Πατρίσια Απέργη: Πώς χορογράφησε τον Οίκο που φιλοξενεί τις Ταραχές της εποχής μας

Ο “Οίκος της Ταραχής“, η παράσταση σε σύλληψη και χορογραφία της Πατρίσια Απέργη με την ομάδα Αερίτες, επιστρέφει αυτή τη φορά στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας (17/7) και περιγράφει σχεδόν όσα νιώθουμε να κατακλύζουν το κεφάλι μας τον τελευταίο καιρό.

“Δεν ξέρω από πού να αρχίσω. Πρέπει να το μοιραστώ μαζί σας. Έχετε έρθει ως εδώ. Θα κάνουμε τα πάντα για να σας ευχαριστήσουμε. Κρεμόμαστε από εσάς. Σας έχουμε ανάγκη. Χρησιμοποιήστε μας. Μπορούμε να κάνουμε τα πάντα. Στις πλάτες μας είναι στημένος ο κόσμος. Μας χρειάζεστε. Δεν υπάρχουν άλλοι σαν εμάς πια. Είμαστε είδος προς εξαφάνιση.”

Το έργο της ομάδας χορού Αερίτες επιθυμεί να συνομιλήσει με την έννοια της ταυτότητας μέσα από τη βία που ο καθένας μπορεί να υποστεί ή και να ασκήσει, προκειμένου να προσδιορίσει τον εαυτό, τον κόσμο και την ελευθερία του. Πρόκειται για έναν ύμνο στον άνθρωπο, στις επιλογές του, στη διαφορετικότητα και στον αυτοπροσδιορισμό.

Πατρίσια Απέργη: “Η ballroom κοινότητα προετοιμάζει τα μέλη της για να ανταπεξέλθουν στον ρατσισμό και τη βία της ζωής”

Λίγο πριν από την Καλαμάτα, η χορογράφος μιλά στο NEWS 24/7 για όλα όσα συνιστούν τον “Οίκο της Ταραχής”, ένα σπίτι δηλαδή που συγκεντρώνει μοναδικά πλάσματα και υπάρξεις που παλεύουν να υπάρξουν αυθεντικά στην καρδιά της ταραγμένης εποχής μας. Στο πλαίσιο της έρευνας που έκανε για την παράσταση, με την υποστήριξη της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση, η Πατρίσια Απέργη μας εξηγεί τον τρόπο με τον οποίο συνέθεσε το κινησιολογικό λεξιλόγιο για τον Οίκο της Ταραχής.

“Το έργο στην πραγματικότητα μιλάει για την έννοια της ταυτότητας. Ο τρόπος που ξεκίνησα να ερευνήσω τον κινητικό κώδικα, για να μπορέσω να δημιουργήσω το λεξιλόγιο της ταυτότητας, ήταν μέσα από δύο πολύ διαφορετικά και αντιθετικά με έναν τρόπο είδη που εμφανίστηκαν περίπου τη δεκαετία του ‘80 μέχρι το 2000. Μιλάω για το voguing, που ξεκινάει από την ballroom κοινότητα και για το krumping που είναι κομμάτι της street κουλτούρας.

Πρόκειται για δύο διαφορετικά κινητικά είδη που έχουν ένα κοινό. Προσπαθούν μέσα από τις κοινότητες και τους ανθρώπους που τα δημιούργησαν, να δώσουν στα μέλη τους φωνή και ταυτότητα. Να αποκτήσουν χώρο, τρόπο και μέρος. Ένα καταφύγιο, όπου θα μπορέσουν να ακουστούν. Το voguing το κάνει μέσα από τη διαδικασία ανεύρεσης θηλυκότητας και το krumping -που είναι πιο επιθετικός χορός- μέσα από τη διαδικασία πιο αρρενωπής κίνησης, πιο βίαιης και με πολύ παραπάνω ένταση.

Για τον Οίκο της Ταραχής έκανα δύο πολύ μεγάλα residencies, ένα στη Νέα Υόρκη και ένα στο Παρίσι. Η Νέα Υόρκη είναι το μέρος όπου γεννήθηκαν και τα δύο αυτά είδη και η επιθυμία μου εκεί ήταν να συνομιλήσω με τους πρωτεργάτες, τους πρωτοπόρους αυτών των ρευμάτων. Της παλαιότερης γενιάς, αλλά και του σήμερα. Το Παρίσι – από την άλλη- είναι το ευρωπαϊκό κέντρο, που συγκεντρώνει όλα αυτά τα διαφορετικά είδη και ρεύματα που ξεκινούν στην Αμερική και βρίσκουν τη δίοδο τους στην Ευρώπη.

