Σίσσυ Τουμάση: “Η αντίσταση στην παρακμή, είναι η πιο ευεργετική πράξη”

Τη Σίσσυ Τουμάση την πρωτοείδα στον “Αύγουστο” του Κωνσταντίνου Μαρκουλάκη, αλλά την προσοχή μου μαγνήτισε στην “Αγριόπαπια” του Δημήτρη Τάρλοου στον ρόλο της Χέντβιγκ- για την ερμηνεία της αυτή ήταν μάλιστα υποψήφια για το θεατρικό βραβείο «Μελίνα Μερκούρη». Και βέβαια ακολούθησαν και άλλες εξαιρετικές ερμηνείες (Ευχαριστημένο, Δόξα Κοινή, This is not Romeo and Juliet).

Εκτός από το θέατρο, είναι και ιδιαίτερα “κινηματογραφικά ενεργή”. Το 2013 έπαιξε στο Miss Violence του Αλέξανδρου Αβρανά, ενώ το 2019, τιμήθηκε με το βραβείο καλύτερης γυναικείας ερμηνείας στο Διεθνές Κινηματογραφικό Φεστιβάλ Δράμας, στην ταινία «Το βάρος της θάλασσας» σε σκηνοθεσία Κωστή Αλεβίζου.

Μου κάνει εντύπωση που τα βήματά της είναι σταθερά και μετρημένα. Δεν είναι από τις ηθοποιούς που αναλώνονται σε πολλές θεατρικές, κινηματογραφικές και τηλεοπτικές συμμετοχές και δε μου δίνει την εντύπωση πως αγχώνεται να αποδείξει κάτι.
Φέτος τη βλέπουμε τη μικρή μόνο οθόνη, στο “Προξενιό της Ιουλίας”, ενώ έκανε και ένα πέρασμα στον “Γιατρό”.

Πρόσφατα μάλιστα επιλέχθηκε ανάμεσα σε 3.832 καλλιτέχνες από 131 χώρες στα ταλέντα της Berlinale 2024.
Με αφορμή αυτήν της τη διάκριση είχαμε μαζί μία συζήτηση εφ όλης της ύλης.

Η υποκριτική

Αρχής γενομένης η απόφασή της ασχοληθεί με την υποκριτική…  “Δεν υπήρξε κάποια κομβική στιγμή που να πήρα αυτήν την απόφαση.  Νομίζω ότι οι αποφάσεις που παίρνουμε στη ζωή μας είναι ως επί το πλείστον αποτέλεσμα πολλών γεγονότων και διεργασιών” εξομολογείται και συνεχίζει “ως παιδί διάβαζα, έβλεπα ταινίες, παραστάσεις και μάλλον συγγραφέας θα ήθελα να γίνω αν με ρωτούσαν τότε, παρά ηθοποιός.  Η υποκριτική ήταν κάτι που δοκίμασα, μου άρεσε και το σπούδασα. Ήταν μια συνειδητή επιλογή και βεβαιώθηκα θέλω να γίνω επαγγελματίας ηθοποιός, όταν ήμουν στη Σχολή.

Μέσα από τη μελέτη και τη δουλειά κατάλαβα ότι αυτό θα κάνω στη ζωή μου. Αγαπώ πολύ την τέχνη μας, είναι για μένα στήριγμα και ψυχική ανάγκη μαζί. Είναι το κλειδί που έχω για να καταλαβαίνω τον κόσμο και συγχρόνως να αποκαλύπτομαι σε αυτόν”.

Υπάρχει κάποια ανάμνηση στην οποία επιστρέφεις συχνά γιατί αισθάνεσαι ασφάλεια;  

Ασφάλεια αισθάνομαι στο τώρα. Νιώθω ότι οι άνθρωποι, έχουμε μία τάση να ωραιοποιούμε το παρελθόν και να εγκλωβιζόμαστε σε αυτό. Δεν αναπολώ συχνά.

Φυλάω το παρελθόν μέσα μου με αγάπη, μαζί με όσα μου δίδαξε, αλλά τα μάτια μου είναι στραμμένα μπροστά μου. Εξάλλου, δε θεωρώ ότι οι μνήμη είναι κάτι που χρειάζεται να ανακαλέσει κανείς γιατί είναι πάντα παρούσα. Σε επισκέπτεται εκείνη, όταν κοιτάς τα μάτια των ανθρώπων που αγαπάς, όταν μαγειρεύεις μια συνταγή της γιαγιάς σου, όταν περπατάς στους δρόμους της πόλης που μεγάλωσες.

Είμαστε δημιουργήματα της μνήμης μας. Και το μέρος που ζούμε είναι ένα τοπογραφικό ημερολόγιο αναμνήσεων.

Η Berlinale 2024 

Μίλησε μου για τη διάκρισή σου αυτή στη Berlinale Talents 2024. Πώς προέκυψε και τι σημαίνει για σένα; 

Αποφάσισα να κάνω αίτηση για τη Berlinale, με κινητήριο δύναμη την αγάπη για τον κινηματογράφο και την ανάγκη μου για εξέλιξη και γνώση.

