Στο θέατρο της Οδού Κεφαλληνίας το οικογενειακό τραύμα θάβεται βαθιά μέσα στο χώμα

Η σκηνοθετική οπτική του Δημήτρη Καραντζά την περασμένη σεζόν στο θέατρο της οδού Κεφαλληνίας -όπου και συνεργάστηκε εκ νέου με την Μπέττυ Αρβανίτη- ήταν βαθιά ψυχαναλυτική, καθώς κατάφερε να διεσδύσει στην οικογενειακή δομή και να την αποδομήσει σταδιακά.

ΓΕΩΡΓΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ
31 Οκτωβρίου 2022 14:23

Το “Ταξίδι μεγάλης μέρας μέσα στη νύχτα” του Ευγένιου Ο’ Νηλ είναι από τα σημαντικότερα, κατά γενική ομολογία, ψυχολογικά δράματα του 20ού αιώνα. Ένα έργο διαποτισμένο με πολλά αυτοβιογραφικά στοιχεία του βραβευμένου με Νόμπελ Λογοτεχνίας (1936) και τέσσερα Πούλιτζερ συγγραφέα που ξεκίνησε να το γράφει τη δεκαετία του 1930, το ολοκλήρωσε το 1941 και το παρέδωσε στον εκδότη του την ίδια χρονιά, δηλώνοντας την επιθυμία του να μη δημοσιευθεί πριν περάσουν 25 χρόνια από τον θάνατό του.

Η σκηνοθετική οπτική του Δημήτρη Καραντζά την περασμένη σεζόν στο θέατρο της οδού Κεφαλληνίας -όπου και συνεργάστηκε εκ νέου με την Μπέττυ Αρβανίτη– ήταν βαθιά ψυχαναλυτική, καθώς κατάφερε να διεσδύσει στα άδυτα της οικογενειακής δομής και να την αποδομήσει σταδιακά.

Καθόλου τυχαίο λοιπόν το γεγονός της επιτυχίας που σημείωσε η παράσταση και επιτακτική η επιστροφή της τη φετινή σεζόν. Έτσι, το αριστούργημα του Ευγένιου Ο’ Νηλ ανεβαίνει και πάλι στο ιστορικό θέατρο της Κυψέλης, στις 3 Νοεμβρίου.

Γκέλυ Καλαμπάκα

Ο Δημήτρης Καραντζάς σημειώνει: Τα μέλη της οικογένειας Τάιρον (που στην πραγματικότητα είναι η οικογένεια του συγγραφέα) ξεφλουδιζουν το τραύμα τους, σ’ ένα σκηνικό στο οποίο επικρατούν η ομίχλη και οι ψευδαισθήσεις. Ένα τοπίο γεμάτο αντανακλάσεις επεκτείνεται σε όλο το θέατρο και ανάμεσα στους θεατές. Το τραύμα, τα οικογενειακά τραπέζια, οι εξαρτήσεις και οι εθισμοί αρχίζουν σιγα-σιγά να “ξεθολώνουν”, τα πρόσωπα προσεγγίζουν οδυνηρά την αλήθεια και τα φαντάσματα ζωντανεύουν προκειμένου να κλείσουν την πληγή και να συμφιλιωθούν με τις ανεπάρκειές τους.

Στο έργο, που διαδραματίζεται μια καλοκαιρινή ημέρα του 1912 και παρουσιάζει μια τετραμελή αμερικανική οικογένεια να μετεωρίζεται ανάμεσα σε αισθήματα αγάπης και μίσους, ο μεγάλος Αμερικανός δραματουργός, σε πλήρη ωριμότητα, ουσιαστικά αναμοχλεύει όσα σχεδόν τραυματικά έζησε ως παιδί και όσα σημάδευσαν τη νεότητά του.

Τα μέλη της οικογένειας Τάιρον μπαινοβγαίνουν μέσα σε έναν ονειρικό κόσμο και μαζί συμπαρασύρουν και τους θεατές σ’ ένα ταξίδι κυκλικό και φαύλο. Σκαλίζουν διαρκώς. Μετεωρίζονται ανάμεσα σε αισθήματα αγάπης και μίσους, μέσα από τα τραύματά τους “συστήνονται” με τους εαυτούς τους. Αποποίηση και επίρριψη ευθυνών, ενοχές, παραισθήσεις, μεθύσια, αλλά και συγχώρεση. Και εκεί που η παθογένεια αποκαλύπτεται, εκεί που οι εξαρτήσεις και οι εθισμοί αρχίζουν σιγα-σιγά να “ξεθολώνουν” και η αλήθεια αρχίζει να διαλύει την ομίχλη, εκεί ακριβώς συντελείται μία τραγική επανεκκίνηση. Και όλα ξαναρχίζουν, το έργο παίζει ξανά σε λούπα. Οι τραγικοί αυτοί ήρωες δεν αντιστέκονται στη μοίρα τους. Τουναντίον την αποδέχονται στωικά και σχεδόν… αδιαμαρτύρητα.

Γκέλυ Καλαμπάκα

Η παγκόσμια πρώτη παρουσίαση του έργου πραγματοποιήθηκε στη Στοκχόλμη, στο Βασιλικό Δραματικό Θέατρο, τον Φεβρουάριο του 1956, με θριαμβευτική υποδοχή, και ακολούθησαν αμέσως νέες παραγωγές του σε άλλες ευρωπαϊκές πόλεις και στη Νέα Υόρκη. Το 1962 μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο, με μεγάλη επιτυχία, από τον σκηνοθέτη Sidney Lumet, με πρωταγωνίστρια την Katharine Hepburn, ταινία που είχε επιτυχία και στο Φεστιβάλ των Καννών, με τους τέσσερις πρωταγωνιστές της να βραβεύονται για τις ερμηνείες τους. Στην Ελλάδα το έργο παρουσιάστηκε για πρώτη φορά από το Εθνικό Θεάτρου το 1965 και ακολούθησαν σημαντικές παραγωγές του σε κρατικά θέατρα και ιδιωτικούς θιάσους.

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ

Παίζουν: Μπέττυ Αρβανίτη (Μαίρη), Αλέξανδρος Μυλωνάς (Τζέιμς), Αινείας Τσαμάτης (Τζέιμι), Aναστάσης Λαουλάκος Έντμοντ), Ελίνα Ρίζου (Κάθλιν)

Μετάφραση: Νίκος Γκάτσος/Σκηνοθεσία: Δημήτρης Καραντζάς/Σκηνογραφία: Ελένη Μανωλοπούλου/Κοστούμια: Ιωάννα Τσάμη/Φωτισμοί: Aλέκος Αναστασίου/Μουσική: Γιώργος Πούλιος/Υπεύθυνη παραγωγής: Μαρία Αλβανού/Υπεύθυνη θεάτρου: Ειρήνη Λιβιτσάνου/Βοηθός σκηνοθέτη: Παναγιώτης Γκιζώτης/Βοηθοί σκηνογράφου: Έμιλυ Κουκουτσάκη, Ελίνα Αλουπογιάννη/Βοηθός ενδυματολόγου: Βασιλική Σουρρή/Βοηθός φωτιστή: Xάρης Δάλλας/Φωτογραφίες: Γκέλυ Καλαμπάκα