Τα λάθη, τα πάθη και τα όνειρα του Νεοέλληνα να πιάσει την “καλή” σε μία παρτίδα “Τάβλι”

Ήταν Μάρτιος του 2019, όταν η παράσταση το «Τάβλι» του Δ. Κεχαΐδη σε σκηνοθεσία Δανάης Σπηλιώτη της ομάδας Roswitha ξεκίνησε το ταξίδι της από τα καφενεία της Αιτωλοακαρνανίας, ενταγμένη στο πρόγραμμα του ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Αγρινίου. Λίγους μήνες αργότερα, ως ανεξάρτητη πλέον παραγωγή, συνέχισε με μεγάλη επιτυχία την πορεία της σε ιστορικά καφενεία της Αθήνας. Έπειτα από αναγκαστική παύση λόγω lockdown, η Ομάδα Rodwitha είναι έτοιμη για μια ακόμη παρτίδα.

Νέος χώρος, σημειολογικά φορτισμένος, που υπογραμμίζει ό,τι και το εμβληματικό έργο του Κεχαΐδη: τα λάθη, τα πάθη και τα όνειρα του Νεοέλληνα να πιάσει την «καλή».

Δύο ηθοποιοί, ο Ντίνος Ποντικόπουλος και ο Θοδωρής Σκυφτούλης, αρχίζουν να ξετυλίγουν την ιστορία του Φώντα και του Κόλια και φέρνουν το έργο του ’70 ανάμεσα μας, δίπλα μας. Με κύριο όχημα την κωμωδία, οι ήρωες ψευτοκουβεντιάζουν, παθιάζονται, αστειεύονται, καταστρώνουν μια μεγάλη δουλειά, πιάνονται στα χέρια.

Ο δαιμόνιος Φώντας προσπαθεί να πείσει τον λαχειοπώλη Κόλια να βάλουν μπροστά μια μεγάλη δουλειά για να πιάσουν επιτέλους την καλή. Καταστρώνουν τα σχέδιά τους, αναζητώντας μια καλύτερη ζωή, μα εύκολα ολισθαίνουν στην ψευδαίσθηση και την ονειροπόληση. Το σχέδιό τους είναι ουτοπικό, ανεδαφικό, απαράδεκτα εξωφρενικό. Όπως όλα τα μεγάλα σχέδια. Και το πιστεύουν. Ή θέλουν να το πιστέψουν για να αισθανθούν την ανάταση που τους βγάζει έξω από την μιζέρια του μέσου όρου. Έξω από την ηττοπάθεια και την παραδοχή ότι η ζωή θα είναι πάντα αυτή. Πάντα τέτοια.

Τι σας γοήτευσε στο έργο του Κεχαΐδη;

Δανάη Σπηλιώτη: Αυτό που με συγκινεί στο έργο είναι οι τόσο πραγματικοί του χαρακτήρες. Μου δημιουργούν αντιφατικά συναισθήματα. Με ταράζουν. Μου φαίνονται απαράδεκτοι, χυδαίοι και ταυτόχρονα τόσο συγκινητικοί. Είναι ακραίοι, αλλά απόλυτα αληθινοί. Έχω μεγαλώσει ανάμεσα σε παρόμοιες συμπεριφορές, τις ξέρω καλά. Νομίζω όλοι τις ξέρουμε. Τους έχουμε γνωρίσει αυτούς τους ανθρώπους, ήταν θείοι μας, πατεράδες μας, έχουμε ζήσει μαζί τους και κομμάτια τους τα κουβαλάμε μέσα μας.

Θοδωρής Σκυφτούλης: Διαβάζοντας το έργο του Δημήτρη Κεχαΐδη αυτομάτως αισθάνεσαι πως διαπερνά όλη την εικόνα του Νεοέλληνα. Μπορεί το έργο να είναι γραμμένο το 1972 αλλά ο κόσμος που φτιάχνει ο Κεχαΐδης σίγουρα ακουμπάει και το σήμερα. Πώς λοιπόν να μην σε γοητεύει ένα διαχρονικό έργο που μιλάει για ανθρώπους που βλέπουμε γύρω μας αλλά κάνουμε πως δεν τους βλέπουμε για να μην διαταραχθεί η κανονικότητα μας;

Ντίνος Ποντικόπουλος: Ο Κεχαΐδης και ο Καμπανέλης είναι κατά τη γνώμη μου οι σημαντικότεροι Έλληνες σύγχρονοι θεατρικοί συγγραφείς. Αποτύπωσαν με τον πιο γλαφυρό τρόπο την μεταπολεμική Ελλάδα και το ψηφιδωτό των ανθρώπων που συνέρρεαν στις πόλεις ελπίζοντας σε μία καλύτερη τύχη. Στο Τάβλι του Κεχαΐδη, οι ρεαλιστικοί διάλογοι των χαρακτήρων και οι ψυχικές τους διακυμάνσεις, το κωμικό και το τραγικό που μπλέκονται μαεστρικά στην εξέλιξη της ιστορίας είναι στοιχεία που με γοητεύουν και μου δημιουργούν την διάθεση και την ανάγκη να γίνω μέρος αυτής της αφήγησης