Θεωρώ ότι η προσπάθεια και ο μόχθος για την επίτευξη ενός στόχου, μας καθιστά κατά κάποιον τρόπο ζωντανούς. Ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα, ο άνθρωπος όταν προσπαθεί για κάτι αντλεί ηδονή και ικανοποίηση ζωτικής σημασίας.

Για την αίτηση, χρειάστηκε να επιλέξω σκηνές μου από ταινίες που έχουν διακριθεί σε διεθνή φεστιβάλ, καθώς και να απαντήσω σε μία σειρά απαιτητικών ερωτήσεων ευρείας θεματολογίας. Η διάκριση ήρθε απροσδόκητα και αισθάνομαι μεγάλη τιμή και χαρά. Ζούμε σε μία χώρα όπου η αναξιοκρατία είναι ριζωμένη και έτσι το ταλέντο, οι σπουδές ή οι ικανότητες ενός ανθρώπου δεν επαρκούν για να ανθίσει κανείς.

Θεωρώ πως όλοι μας έχουμε έρθει αντιμέτωποι με αυτήν την αλήθεια. Η διάκριση σε έναν τόσο σημαντικό ευρωπαϊκό θεσμό, με μία αδιάβλητη και αξιοκρατική διαδικασία, είναι μεγάλη συγκίνηση για μένα. Είναι η απόδειξη ότι αξίζει να συνεχίσουμε να προσπαθούμε και να μην πτοούμαστε από τις δυσκολίες.

Η υποκριτική και η ιστορία

Ξέρω πως ξεκίνησες να σπουδάζεις Ιστορία στη Φιλοσοφική Αθηνών. Είσαι ενεργή φοιτήτρια; Παρακολουθείς; Τι είναι αυτό που σε μαγνητίζει στην ιστορία; 

Ξεκίνησα τις σπουδές εν μέσω πανδημίας. Ήταν ένας τρόπος να εκμεταλλευτώ την ψυχική ατροφία εκείνης της περιόδου και να αξιοποιήσω τον άπλετο χρόνο που μου δόθηκε. Παρακολουθώ τα μαθήματα και δίνω εξετάσεις στο βαθμό που μου επιτρέπει το πρόγραμμα μου. Είναι κάτι που κάνω συνειδητά και στον δικό μου χρόνο.

Η ιστορία και η υποκριτική έχουν ένα συγγενές στοιχείο. Και τα δύο προσπαθούν να κατανοήσουν και να ερμηνεύσουν τους ανθρώπους και τα φαινόμενα. Κι αυτό είναι που με γοητεύει.  Η κατανόηση και η κριτική σκέψη έναντι της κριτικής.

Πολλοί άνθρωποι, όταν έμαθαν για αυτή μου την απόφαση με ρώτησαν με απορία, γιατί το κάνω όλο αυτό. Όταν τους απάντησα πως σπουδάζω γιατί μου αρέσει, έμοιαζαν ακόμα πιο μπερδεμένοι.  Αυτό δείχνει τη σχέση που έχουμε ως κοινωνία με την παιδεία ή τη μόρφωση. Αντιλαμβανόμαστε τις σπουδές μόνο ως ένα εισιτήριο για επαγγελματική αποκατάσταση.

Μοιάζει παράξενο ότι κάποιος θέλει να σπουδάσει για να διευρύνει τους πνευματικούς και διανοητικούς του ορίζοντες. Για μένα η απάντηση στην παρακμή, είναι η μόρφωση. Η ιστορία είναι μία επιστήμη με αδιαμφισβήτητη χρησιμότητα και γοητεία. Τη θεωρώ ένα αντίδοτο απέναντι στην πνευματική κρίση της εποχής μας.

Σήμερα όλοι μοιάζουμε να αντιλαμβανόμαστε τα φαινόμενα ως άσπρο ή μαύρο και να επικρίνουμε τους πάντες και τα πάντα με τρομερή ευκολία. Αυτή η προσέγγιση, είναι απότοκο της επιδερμικότητας με την οποία κρίνουμε τα γεγονότα και τους ανθρώπους.

Η ιστορία όμως δεν κρίνει. Αντιθέτως, εξετάζει τα φαινόμενα μέσα στο πλαίσιό τους, αναζητά τα αίτια και τις συνέπειες και προσπαθεί να τα κατανοήσει. Πολύ απλά δίνει ερεθίσματα για σκέψη. Νομίζω ότι αν προσπαθούσαμε να κατανοήσουμε τους ανθρώπους αντί να τους κρίνουμε και να τους κατατάξουμε σε καλούς και κακούς, θα είχαμε μια κοινωνία περισσότερο αλληλέγγυα και σκεπτόμενη.

Γιατί πιστεύεις πως δε μαθαίνουμε από το παρελθόν μας;

Γιατί δεν το γνωρίζουμε καθόλου καλά. Η γνώση που έχουμε σε σχέση με το παρελθόν και την ιστορία μας είναι τουλάχιστον επιδερμική. Αυτός είναι και ο λόγος που δεν μπορούμε να κατανοήσουμε ούτε το παρόν μας.

Τι θα έλεγες πως είναι αυτό που σε θυμώνει σε κοινωνικό επίπεδο γύρω σου; 

Πολλά τα στοιχεία με πληγώνουν, με θυμώνουν και με απελπίζουν στην κοινωνική πραγματικότητα. Όμως η έλλειψη καλλιέργειας και κριτικής σκέψης, νομίζω πως είναι το μεγάλο αγκάθι. Η παιδεία και η ηθική έχουν αντικατασταθεί από την κουλτούρα του νεοπλουτισμού και της προβολής. Δεν εκπαιδευόμαστε για να γίνουμε πολίτες της κοινωνίας και ηθικές οντότητες, αλλά καταναλωτές.

Και μοιάζουμε να έχουμε αποδεχτεί την παρακμή. Όλα μισολειτουργούν ή υπολειτουργούν και αυτή είναι η αποδεκτή μας πραγματικότητα.

Πολλές φορές ακούω τη φράση “έτσι είναι τα πράγματα”. Δεν είναι έτσι τα πράγματα. Τα πράγματα είναι έτσι, μέχρι να μην είναι. Αν ο κόσμος σκεφτόταν με αυτόν τον τρόπο, οι ανθρώπινες κοινωνίες δεν θα είχαν εξελιχθεί ποτέ. Όταν αποδέχεσαι ως δεδομένο την εγκατάλειψη της κοινωνικής λογικής και της ορθής λειτουργίας των πραγμάτων έχεις αποδεχτεί και την καταδίκη σου. Η αντίσταση στην παρακμή, είναι για μένα η πιο ευεργετική πράξη για την κοινωνία και τον τόπο μας.

Η Τέχνη ως αντίβαρο

Μπορεί η Τέχνη να “βοηθήσει” σε όλο αυτόν τον παραλογισμό που βιώνουμε και πώς;  

Η τέχνη είναι μία από τις τελευταίες σανίδες σωτηρίας απέναντι στην ηθική και πνευματική κατάπτωση. Είναι αυτή που μπορεί να επαναφέρει την έννοια της σκέψης ως μέγιστο αγαθό του ανθρώπου.

Να αντισταθεί στην κουλτούρα του νεοσυντηρητισμού που επιβάλει την ομοιογένεια. Να μας υπενθυμίσει πως η ανθρώπινη ψυχοσύνθεση και συμπεριφορά είναι φαινόμενα πολλαπλών αποχρώσεων και ως τέτοια θα πρέπει να εξετάζονται. Να μην υποτάσσεται και αυτή στον επιπόλαιο εγκλωβισμό της εικόνας και του εντυπωσιασμού και να μας βοηθήσει να ανακαλύψουμε ξανά τη νόηση και την ομορφιά που τόσο έχουμε ανάγκη.

Απέχεις θεατρικά νομίζω αυτή τη σεζόν. Πώς πήρες αυτή την απόφαση;  

Το τηλεοπτικό σύμπαν είναι κάτι με το οποίο άρχισα να πειραματίζομαι μετά την περίοδο του covid. Μου αρέσει πολύ η συνθήκη του τηλεοπτικού γυρίσματος και είμαι απόλυτα αφοσιωμένη σε αυτό.

Καθημερινά 10ωρα γυρίσματα σε συνδυασμό με πρόβες στο θέατρο ή παραστάσεις δεν είναι κάτι που βγαίνει αναίμακτα. Θέλω να αφοσιώνομαι στη δουλειά μου και να μην γίνονται εκπτώσεις στο καλλιτεχνικό αποτέλεσμα.

Το θέατρο απαιτεί πνευματική διαύγεια και συγκέντρωση. Είναι ανατροφοδοτούμενη τέχνη, μια πνευματική διεργασία και το υπηρετώ ακόμα κι όταν είμαι σε παύση. Γιατί στην πραγματικότητα δεν σταματώ ποτέ να δουλεύω. Δουλεύω για το θέατρο ακόμα κι όταν δεν δουλεύω στο θέατρο. Προετοιμάζομαι και βρίσκομαι σε ετοιμότητα και εγρήγορση για τα επόμενα.

Δίνεις την εντύπωση μίας ιδιαίτερα μαχητικής γυναίκας που δεν αφήνει τίποτα στην τύχη και κυνηγά το όνειρό της… Πώς φαντάζεσαι τον εαυτό σου σε 10 χρόνια;  

Την τύχη την εμπιστεύομαι, αλλά δεν μπορώ να αφεθώ πάνω της. Πιστεύω στη δράση, στην πρωτοβουλία και στη διεκδίκηση κι όχι σε καλές νεράιδες ή ήρωες-σωτήρες. Κανείς δεν μπορεί να κάνει τη ζωή μας καλύτερη παρά μόνο εμείς οι ίδιοι. Σε 10 χρόνια εύχομαι να μπορώ να κοιτάζω τον εαυτό μου στον καθρέφτη και να κοιμάμαι ήσυχη τα βράδια.