Στο Θέατρο Σταθμός υπάρχει το Γάλα που “μαλακώνει” την ψυχή μας

Βλέποντας το “Γάλα” του Βασίλη Κατσικονούρη που σκηνοθετούν στο Θέατρο Σταθμός ο Μάνος Καρατζογιάννης και η Ερμίνα Κυριαζή, νιώθεις σαν να ξανασυναντάς έναν παλιό φίλο, μια ιστορία που κουβαλάς μέσα σου και σε συγκινεί το ίδιο, ακόμα και μετά από τόσα χρόνια.

Το 2006, όταν πρωτοείδα το έργο αυτό στο θέατρο Χώρα, σε παραγωγή του Εθνικού Θεάτρου, συγκλονίστηκα. Θυμάμαι ακόμα την αίσθηση που μου άφησε η ρεαλιστικότητα της γραφής – τόσο ωμή, αληθινή, γεμάτη αλήθειες που καθηλώνουν. Οι ερμηνείες του Κωνσταντίνου Παπαχρόνη και της Μάνιας Παπαδημητρίου, η σκηνοθεσία του Νίκου Μαστοράκη που καταδύθηκε στις ζωές αυτών των ηρώων αυτών αποκαλύπτοντας τις ρωγμές τις δικές τους και τις δικές μας, ήταν μία εμπειρία ανεπανάληπτη.

Δεν είναι τυχαίο που έκτοτε το “Γάλα” έχει γίνει σημείο αναφοράς για το νεοελληνικό θέατρο. Ταξίδεψε σε όλη την Ελλάδα, συγκέντρωσε εκατοντάδες χιλιάδες θεατές και κατέκτησε όλα τα θεατρικά βραβεία.
Το ότι η παράσταση αυτή επανέρχεται στη σκηνή του Θεάτρου Σταθμός – είκοσι χρόνια από τη συγγραφή του έργου, δεκαεπτά από το πρώτο του ανέβασμα και δέκα μετά το τελευταίο του είναι αν μη τι άλλο συγκινητικό, καθώς φέρνει μαζί της τη νοσταλγία αλλά και τη διαχρονική δύναμη της ιστορίας και της γραφής του.

Το Γάλα στα ρωσικά ακούγεται ως…μαλακό- Το έργο του Βασίλη Κατσικονούρη

Στα ρωσικά, η λέξη “γάλα” ακούγεται ως “μαλακό”. Είναι εντυπωσιακό πώς μια ελληνική λέξη, όταν βρεθεί σε έναν ξένο γλωσσικό τόπο, αποκτά μια ξεχωριστή, πιο ζωντανή και άμεση δύναμη. Μοιάζει να αποκαλύπτει την ουσία του πράγματος με τρόπο που η ελληνική απόδοσή της δεν καταφέρνει. Αυτήν ακριβώς την αίσθηση επιδιώκει να αποτυπώσει το Γάλα του Βασίλη Κατσικονούρη. Μια αίσθηση ξενιτιάς, οικειότητας και αποξένωσης ταυτόχρονα, που οι ήρωές του ενσαρκώνουν μέσα από τις ιστορίες τους, τις συγκρούσεις και τις σιωπές τους.

Γραμμένο το 2006, το έργο εστιάζει στις σύνθετες οικογενειακές σχέσεις, την αποξένωση και την αναζήτηση της ταυτότητας, εξερευνώντας βαθιά ζητήματα, όπως η μετανάστευση, η φτώχεια και η ψυχική ασθένεια.
Μια μητέρα από την πρώην Σοβιετική ένωση, οι δυο της γιοι και οι δυσκολίες της ζωής μιας οικογένειας επαναπατρισθέντων Ελληνοποντίων.

Ο μεγάλος γιος, ο Αντώνης, προσπαθεί απεγνωσμένα σχεδόν να ενσωματωθεί στην κοινωνία, ακόμα κι αν αυτό σημαίνει πως πρέπει να ακολουθήσει καιροσκοπικές τακτικές. Από την άλλη, ο μικρότερος αδελφός του, ο Λευτέρης, παλεύει με τη σχιζοφρένεια, την οποία αρνείται να αντιμετωπίσει και παραμένει παγιδευμένος ανάμεσα στην παιδική αθωότητα και την ενηλικίωση. Όταν ο Αντώνης τους ανακοινώνει πως σκοπεύει να παντρευτεί τη Νατάσα, την κόρη του αφεντικού του, οι ισορροπίες ανατρέπονται και τα γεγονότα οδηγούνται σε μία δραματική κορύφωση.

