Πρώτες φωτογραφίες από την “Ηλέκτρα” του Δ. Τάρλοου

Σε έναν κόσμο που μαστίζεται από ολοκληρωτισμούς και κοινωνική αδικία, σε μια εποχή όπου η βία και η εκδίκηση παρουσιάζονται συχνά ως «αναγκαίο κακό», η Ηλέκτρα του Σοφοκλή που θα σκηνοθετήσει ο Δημήτρης Τάρλοου στις 4 και 5 Ιουλίου στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου αποκτά ανατριχιαστική επικαιρότητα.

Η τραγωδία αυτή δεν είναι απλώς μια αφήγηση εκδίκησης· είναι ένας καθρέφτης των ανθρώπινων διλημμάτων, της διαχρονικής σύγκρουσης ανάμεσα στη δικαιοσύνη και την ηθική.

Η παράστασή μας στοχεύει να αναδείξει αυτή την πολυπλοκότητα, καλώντας το κοινό να αναμετρηθεί με κρίσιμα ερωτήματα: Τι σημαίνει «αποκαθιστώ το δίκαιο»; Ποιο είναι το χρέος του καθήκοντος; Μπορεί κανείς να ζήσει με τις συνέπειες της βίας; Είναι η βία αναπόφευκτη λύση; Θα κλείσει η εκδίκηση τον κύκλο του αίματος; Είναι ποτέ δυνατή η λύτρωση; Και, τελικά, ποιος είναι ο ρόλος της αντίστασης όταν όλα φαίνονται χαμένα;

Η Ηλέκτρα, μέλος της καταραμένης οικογένειας των Ατρειδών, μια γυναίκα παγιδευμένη σε αυτόν τον κύκλο αίματος και φρίκης, είναι κάτι περισσότερο από ένας τραγικός χαρακτήρας, αφού προσωποποιεί το δίλημμα ανάμεσα στην ανάγκη για δικαιοσύνη και την ηθική επιταγή της αποφυγής της βίας. Δεν πρόκειται, επομένως, μόνο για ένα τραγικό πλάσμα της μοίρας, αλλά και για ένα δημιούργημα του χαρακτήρα της, ενός χαρακτήρα ολόψυχα δοσμένου στον αγώνα της για δικαιοσύνη.

Είναι άραγε και η ίδια θύμα τής εμμονής της με την εκδίκηση ή μια φωνή αντίστασης απέναντι στη βαρβαρότητα της εξουσίας; Και γιατί όταν το παλάτι απαλλάσσεται πλέον από τους τυράννους, εκείνη δεν περνάει το κατώφλι του; Μένει απλώς έξω από τον Οίκο που μισεί ή αρνείται να γίνει μέρος του συστήματος που πολέμησε με πάθος; Είναι ακόμα δέσμια των ακραίων συναισθημάτων που την καθόρισαν – του πόνου για τον θάνατο του πατέρα, το μίσος για τη μητέρα, τη νοσταλγία για τον χαμένο αδερφό; Το πάθος της, είναι βέβαιο, δεν σιγάζει ούτε μετά την κάθαρση.

Στην Ηλέκτρα, ο ποιητής δεν δίνει απαντήσεις, οι θεοί απουσιάζουν, οι χρησμοί απλώς συμπίπτουν με τις ανθρώπινες αποφάσεις, η συνείδηση περνά σε δεύτερη μοίρα, οι Ερινύες δεν εμφανίζονται. Παρ’ όλα αυτά, το τίμημα για τους επιζώντες είναι βαρύ. Αυτό το τίμημα της επιλογής και την ανθρώπινη ανάγκη για κάθαρση με κάθε κόστος μάς καλεί να αναλογιστούμε η σοφόκλεια Ηλέκτρα. Εξάλλου, ο Σοφοκλής δεν θα μας δώσει άλλη ευκαιρία, δεν θα γράψει τριλογία: το δικό του έργο τελειώνει εδώ – εντός αυτών των 1.510 στίχων θαυμαστής συμμετρίας και λιτότητας θα διευθετηθεί κάθε μία από τις αμφιβολίες και τα ερωτήματα που έχει θέσει.

