Ψυχοσάββατο και νύχτα σε ένα έρημο βενζινάδικο στην παλιά Εθνική οδό

Το Θέατρο του Νέου Κόσμου παρουσιάζει την παράσταση “Στην παλιά εθνική” σε κείμενο και σκηνοθεσία  του Γιώργου Χριστοδούλου, με τους Αλέξανδρο Μαυρόπουλο, Βασίλη Μιλιώνη, Μαρία Προϊστάκη, Φανή Παναγιωτίδου και Αιλιάνα Μαρκάκη επί σκηνής.

Στο νέο του θεατρικό έργο ο  Γιώργος Χριστοδούλου αντλεί έμπνευση από το μονόπρακτο ηθογράφημα “Ψυχοσάββατο“, το οποίο ο συγγραφέας του Γρηγόριος Ξενόπουλος έχει χαρακτηρίσει: «σύγχρονη τραγωδία, μονόπρακτη με Ιντερμέτζο». Το έργο του Ξενόπουλου είναι γραμμένο σε πρόζα και δημοτική γλώσσα, περιέχει εκτενείς σκηνικές οδηγίες και μια σημείωση του συγγραφέα για παράληψη του Ιντερμέτζου, αν χρειαστεί, κατά τη σκηνική του δοκιμασία.

Ψυχοσάββατο “Στην παλιά εθνική” του Γιώργου Χριστοδούλου

Αρχές του 2000. Η δημιουργία της νέας εθνικής οδού στέλνει όλη τη ροή των οχημάτων προς τα εκεί. Όλοι προτιμούν τον καινούριο και πιο γρήγορο δρόμο και έτσι η παλιά εθνική ερημώνει. Σταδιακά μετατρέπεται σε δρόμο φάντασμα και οι επιχειρήσεις που βρίσκονται εκεί για να εξυπηρετούν τα διερχόμενα οχήματα ρημάζουν κι αυτές. Ο Παύλος και η Ελένη έχουν ένα βενζινάδικο που λειτουργούσε και ως σταθμός εξυπηρέτησης των ταξιδιωτών στην παλιά Εθνική. Τώρα πια δε λειτουργεί.

Στον από πάνω όροφο είναι το σπίτι τους αλλά μετά το κλείσιμο της επιχείρησης, το ισόγειο έχει γίνει πια μέρος του σπιτιού. Ενός σπιτιού που μοιράζονται με τη Δήμητρα, τη μητέρα του Παύλου και το οποίο μοιράζονταν και με τη Φωτεινή, τη μικρότερη αδερφή του Παύλου μέχρι και το θάνατο της λίγα χρόνια πριν. Το σκηνικό είναι αυτό το ισόγειο. Ο χώρος με τα τραπεζάκια που λειτουργούσε ως εστιατόριο, παλιοί καναπέδες από ξεφτισμένη κόκκινη δερματίνη, ένας πάγκος ταμείου που τώρα είναι προέκταση της κουζίνας, ταριχευμένα κεφάλια άγριων ζώων στους τοίχους, αφημένα πράγματα σε κούτες.

Ένα Ψυχοσάββατο στη μέση του πουθενά

Η ιστορία εκτυλίσσεται μέσα σε ένα βράδυ. Ένα ψυχοσάββατο. Η νύχτα που όλοι θα συναντήσουν τους νεκρούς τους και το θάνατο έξω και μέσα τους. Νύχτα, σ’ ένα ερειπωμένο βενζινάδικο, στην παλιά Εθνική, στη μέση του πουθενά και όλα είναι πιθανό να συμβούν. Ακόμα και το να αλλάξει ο χρόνος Μάρτη μήνα.

Πώς συνδέεται το “Ψυχοσάββατο” του Ξενόπουλου με μια ερημωμένη εθνική οδό; Τι σας τράβηξε σε αυτό το εμβληματικό μονόπρακτο – γραμμένο σε πρόζα, στη δημοτική; 

Φαντάστηκα αυτήν την οικογένεια από το Ψυχοσάββατο του Ξενόπουλου -την μάνα  τον γιο και την νύφη- μόνους στο πουθενά. Τα μυστικά του παρελθόντος τους, γέννησαν μέσα μου ένα σύμπαν εφιαλτικό με τους ίδιους ως θύτες και θύματα ο ένας του άλλου. Μια παράδοξη οικογένεια σε έναν τόπο σχεδόν βγαλμένο από το θέατρο του παραλόγου. Σαν πολιορκημένο. Στο ψυχοσάββατο με τράβηξε η ελληνικότητά του. Μου έδωσε την αίσθηση κάποιου σκοτεινού παραμυθιού που μπορεί να άκουσα από την γιαγιά μου. Με τράβηξε το ύφος του, μου θύμισε δημοτική ποίηση, την οποία αγαπώ πολύ.

Με γοήτευσε η αρχετυπική απόδοση των προσώπων και κυρίως η αρχετυπική απόδοση αυτού του σχήματος της ελληνικής οικογένειας. Μάνα-γιος-νύφη. Δεν θα αφήσω απέξω την αίσθηση που είχα διαβάζοντάς το. Σαν να πρόκειται για ένα έργο με στοιχεία μεταφυσικού, λαογραφικού τρόμου. Με μάγεψε το γεγονός ότι ο Ξενόπουλος έφτιαξε ένα ιντερμέτζο με τα φαντάσματα των νεκρών κοριτσιών του χωριού να τραγουδούν την επιστροφή τους από τον Άδη.

Τι συμβολίζει για εσάς η “παλιά εθνική οδός” ως σκηνικό και ως αλληγορία στην παράσταση;

Στο μυαλό μου η εθνική οδός είναι ένας δρόμος που φτιάχτηκε για μεγάλα ταξίδια, γεμάτος ζωή, ταξιδιώτες. Ανθρώπους που φεύγουν και πάνε κάπου μακριά. Συνδέεται μέσα μου με τις προσδοκίες, τα μεγάλα όνειρα. Ένας μεγάλος δρόμος ανοιχτός να σε πάει σε ό,τι ποθείς. Δεν στέκεσαι σε αυτόν τον δρόμο. Δεν μπορείς να ζεις εκεί. Είσαι περαστικός για κάποιο ωραίο μέρος. Όταν αυτός ο δρόμος παλιώνει και φτιάχνεται δίπλα σου κάποιος καινούριος δρόμος που δεν σε περιλαμβάνει και δεν μπορείς να τον ακολουθήσεις, η παλιά εθνική γίνεται καθήλωση, εγκλωβισμός. Σαν να είσαι αναγκασμένος να ζεις ανάμεσα στις νεκρές σου προσδοκίες και δεν μπορείς να ξεφύγεις απο αυτές αφήνοντας τον εαυτό σου να δηλητηριαστεί απο τη σήψη τους.

Πώς προσεγγίσατε τη δημιουργία των χαρακτήρων, ειδικά του Παύλου και της Δήμητρας, που φαίνεται να φέρουν τόσο έντονα ψυχικά βάρη; Μιλήστε μας λίγο για τον δικό σας ρόλο.

Στη δημιουργία των χαρακτήρων αναμφισβήτητα με έχει βοηθήσει το γεγονός ότι είμαι ηθοποιός. Προσπαθώ γράφοντάς τους να θέσω τα μεγάλα θέματά τους, να βρω τα θέλω τους, τα εμπόδιά τους, τις συγκρούσεις τους. Επιχείρησα να φτιάξω ένα έργο χαρακτήρων. Δηλαδή η κυρίως πλοκή να είναι οι ίδιοι οι χαρακτήρες και οι εσωτερικές τους συγκρούσεις. Πρώτα απ’ όλα γιατί μου αρέσει ως ηθοποιός να παίζω τέτοιους ρόλους. Στη σύνθεση τους, όλοι τους έχουν στοιχεία από την ζωή μου. Στοιχεία  ανθρώπων που έχω γνωρίσει ή αγνώστων που έχω παρατηρήσει, στο χωριό μου, στο μετρό, στο δρόμο. Δεν το έκανα ηθελημένα. Καταλαβαίνω εκ των υστέρων ότι έχει συμβεί.

Μου αρέσει όταν βλέπω αγνώστους και υπάρχει κάτι που μου τραβάει την προσοχή στη συμπεριφορά τους, να φαντάζομαι κάτι από το παρελθόν τους ή την εσωτερική τους ζωή. Το υπέροχο είναι ότι ο τρόπος που δουλεύουμε με τους ηθοποιούς με κάνει να ξεχνάω εντελώς τις συγγραφικές μου προθέσεις ή τις καταβολές  των χαρακτήρων, φτιάχνεται κάτι εντελώς καινούριο, άγνωστο σε μένα σε μεγάλο βαθμό. Η τελική τους αποτύπωση είναι η ερμηνεία των ηθοποιών πάνω σε αυτούς, η οποία μπορεί να είναι εντελώς διαφορετική από τις αρχικές μου προθέσεις. Και για να είμαι ειλικρινής στην παλιά εθνική νιώθω πολύ τυχερός γιατί οι ηθοποιοί έχουν προσεγγίσει με τέτοιο τρόπο τους χαρακτήρες ώστε να μοιάζουν ακόμα πιο σύνθετοι από ότι τους έγραψα. Δεν σταματάω να πιστεύω πρώτα απ’ όλα στη δύναμη της υποκριτικής.

“Φιλοδοξώ, μιλώντας για την καθήλωση και τον θάνατο, ο κόσμος να σκεφτεί για την κίνηση και τη ζωή”

Ποιο είναι το μήνυμα που θέλετε να μεταφέρετε στο κοινό μέσα από την ιστορία αυτών των ανθρώπων που ζουν στην απομόνωση;

Ένα θέμα που προσπάθησα να εξετάσω στην Παλιά Εθνική είναι αυτό του αυτοεγκλωβισμού. Τον ‘εν ζωή θάνατο’. Όλα αυτά που μπορεί να αγκυλώσουν έναν άνθρωπο και να τον καθηλώσουν σε μία κατάσταση. Όταν ο ίδιος γίνεται δυνάστης του εαυτού του. Όλοι οι χαρακτήρες του έργου παρότι εκ πρώτης δίνεται η εντύπωση ότι δεν έχουν επιλογές, στην πορεία είναι φανερό ότι θα είχαν τη δύναμη να ζουν αλλιώς αλλά οι ίδιοι για διάφορους λόγους επιλέγουν να μένουν στην νοσηρότητα. Η πρώτη αίσθηση που δίνεται από το έργο είναι πως αυτοί οι άνθρωποι όντας σε αδιέξοδο βασανίζουν ο ένας τον άλλο, αλλά στην πραγματικότητα προσπαθούν να τιμωρήσουν τους εαυτούς τους. Έβαλα στο κέντρο ένα συγκεκριμένο σχήμα της ελληνικής  οικογένειας επιχειρώντας να εξετάσω τις διαχρονικές αντιλήψεις που την καθορίζουν και δημιουργούν παθογένειες που συμβάλουν σε αυτόν τον αυτοεγκλωβισμό. Φιλοδοξώ, μιλώντας για την καθήλωση και τον θάνατο, ο κόσμος να σκεφτεί για την κίνηση και τη ζωή. Μεγάλωσα σε ένα σπίτι που κάπως καλλιεργήθηκε μέσα μου η αντίληψη ότι δεν υπάρχουν αδιέξοδα. Και το έχω πιστέψει. Αυτό θα προσπαθήσω. Να πω στον κόσμο με αυτήν την μικρή παραδοξότητα, παρουσιάζοντας ένα μεγάλο αδιέξοδο.

Πότε άρχισε να αναδύεται η επιθυμία σας για συγγραφή θεατρικών έργων και πώς αυτή η δραστηριότητα έχει επηρεάσει και εμπλουτίσει την οπτική σας ως ηθοποιό;

Γράφω θεατρικά έργα και σενάρια από το σχολείο. Το πρώτο μου έργο, μου επέτρεψαν να το παρουσιάσω στην αίθουσα τελετών του σχολείου όταν πήγαινα δευτέρα γυμνασίου. Ήταν μία παρωδία του Ρωμαίου και της Ιουλιέτας του Σαίξπηρ. Όταν άρχισα να γνωρίζω καλύτερα το θέατρο και να διαβάζω πολλά έργα σκέφτηκα ότι  δεν θα μπορέσω ποτέ να γράψω κάτι πραγματικά καλό και συνέχισα να γράφω με την ελπίδα ότι κάποια στιγμή ίσως γράψω κάτι που να αξίζει να ανέβει.

Σε αυτό συνετέλεσε και το γεγονός ότι δεν έχω ανώτατη εκπαίδευση, ένιωθα αρκετά αμόρφωτος για συγγραφέας. Η Μαρία Προϊστάκη με έκανε να πιστέψω ότι έχω το δικαίωμα να δω τα έργα μου να παίζονται. Δεν πιστεύω φυσικά ότι είναι αριστουργήματα, αλλά προσπαθώ γράφοντας να είμαι όσο ποιο ειλικρινής μπορώ τουλάχιστον. Δεν προσπαθώ να εντυπωσιάσω.

Ως ηθοποιός πια κάνω μία επιπλέον δουλειά όταν έρχομαι σε επαφή με ένα έργο. Μελετάω τη δομή των έργων, την διαχείριση της πλοκής, με ποιο τρόπο αναδεικνύονται τα θέματα, το στήσιμο των χαρακτήρων, τη σημειολογία. Δηλαδή εκτός από τον ρόλο μου μελετάω και τον συγγραφέα τελείως πρακτικά και αυτό με κάνει να νιώθω ότι  μπαίνω πιο βαθιά και στην ουσία του ρόλου που πρόκειται να αποδώσω ως ηθοποιός.

Στον Συνεργό εμπνευστήκατε από μία πραγματική ιστορία. Αποκτούν οι παραστάσεις μια μεγαλύτερη εσωτερική δύναμη όταν εκπηγάζουν από πραγματικά γεγονότα;

Μέσα μου η πραγματική ιστορία από την οποία εμπνεύστηκα για τον Συνεργό είχε πολύ έντονο φορτίο οπότε αυτό αναπόφευκτα διαπέρασε το έργο. Λειτούργησε όμως και περιοριστικά. Είχα πάντα τη σκέψη ότι μιλάω για αληθινά πρόσωπα και γεγονότα, που πρέπει να σεβαστώ και να αντιμετωπίσω με ιδιαίτερη προσοχή. Στην παλιά εθνική ένιωσα πιο ελεύθερος δημιουργικά να πειραματιστώ με την πλοκή και τους χαρακτήρες. Άλλωστε και σε αυτό το έργο έχω πάρει στοιχεία από κάποιες αληθινές ιστορίες, αλλά προσπάθησα να τα καλύψω για να μην χάσω αυτήν την ελευθερία.

Τα επόμενα σχέδιά σας;

Το καλοκαίρι στο πλαίσιο του προγράμματος “όλη η Ελλάδα ένας πολιτισμός” θα παρουσιάσουμε ένα καινούργιο μου έργο, το “Τάμα”, στον αρχαιολογικό χώρο της αρχαίας Κορίνθου.

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ

• Κείμενο: Γιώργος Χριστοδούλου
• Σκηνοθεσία: Γιώργος Χριστοδούλου
• Σκηνογράφος – Ενδυματολόγος: Ιωάννα Πλέσσα
• Μουσική Σύνθεση: Άγγελος Τριανταφύλλου
• Σχεδιασμός Φωτισμών: Σάκης Μπιρμπίλης
• Βοηθός Σκηνοθέτη: Αθηνά Σακαλή
• Παίζουν: Αλέξανδρος Μαυρόπουλος Βασίλης Μιλιώνης, Μαρία Προϊστάκη, Φανή Παναγιωτίδου, Αιλιάνα Μαρκάκη
• Θέατρο του Νέου Κόσμου – Κεντρική Σκηνή
• Από 25 Aπριλίου – Τετάρτη 20.00, Πέμπτη – Παρασκευή – Σάββατο 21.00, Κυριακή 20.00 

Εισιτήρια: more.com