Εκεί συναντήθηκα με καλλιτέχνες, έκανα πολλά μαθήματα, παρακολούθησα ballrooms, παρακολούθησα kramp sessions, kiki sessions που είναι η προετοιμασία των των voguers για να μπορέσουν να συμμετάσχουν σε ένα ball. Πράγματα που κανονικά αν δεν είσαι μέλος της κοινότητας δεν μπορείς να παρακολουθήσεις. Είχα λοιπόν μεγάλη τύχη και ευκαιρία μαζί με έναν από τους χορευτές της ομάδας, τον Αντρέα Γκιβάνοβιτς, να επισκεφθούμε αυτές τις δύο πόλεις και να μπορέσουμε να συνομιλήσουμε με καλλιτέχνες που θαυμάζουμε απεριόριστα.”

Στη συνέχεια ερχόμενοι στην Αθήνα, μαζί με την υπόλοιπη ομάδα και τους χορευτές, συνεργάστηκαν με τον γνωστό Γάλλο voguer Σασού Ντεπαρτού, ο οποίος μοιράστηκε τις γνώσεις του καθόλη τη διάρκεια των προβών. Ταυτόχρονα, όπως μας λέει η Πατρίσια Απέργη, συνεργάστηκαν με τον χορευτή Γιάν Άγγελο Αποστολίδη, με καλλιτεχνικό όνομα Fuerza Negra, έναν από τους τρεις καλλιτέχνες που έφεραν το kramp στην Ελλάδα. Η έρευνα αποτέλεσε το σταθερό υπόβαθρο, μαζί με το θεωρητικό της κομμάτι, για να ξεκινήσει να παίρνει σάρκα και οστά ο “Οίκος της Ταραχής”.

“Πώς μπορείς να σταθείς πάνω σε μια σκηνή υπερασπιζόμενος το ποιος, ποια, ποιο είσαι”

Εκτός από το κινητικό λεξιλόγιο, η χορογράφος δανείστηκε στοιχεία και από τις δομές αυτών των δύο χορευτικών ειδών. “Η δομή του ballroom στηρίζεται πάνω στην ιδέα ενός σόου, στο οποίο βγαίνει ο καθένας και παρουσιάζει τον εαυτό του. Παρουσιάζει την ιδιαιτερότητα του. Στο kramp αυτό συμβαίνει με τη λογική του battle/μάχης, δηλαδή ο ένας ανταγωνίζεται τον άλλον προκειμένου να δούμε ποιος είναι καλύτερος. Αλλά και στις δύο περιπτώσεις υπάρχει η έννοια των οικογενειών. Από τη μία μιλάμε για άτομα τα οποία πολλές φορές έχουν εκδιωχθεί από τις κανονικές τους οικογένειες, έχουν υποστεί απόρριψη από την κοινωνία. Και από την άλλη βρήκαν ανθρώπους που δεν είναι οικογένεια εξ αίματος, αλλά τους “περιθάλπουν” και τους βοηθούν να μπορέσουν να σταθούν στη ζωή.

Έτσι και αλλιώς και όλο αυτό το κομμάτι της ballroom κοινότητας με έναν τρόπο προετοιμάζει αυτά τα άτομα για να μπορέσουν να ανταπεξέλθουν στον ρατσισμό και τη βία που στην κανονική ζωή εισπράττουν. Επομένως και οι δομές αυτών των event θα έλεγα, και του ballroom και των battles, με έναν τρόπο πάνε χέρι-χέρι με την ανταγωνιστικότητα ή την απόρριψη, αλλά και ταυτόχρονα με το πώς μπορείς να σταθείς πάνω σε μια σκηνή υπερασπιζόμενος το ποιος, ποια, ποιο είσαι. Μέσα σε πολλά εισαγωγικά, είναι μια εξάσκηση… για τη ζωή εκεί έξω. Γιατί γνωρίζουμε πάρα πολύ καλά ότι τα άτομα αυτά έχουν υποστεί πάρα πολύ έντονη βία.” μας λέει η χορογράφος.