Ο Δημήτρης Τάρλοου σημειώνει χαρακτηριστικά για την παράσταση

“Σε έναν κόσμο ολοκληρωτισμών πάσης φύσεως όπως αυτός που ζούμε, η ερμηνεία της σοφόκλειας Ηλέκτρας αποτελεί μια πρόκληση για κάθε σκηνοθέτη. Για μένα, είναι εξαιρετικά σημαντικό να αποφασίσει κανείς εάν η Ηλέκτρα παραμένει «θυραία», ή εάν στο τέλος της τραγωδίας αποφασίζει να εισέλθει στον οίκο της «ακολασίας», εάν δηλαδή αποφασίζει να γίνει μέρος του συστήματος που με τόσο μένος και σθένος πολέμησε για τόσα χρόνια. Είναι η λύση η «κάθαρση» έστω και δια της βίας, ή σημασία έχει η αντίσταση στη βαρβαρότητα; Κλείνει ποτέ ο κύκλος του αίματος; Είναι ο φόνος και η βία η λύση, ή μήπως είμαστε καταδικασμένοι να μανίζουμε αιωνίως μπροστά την αδικία και την καταπίεση;

Ο Σοφοκλής δεν δίνει απάντηση και οι θεοί απουσιάζουν επιδεικτικά από το έργο. Ακόμα και ο Απόλλων που χρησμοδότησε υποτίθεται τη δολοφονία της Κλυταιμνήστρας και του Αίγισθου, αμφισβητείται από εκείνους που τον επικαλούνται: «ελπίζω», λέει ο Ορέστης, «να έχει δίκιο Απόλλων λέγοντας μου να σκοτώσω τη μάνα μου». Οι τύραννοι δολοφονούνται χωρίς ενοχές και οι Ερινύες απουσιάζουν μετά την αποτρόπαιη αλλά και λυτρωτική πράξη των φόνων.

Και η Ηλέκτρα στέκει σκεπτική έξω από τα ανάκτορα. Δεν εισέρχεται. Εκείνη που μέσα στην «παραφροσύνη» της εκδίκησης φώναζε στον αδερφό της «Χτυπά την ξανά αν μπορείς!» (τι φρίκη αλήθεια), δεν παίρνει ποτέ την απόφαση να πράξει. Ως άλλος Άμλετ επιλέγει την αδράνεια ως απάντηση στην αποφασιστικότητα του αδερφού της. Παρά τον διπολισμό της στέκει σκεπτόμενη και σκεπτική απέναντι στην ανάληψη της εξουσίας, απέναντι στην κανονικότητα της ελευθερίας. Το αίμα που ακόμα στάζει την έχει λερώσει, παρότι δεν διέπραξε τους φόνους ιδίοις χερσί. Τι θα απογίνει τώρα χωρίς βαρβάρους; Οι άνθρωποι αυτοί ήσαν μια κάποια λύσις”.
Δημήτρης Τάρλοου, 9/1/2025

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ

Μετάφραση: Γιώργος Χειμωνάς
Σκηνοθεσία: Δημήτρης Τάρλοου
Σκηνικά & Κοστούμια: Πάρις Μέξης
Μουσική Σύνθεση: Φώτης Σιώτας
Σχεδιασμός φωτισμών: Αλέκος Αναστασίου
Χορογραφίες: Μαρκέλλα Μανωλιάδη
Συνεργάτις δραματουργός: Έρι Κύργια
Σχεδιασμός Ήχου: Ηλίας Φλάμμος

Βοηθοί σκηνοθέτη: Δήμητρα Κουτσοκώστα, Αρίστη Τσέλου
Βοηθός σκηνογράφου- ενδυματολόγου: Έμιλυ Κουκουτσάκη
Βοηθός χορογράφου: Μάρω Σταυρινού
Βοηθοί φωτιστή: Χάρης Δάλλας, Ναυσικά Χριστοδουλάκου

ΔΙΑΝΟΜΗ
Ηλέκτρα: Λουκία Μιχαλοπούλου
Ορέστης: Αναστάσης Ροϊλός
Κλυταιμνήστρα: Ιωάννα Παππά
Αίγισθος: Νικόλας Παπαγιάννης
Παιδαγωγός: Γιάννης Αναστασάκης
Χρυσόθεμις: Γρηγορία Μεθενίτη
Πυλάδης: Περικλής Σιούντας

ΧΟΡΟΣ (Αλφαβητικά)
Μαργαρίτα Αλεξιάδη
Ασημίνα Αναστασοπούλου
Ελένη Βλάχου
Ιωάννα Δεμερτζίδου
Ελένη Κιλινκαρίδου – Σίστη
Ιωάννα Λέκκα
Λυδία Στέφου
Άννα Συμεωνίδου
Χαρά Τζόκα

Μουσικοί επί σκηνής: Φώτης Σιώτας, Τάσος Μισυρλής