Το έργο γράφτηκε το 1972. Τι το συνδέει με το σήμερα;

Δανάη Σπηλιώτη: Νομίζω το ότι είναι ακαριαία αναγνωρίσιμες οι καταστάσεις, οι συμπεριφορές, οι βαθιές αγωνίες των χαρακτήρων. Πενήντα χρόνια μετά, τελικά δεν έχουν αλλάξει και τόσα πολλά. Μπορεί να μην υπάρχουν οι αυλές στις γειτονιές, μπορεί να έχουμε κινητά και να πίνουμε φρέντο καπουτσίνο αντί για ελληνικό, αλλά η αλήθεια, οι αγωνίες, η μανία να «γίνουμε κάτι», ο φόβος ότι θα πάει η ζωή τζάμπα, ότι δεν θα τα καταφέρουμε να ξεμυτήσουμε από την μετριότητα την οικονομική και την υπαρξιακή που αυτή σέρνει μαζί της, είναι η ίδια. Φυσικά και είναι πολύ σημαντικό το γεγονός ότι μιλάμε για ήρωες λαϊκούς, μεροκαματιάρηδες.

Θοδωρής Σκυφτούλης: Είναι ξεκάθαρα τύποι ανθρώπων που ζουν στο σήμερα, το μόνο ίσως που αλλάζει, είναι η γλώσσα που μιλάνε αλλά δουλέψαμε πολύ πάνω σε αυτό το κομμάτι, οπότε το σημαντικό για μένα είναι ότι ο Φώντας και ο Κόλλιας είναι ένας από εμάς, δεν τους βλέπουμε ηθικοπλαστικά ως ρόλοι μίας άλλης εποχής

Ντίνος Ποντικόπουλος: Το 1972 δεν είναι τόσο μακρινό. Οι χαρακτήρες του έργου θα μπορούσαν να είναι οι πατεράδες ή οι παππούδες μας. Είναι αυτοί που διαμόρφωσαν την σύγχρονη Ελλάδα με τις αντιφάσεις της και τα κόμπλεξ της.

Το Τάβλι παρουσιάζει με χιούμορ αλλά και δηκτικότητα τη νοοτροπία του Νεοέλληνα. Πόσα έχουν αλλάξει στον πυρήνα μας και τι παραμένει ίδιο από το 1972 έως σήμερα;

Δανάη Σπηλιώτη: Ο άνθρωπος αλλάζει πολύ αργά. Οι νοοτροπίες αλλάζουν πολύ αργά. Στην Ελλάδα συγκεκριμένα πιστεύω πως δεν έχουμε απομακρυνθεί πολύ από τις νοοτροπίες 50 χρόνων πίσω. Μπορεί κάποιες μερίδες ανθρώπων να συγχρονίζονται με το ευρωπαϊκό και παγκόσμιο βηματισμό, αλλά αυτοί δεν είναι η κοινωνία. Οι πολλοί πατάνε πάνω σε κληροδοτημένες δομές και σκέψεις της παραδοσιακής πατριαρχικής οικογένειας και κοινωνίας. Ο άντρας μάγκας, που ξέρει, που θα βγει από πάνω. Μια γρήγορη ιδέα- πυροτέχνημα που θα τον «φτιάξει». Θα τον κάνει «μέγα» που λένε και οι ήρωες στο έργο. Μοιάζει με τη μανία του τζόγου, του χρηματιστηρίου, των διαπλεκόμενων σχέσεων. Ένας πυρετός.

Θοδωρής Σκυφτούλης: Η αλήθεια είναι ότι δεν έχει αλλάξει και πολύ η κατάσταση και σίγουρα αν έχει αλλάξει κάτι είναι προς το χειρότερο. Μπορεί να πέρασαν χρήματα από τα χέρια αυτών των ανθρώπων τις δεκαετίες του ’80 , ’90 , ’00, αλλά να που βρισκόμαστε πάλι κ με μεγαλύτερη σκοτεινιά.

Ντίνος Ποντικόπουλος: Οι Νεοέλληνες συνεχίζουν να ιδιωτεύουν και να κρύβουν τα κακώς κείμενα επιμελώς κάτω από το χαλάκι. Οι αντιπαλότητες και το ενδοεμφυλιακό κλίμα είναι ακόμα παρόντα και περιμένουν τις πιο απλές αφορμές για να εμφανιστούν.

