜΑ 25€, 20€, 15€, 10€ • ΦΟΙΤΗΤΙΚΟ/ 65+/ ΚΑΛΛ. ΣΩΜΑΤΕΙΩΝ 24€, 16€, 12€, 8€ • ΑΝΕΡΓΩΝ/ ΣΠΟΥΔΑΣΤΙΚΟ ΚΑΛΛ. ΣΧΟΛΩΝ 5€/Πληροφορίες εισιτηρίων: http://aefestival.gr/plirofories-eisitirion/Αγορά εισιτηρίων: aefestival.gr, viva.gr & public.gr

Ακολουθήστε το News247.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις