Πέντε λόγοι για να δεις το “Έγκλημα και Τιμωρία” στο θέατρο Πορεία

Το “Έγκλημα και Τιμωρία”, ένα από τα σπουδαιότερα και πιο δημοφιλή μυθιστορήματα του παγκόσμιου λογοτεχνικού στερεώματος και κορυφαίο ψυχογράφημα της ανθρώπινης ύπαρξης και ηθικής, επέλεξε και σκηνοθετεί ο Δημήτρης Τάρλοου τη φετινή θεατρική σεζόν στο θέατρο Πορεία.

Το εξόχως ενδιαφέρον στοιχείο στο εγχείρημα αυτό, είναι πως δεν πρόκειται για μία πιστή μεταφορά του βιβλίου στο θεατρικό σανίδι -κάτι τέτοιο άλλωστε θα ήταν σχεδόν ακατόρθωτο, καθώς μιλάμε για ένα δαιδαλώδες μυθιστόρημα με εκατοντάδες σελίδες που πρέπει να δαμαστούν και να αναπαρασταθούν- αλλά για ένα κείμενο/διασκευή του ιδιοσυγκρασιακού συγγραφέα Θανάση Τριαρίδη. Πρόκειται για ένα ολοκαίνουριο κείμενο που βασίζεται μεν πάνω στους νοηματικούς άξονες του έργου του Ντοστογιέφσκι, αποτελεί δε μία σφιχτή και καταιγιστική διασκευή του που εστιάζει στους βασικούς πρωταγωνιστές του έργου και αιτείται επίμονα και επιτακτικά μία νέα Πίστη και μία ανάσταση σε μία αγνή και αμόλυντη ζωή.

Το πρωτογενές αυτό κείμενο του Τριαρίδη ακολουθεί την ιστορία του Ρασκόλνικοφ, ενός φοιτητή που πιστεύει πως η διανοητική και ψυχική ανωτερότητα νομιμοποιεί το άτομο να διαπράττει εγκλήματα για το καλό της ανθρωπότητας. Έτσι, προβαίνει στον φόνο μιας γριάς τοκογλύφου, σε μια πράξη «αλτρουισμού», που θα απαλλάξει την κοινωνία από ένα άπληστο και κακόβουλο άτομο.

Παρά την πεποίθησή του ότι τέτοια κίνητρα βρίσκονται υπεράνω του νόμου, ο ήρωας χάνεται σε έναν λαβύρινθο τύψεων, εσωτερικών συγκρούσεων και ψυχικών οδυνών, που συνιστούν την πραγματική τιμωρία του. Η μεταμέλεια έρχεται έπειτα από μια δαιδαλώδη διαδρομή και η λύτρωση μέσα από τη μορφή μιας νεαρής πόρνης, της Σόνια. Πλάι σε κείνον, τη δική τους πορεία διαγράφουν και τα υπόλοιπα πρόσωπα του έργου, ο αστυνομικός ανακριτής Πορφύρης Πετρόβιτς, η μητέρα και η αδερφή του Ρασκόλνικοφ, ο Σβιντριγκάιλοφ, ο Ραζουμίχιν.

Εμείς είδαμε την παράσταση αυτή στο θέατρο Πορεία και σας την προτείνουμε ανεπιφύλακτα για τους εξής λόγους:

Για την εξαιρετική διασκευή του Θανάση Τριαρίδη και την ατμοσφαιρική δραματουργία των Τάρλοου-Κύργια

… που δίνει ακόμη πιο σύγχρονες διαστάσεις στο έργο φέρνοντας την έννοια του εγκλήματος στο σήμερα και αποπνέει μία έντονα διακριτή ντοστογιεφσκική αύρα που γοητεύει και συναρπάζει στη θέαση. Στις 27 σκηνές της στιβαρής αυτής μεταγραφής τα πάντα περιστρέφονται γύρω από επτά ήρωες: τον Ρασκόλνικοφ, την αδερφή του Ντούνια, τη μητέρα του Πουλχερία, τον αστυνομικό επιθεωρητή Πορφύρη, τον φοιτητή Ραζουμίχιν και τον Σβιντριγκάιλοφ, έναν χαρακτήρα με πολλούς προσωπικούς δαίμονες. Μάλιστα, εμφανίζεται σαν θεατρικός ήρωας και ο ίδιος ο Ντοστογιέφσκι.

Σε αυτές τις -αυστηρά- δυαδικές συναντήσεις των ηρώων το καλό αντικρίζει το κακό και το αντίστροφο, πι δύο όψεις της ανθρώπινης και όχι μόνο φύσης αντιπαρατίθενται και συμπτύσσονται με τρόπο μοναδικό. Η καίρια δραματουργία των Τάρλοου και Κύργια σε κείμενο, ήχους και βίντεο, χάρισε στην παράσταση δυνατή ατμόσφαιρα, γοητευτικό μυστήριο και μια μοντέρνα χροιά.

Για τη σκηνοθετική ματιά του Δημήτρη Τάρλοου

…που καταφέρνει να δουλέψει και να συντονίσει με τρόπο εξαιρετικό τους επτά ηθοποιούς της παράστασης, χωρίς να υποκύπτει στιγμή σε ευκολίες και κλισέ σκηνοθετισμούς. Ακροβατώντας πάνω σε εξαιρετικά δύσκολα νοήματα και ισορροπίες, πραγματεύτηκε την έννοια της αυτοδικίας και της θυσίας στον βωμό μίας ιδεολογίας και παρουσίασε με τρόπο πρωτότυπο και γλαφυρό τη μάχη του καλού και του κακού μέσα στην ψυχοσύνθεση των ηρώων του Ντοστογιέφσκι.Οι ήρωες πασχίζουν να καταλάβουν τι είναι ηθικό και τι όχι, προσπαθούν να αναστηθούν μέσα από τις ίδιες τους τις στάχτες, μέσα από την προσωπική ισοπέδωση που επιφέρει η τιμωρία τους. Νευραλγική και ιδιαιτέρως βοηθητική στην αφηγηματική ροή της παράστασης η χρήση της καμέρας που μας κάνει συμμέτοχους στον ζοφερό τους εφιάλτη.

Για το συγκλονιστικό ερμηνευτικό δίδυμο του Δημήτρη Ήμελλου και του Προμηθέα Αλειφερόπουλου

…που κλέβει τις εντυπώσεις. Ο πρώτος στιβαρός και αρραγής στον ρόλο του αστυνόμου Πορφύρη και ο δεύτερος αμφιταλαντευόμενος, βασανιζόμενος και φλεγόμενος από μία σπάνια εσωτερική ένταση σαν Ρασκόλνικοφ. Το δίπολο αυτό των ηρώων λειτουργεί τόσο όμορφα αντιθετικά και είναι αυτό που ουσιαστικά αποτελεί τον βασικό άξονα ολόκληρης της παράστασης. Και οι υπολοιπες ερμηνείες των ηθοποιών, ωστόσο, συμβάλλουν στο τελικό θετικό αποτέλεσμα.

Για τη σκηνογραφία της Θάλειας Μέλισσα

…που μεταμόρφωσε τη σκηνή του Πορεία σε ένα υγρό τοπίο που μοιάζει βομβαρδισμένο. Ο ήχος μιας σταγόνας που στάζει από κάπου ψηλά κατακλύζει τον χώρο, ενώ ο χρόνος μοιάζει να έχει αφήσει παντου το αποτύπωμα του έντονο.
Αριστερά και δεξιά τις σκηνής ξύλινες αψίδες δίνουν την εντύπωση πως οι ήρωες κινούνται μέσα στα ερείπια μίας ορθόδοξης εκκλησίας. Στο κέντρο δεσπόζει ένας παραλληλόγραμμος τσιμεντένιος όγκος που έχει πάνω του μία μεταλλική σίτα υπονόμου. Δίπλα του μία μικρή λιμνούλα με βρώμικα νερά μέσα στα οποία ο Ρασκόλνικοφ προσπαθεί να ξεπλύνει τις αμαρτίες του.

Για την πανταχού παρούσα μουσική του Φώτη Σιώτα και τους φωτισμούς του Αλέκου Αναστασίου

Η παράσταση ξεκινά με τους μελαγχολικούς ήχους ενός βιολοντσέλου που παίζει ζωντανά και υπέροχα ο Τάσος Μισυρλής και διακριτικοί μελαγχολικοί ήχοι συνοδεύουν τους ήρωες καθόλη τη διάρκειά της. Εξαιρετικά αρμονικοί και οι φωτισμοί του Αλέκου Αναστασίου που επιτείνουν ακόμη περισσότερο την υποβλητική ατμόσφαιρα.