Το Γάλα του Μάνου Καρατζογιάννη στο θέατρο Σταθμός

Το Γάλα δεν είναι απλώς ένα θεατρικό έργο· είναι μια υπενθύμιση της κοινής ανθρώπινης εμπειρίας, της ανάγκης για κατανόηση, και της δύναμης της τέχνης να μας «ξεβολεύει» και να μας φέρνει πιο κοντά στην ουσία της ύπαρξής μας.

Η νέα προσέγγιση του Μάνου Καρατζογιάννη και της Ερμίνας Κυριαζή ανανεώνει τη σύνδεση του έργου με το κοινό, επαναπροσδιορίζοντας τη διαχρονικότητά του και δίνοντάς του νέα πνοή. Με μια φρέσκια ματιά, η συ-σκηνοθεσία τους δίνει ιδιαίτερη έμφαση στη δυναμική των χαρακτήρων, αναδεικνύοντας τις βαθύτερες πτυχές των σχέσεών τους και τις συγκρούσεις που τους καθορίζουν.

Οι δύο σκηνοθέτες προσεγγίζουν το έργο με σεβασμό στην αρχική του γραφή, αλλά τολμούν να το απογυμνώσουν από περιττά στοιχεία, δίνοντας χώρο στη συναισθηματική ένταση και τις λεπτομέρειες των χαρακτήρων. Το αποτέλεσμα είναι μια παράσταση που εστιάζει στην ψυχολογία των ηρώων, αναδεικνύοντας τα βαθιά ανθρώπινα ερωτήματα που θέτει το έργο: την ανάγκη για ταυτότητα, την πάλη για αποδοχή και την ένταση μεταξύ προσωπικής ελευθερίας και οικογενειακών δεσμών.

Σε ένα σύγχρονο μινιμαλιστικό σκηνικό περιβάλλον και με όχημα μια καλοδουλεμένη ερμηνευτική ομάδα, η παράσταση καταφέρνει να μεταδώσει τη δύναμη του κειμένου στον θεατή, αγγίζοντας τις πιο ευαίσθητες πτυχές της ανθρώπινης ύπαρξης.

Οι ερμηνείες στο Γάλα

Ο Μάνος Καρατζογιάννης, στον ρόλο του Λευτέρη, καταφέρνει να αναδείξει την πολυπλοκότητα του χαρακτήρα του. Δε μένει στην επιφάνεια του ρόλου· αντίθετα, βυθίζεται βαθιά στις λεπτές αποχρώσεις του ήρωα, αποδίδοντας με ειλικρίνεια τη συναισθηματική του ένταση και την ευθραυστότητά του. Μέσα από μικρές εκφραστικές λεπτομέρειες καταφέρνει να κάνει τον θεατή να νιώσει το βάρος της μοναξιάς του, τη διαρκή του ανάγκη για κατανόηση και τον πόνο της απομόνωσής του.

Ο Καρατζογιάννης αναδεικνύει τη σύνθεση του χαρακτήρα με μια ερμηνεία που ισορροπεί μεταξύ δύναμης και ευαλωτότητας. Μέσα από τη λεπτοδουλεμένη προσέγγισή του, ο Λευτέρης γίνεται κάτι παραπάνω από ένας θεατρικός ρόλος: γίνεται ένας καθρέφτης για τις δικές μας ανασφάλειες, τις εσωτερικές μας συγκρούσεις και την ανάγκη μας να ανήκουμε.

Η Στέλλα Γκίκα, στον ρόλο της Ρήνας, παραδίδει μια σπαρακτική ερμηνεία που αιφνιδιάζει με την αμεσότητα και τη δύναμή της. Με την αυθεντικότητα και τον ρεαλισμό της, αποτυπώνει με ακρίβεια τη σκληρή καθημερινότητα μιας βασανισμένης μητέρας, που παλεύει ανάμεσα στις υποχρεώσεις και τον αδιάκοπο πόνο της. Κάθε της κίνηση, κάθε της λέξη, κάθε της βλέμμα μεταφέρει τον θεατή βαθιά μέσα στην ψυχή αυτής της γυναίκας, που δε σταματά ποτέ να αγαπά, να ανησυχεί και να ελπίζει για τα παιδιά της, παρά τις δυσκολίες που την κατακλύζουν.