Στο δικό της μυαλό “Ο Οίκος της Ταραχής” ξεκινά πέρα από αυτό. “Δεν μας ενδιαφέρει να μιλήσουμε μόνο για το κομμάτι των έμφυλων ταυτοτήτων, αλλά για οποιαδήποτε μοναδικότητα, ιδιαιτερότητα, για κάθε άτομο, κάθε άνθρωπο που έχει διαφορετικό σώμα. Είτε αυτό έχει να κάνει με την έμφυλη ταυτότητα, με τις φυλές, με το χρώμα, με κάποια ειδική σωματική συνθήκη ή αναπηρία. Εμείς λοιπόν ανοίγουμε το πεδίο και με έναν τρόπο μας ενδιαφέρει να φτιάξουμε ένα έργο που είναι ένας ύμνος στον άνθρωπο, στις επιλογές του, στη διαφορετικότητα, στην ελευθερία και στον αυτοπροσδιορισμό.

Φυσικά λαμβάνουμε δεδομένο ότι κάθε άνθρωπος είναι μοναδικός και έχει δικαίωμα να παρουσιάζει τον εαυτό του χωρίς φίλτρα και χωρίς περιορισμούς. Αλλά μας ενδιέφερε να το πιάσουμε από το σημείο του πώς αυτοί οι άνθρωποι, αυτά τα άτομα που έχουν υποστεί τόση βία, μπορούν στη συνέχεια να σταθούν στην κοινωνία. Πώς μάχονται στην πραγματικότητα για όλα. Πώς εισπράτουν, απολαμβάνουν ή αντέχουν τις ήττες και τις νίκες τους.”

Ο Οίκος της Ταραχής είναι ένα σπίτι που φιλοξενεί τις ταραχές της εποχής

Πίσω από τους άξονες που αποτέλεσαν έμπνευση για την παράσταση είναι και η ιδέα του τσίρκου. Αυτόν τον ουτοπικό κόσμο που στην παιδική μας ηλικία όλοι κάπως αγαπήσαμε. “Είναι ένας κόσμος που έχει στο κέντρο του προβολέα κάθε διαφορετικότητα, κάθε μοναδικότητα, όλα αυτά τα διαφορετικά σώματα. Είτε είναι ακροβάτες, το κορίτσι λάστιχο, η γυναίκα με το μούσι, ο νάνος. Όλα αυτά τα πολύ διαφορετικά σώματα που τα βλέπαμε στη λογική ενός σόου, τα θαυμάζαμε και τα χειροκροτούσαμε, την ίδια στιγμή ζούσαν δακτυλοδεικτούμενα σε μια μικρή κοινότητα. Θεωρούνταν αυτό που πολύ παλιά λέγαμε “φρικιά”.

Βασίστηκα λοπόν στην ιδέα του πώς μπορώ να στήσω ένα σόου – πάνω στην αντίληψη του voguing ή του kramp ή του τσίρκου – μέσα στο οποίο να παρουσιάσω τον εαυτό μου, όντας πια περήφαν@ γι αυτό είμαι, αλλά ταυτόχρονα δείχνοντας ότι δεν είμαστε όλοι ίδιοι. Ότι το κάθε σώμα μέσα από τη διαφορετικότητά του έχει και μια άλλη ποιητική, μια άλλη ομορφιά, που μπορεί να μην είναι μέσος όρος, αλλά για μένα είναι η αξία και η ομορφιά της ανθρώπινης φύσης.”

Ο Οίκος της Ταραχής μιλάει γι αυτές τις “οικογένειες”, γι αυτά τα σπίτια που έχουν και ένα παιδί που είναι λίγο διαφορετικό. Και που μέσα τους μπορεί να διαφωνούμε, να έχουμε άλλες γνώμες, άλλες ιδέες, άλλες ιδεολογίες, όμως είναι και τόποι προστασίας και ασφάλειας. Τόποι που μπορούμε να είμαστε αυτοί που είμαστε. “Αυτόν τον ουτοπικό κόσμο παρουσιάζω με έναν τρόπο” μας λέει η Π. Απέργη. “Ήθελα να φτιάξουμε τον οίκο της ταραχής, το σπίτι μας, όπως μεταφορικά όλοι οι άνθρωποι την αντιλαμβανόμαστε, έστω κι αν την έχουμε βιώσει διαφορετικά. Το σπίτι είναι τόπος ασφάλειας, είναι εκεί που επιστρέφεις, είναι εκεί που νιώθεις άνετα και μπορείς να είσαι ο εαυτός σου. Ενώ μιλάμε για μια εποχή η οποία είναι πολύ ταραγμένη, μια εποχή που έχει πολλές αντιφάσεις, αντιθέσεις, βία, τριγμούς. Αυτό το σπίτι περιθάλπει, αλλά και φιλοξενεί όλες αυτές τις ταραχές της εποχής.”