Είναι μια γυναίκα που κουβαλά τα τραύματα του παρελθόντος και την κούραση του παρόντος. Την δύναμή της την αντλεί από την ίδια της την ανάγκη να προστατεύσει και να φροντίσει την οικογένειά της. Η απόδοση αυτών των «ατόφιων» μητρικών συναισθημάτων είναι καθηλωτική: η τρυφερότητα, η αυστηρότητα, η απόγνωση και η απεριόριστη αγάπη εκφράζονται με τρόπο που αγγίζει την ψυχή του θεατή.

Ο Δημήτρης Πασσάς, στον ρόλο του Αντώνη, παραδίδει μια εξαιρετική ερμηνεία που ξεφεύγει από τα στεγανά ενός μονοδιάστατου χαρακτήρα. Ο Αντώνης, φαινομενικά ο φιλόδοξος και πρακτικός μεγάλος γιος, με την ερμηνεία του Πασσά αποκτά ένα απροσδόκητο βάθος. Ο ηθοποιός μάς καλεί να δούμε πέρα από τις επιφάνειες και να ανακαλύψουμε τα συναισθηματικά διλήμματα και την εσωτερική πάλη του χαρακτήρα.

Ο Πασσάς, με απόλυτο έλεγχο στις εκφράσεις και τη φωνή του, αποτυπώνει με λεπτότητα τον κατακερματισμένο εσωτερικό κόσμο του Αντώνη. Από τη μία, βλέπουμε έναν άνθρωπο που θέλει πάση θυσία να ενσωματωθεί και να προχωρήσει, και από την άλλη, τον αδελφό που δεν μπορεί να ξεφύγει από τις ευθύνες και τους δεσμούς της οικογένειας. Οι αντιφάσεις του ήρωα – η ανάγκη για ανεξαρτησία και η ενοχή για την απόσταση από τα οικεία πρόσωπα – αναδύονται μέσα από τις μικρές, ανεπαίσθητες στιγμές που ο Πασσάς ερμηνεύει με δεξιοτεχνία.

Η προσέγγισή του στον ρόλο φέρνει στην επιφάνεια τις αποχρώσεις του χαρακτήρα, προσδίδοντας στον Αντώνη μια ένταση και έναν συναισθηματικό ρεαλισμό που προκαλεί τον θεατή να ταυτιστεί μαζί του. Κάθε του απόφαση και κάθε του λέξη φέρουν το βάρος της εσωτερικής του διαδρομής, κάνοντάς μας να νιώσουμε το δίλημμα ενός ανθρώπου που παλεύει να ισορροπήσει ανάμεσα στη φιλοδοξία και την οικογενειακή του κληρονομιά.

Η Ελένη Σακκά φέρνει στην επιφάνεια τον ιδιαίτερο ρόλο που παίζει ο χαρακτήρας της Νατάσας στην ιστορία. Το σκηνοθετικό εύρημα να τοποθετείται ανάμεσα στο κοινό είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικό, καθώς δημιουργεί αίσθηση εγγύτητας και άμεσης σύνδεσης με τους θεατές και γίνεται μια γέφυρα ανάμεσα στην ιστορία και στο κοινό.

Συμπέρασμα

Μέσα από αυτή τη σκηνοθετική προσέγγιση και τις ερμηνείες, το έργο του Βασίλη Κατσικονούρη αποκτά νέα διάσταση, παραμένοντας επίκαιρο και συγκινητικό, ένα έργο που απευθύνεται όχι μόνο στη λογική, αλλά κυρίως στην καρδιά του θεατή.

Συντελεστές

Σκηνοθεσία: Μάνος Καρατζογιάννης – Ερμίνα Κυριαζή
Ερμηνεύουν: Στέλλα Γκίκα, Μάνος Καρατζογιάννης, Δημήτρης
Πασσάς, Ελένη Σακκά
Σκηνικά – κοστούμια: Άγγελος Αγγελής
Μουσική: Νεοκλής Νεοφυτίδης
Φωτισμοί: Άγγελος Παπαδόπουλος
Βοηθός σκηνοθέτη: Φίλιππος Παπαθεοδώρου
Φωτογραφίες: Ελίνα Γιουνανλή, Σπύρος Περδίου