Έχοντας δει την παράσταση παρατηρούμε ότι και η μουσική δένει απόλυτα με την κίνηση δημιουργώντας ιδανικές εξάρσεις και υφέσεις.

“Η μουσική συντέθηκε και γράφτηκε για αυτό το έργο από τον Γιώργο Πούλιο και είμαι πάρα πολύ χαρούμενη γιατί είναι ένας υπέροχος καλλιτέχνης και δημιουργός και μπόρεσε να μπει ιδανικά μέσα στον κόσμο μας. Το ίδιο και η Ευαγγελία Θεριανού με τα σκηνικά της, αυτά τα φουσκωτά μπαλόνια που είναι ταυτόχρονα εύθραυστα, αλλά και μπορούν να δημιουργήσουν εκρήξεις και ταραχές. Αλλά και οι φωτισμοί του Νίκου Βλασόπουλου, τα κοστούμια της Ειρήνης Γεωργακίλα. Όλοι οι συνεργάτες προσπαθήσαμε να χτίσουμε αυτόν τον κόσμο και να μιλήσουμε γι αυτά που μας απασχολούν στο τώρα, στο σήμερά μας.”

“Αν κάτι είναι γοητευτικό στη δουλειά μας είναι ποιο τρόπο έχει το σώμα τη δεδομένη στιγμή να μιλήσει. Γι αυτό είναι και σύγχρονος χορός. Γιατί είναι ο χορός του τώρα.” έχει πει η Πατρίσια Απέργη και μας δίνει ιδανική πάσα να ρωτήσουμε πώς εξελίχθηκε η παράσταση χρονικά μέσα από τις φορές που ξαναπαρουσιάζεται.

“Η παράσταση είναι μια ζωντανή συνθήκη, η οποία αλλάζει συνεχώς. Αλλάζει μέσα από τα ταξίδια μας – πχ μετά το Παρίσι θα πάμε Καλαμάτα – και μέσα από το ότι επισκεπτόμαστε το έργο μετά από ένα χρόνο, με εναλλαγές χορευτών. Για μένα αυτό που είναι πολύ σημαντικό και είναι και το ενδιαφέρον στη δουλειά μου, είναι πόσο πιο προσωπικά μπορούν να γίνουν τα πράγματα. Πόσο μπορούν να αλλάξουν κάποια πράγματα γιατί έτσι τα βιώνουμε εκείνη τη στιγμή. Και είναι και ο τρόπος που εγώ αντιμετωπίζω και τον σύγχρονο χορό. Για μένα η παράσταση που φτιάξαμε πέρσι, φέτος πρέπει και οφείλει να είναι λίγο διαφορετική. Να φωτιστούν ίσως κάποια άλλα κομμάτια, που ενώ υπήρχαν δεν ήταν σε εκείνο το timing για μένα τόσο ουσιαστικά. Μια παράσταση είναι ένας ζωντανός οργανισμός που δεν σταματάει, δεν πεθαίνει, δεν τελειώνει. Θέτουμε ξανά ερωτήματα πάνω στη θεματική μας.”

Παράλληλα αυτό το διάστημα η Πατρίσια Απέργη εργάζεται πάνω σε ένα κομμάτι για το τρίτο έτος της Κρατικής Σχολής Χορού που θα παρουσιαστεί στις 20 Ιουλίου στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά. Χαρούμενη και για το γεγονός ότι έρχεται σε επαφή με μια νέα γενιά χορευτών που έρχονται με όνειρα και φόρα. Ταυτόχρονα χορογραφεί την παράσταση “Άμλετ” του Θέμη Μουμουλίδη που ξεκινάει μια μεγάλη περιοδεία. Ραντεβού στις 17 Ιουλίου στην Καλαμάτα με τον Οίκο της Ταραχής!