Με την γενικευμένη κρίση και την πανδημία θεωρείτε ότι έχει φουντώσει εκ νέου η ανάγκη να «πιάσουμε την καλή»;

Δανάη Σπηλιώτη: Είναι πιστεύω θέμα στάσης ζωής. Το «να πιάσουμε την καλή» ακούγεται λίγο παλιακό σαν έκφραση, σαν να μη μας αφορά. Αν δούμε όμως γύρω μας, σε έναν κόσμο εικόνας, ταχύτητας, εφήμερου, σήμερα σε ξέρουν αύριο σε ξεχάσανε, ειδικά στον χώρο του θεάτρου, βλέπουμε έναν αγώνα κούρσας να πιάσουμε την καλή. Να γίνουμε. Νομίζω λίγοι είναι αυτοί που κόβουν ταχύτητα και ρισκάρουν να μην γίνουν κάτι, να μην την πιάσουν την καλή προκειμένου να ασχοληθούν με αυτό που τους καίει στην αλήθεια. Να κοιτάξουν λίγο τον διπλανό τους, τον ανόμοιο, τον άλλο και να αναρωτηθούν. Να πουν κάτι για εμάς. Όλους μας. Μία αλήθεια. Κι ας μην πετύχει.

Θοδωρής Σκυφτούλης: Νομίζω ότι μετά από όσα έχουμε ζήσει, καταλήγω πως το έχει έμφυτο ο άνθρωπος. Οπότε δεν τον εμποδίζουν ούτε πανδημίες, ούτε κρίσεις. Εδώ υπάρχει η έκφραση “Ας δούμε την κρίση ως ευκαιρία”

Ντίνος Ποντικόπουλος: Με την κρίση και την πανδημία οι ευκαιρίες των ανθρώπων για μία εργασία που θα τους προσφέρει ένα ανεκτό επίπεδο διαβίωσης μειώθηκαν σημαντικά. Από την άλλη πλευρά αυξήθηκαν σημαντικά οι περιπτώσεις ανθρώπων που πλούτισαν από την μία μέρα στην άλλη κυρίως λόγο των ευκαιριών που προσφέρουν οι νέες τεχνολογίες. Όλο αυτό το μείγμα λοιπόν φουντώνει εκ νέου και με μεγάλη δύναμη την ανάγκη να «πιάσουμε την καλή»

Η παράσταση ξεκίνησε από τα καφενεία του Αγρινίου, κι έπειτα παίχτηκε σε αθηναϊκά καφενεία. Μη θεατρικοί χώροι. Πώς προέκυψε αυτή η επιλογή;

Δανάη Σπηλιώτη: Τα καφενεία του Αγρινίου είναι ένα ιδιαίτερο περιβάλλον. Ο Θοδωρής Σκυφτούλης, Αγρινιώτης, ήθελε να κάνει μία παράσταση μέσα σε αυτούς τους χώρους που πραγματικά αγκαλιάζουν την βρωμιά και την ποίηση ταυτόχρονα και αδιάλυτα. Η παράσταση λοιπόν, οι ρυθμοί της, η αισθητική της, η εκφορά του λόγου, όλα έγιναν για αυτούς τους χώρους και τους θαμώνες τους. Η εμπειρία ήταν τόσο πρωτόγονα αληθινή που αναζητήσαμε αυτήν την επικοινωνία και στην πρωτεύουσα. Σε αντίστοιχα καφενεία. Όλοι μας- όσοι τουλάχιστον εργαζόμαστε και κινούμαστε στον αληθινό κόσμο- όσο διαβασμένοι και σπουδαγμένοι και να είμαστε, έχουμε ένα κοινό λαϊκό παρελθόν. Έτσι είναι η χώρα μας.

Θοδωρής Σκυφτούλης: Μπήκαμε σε αυτούς τους χώρους με απόλυτο σεβασμό και θαυμασμό για τους θαμώνες τους. Άλλωστε για αυτούς μιλάμε, τους δίνουμε φως γιατί συνήθως αυτοί οι άνθρωποι ζουν στο σκοτάδι της κοινωνίας, σε μια κατάσταση εξαίρεσης. Είναι μαγικοί χώροι και υπάρχουν πολλές ιστορίες που βιώσαμε και πραγματικά χωρίς υπερβολή καταλαβαίνεις την ουσία του να κάνεις θέατρο. Είναι μια απελευθέρωση να παίζεις εκεί. Παίζαμε χωρίς να ξέρουμε αν θα τελειώσει η παράσταση, αν θα μας διακόψει ένας θαμώνες για να παραγγείλει ή και να μας μιλήσει.

Η ιδέα ξεκίνησε λίγο καιρό αφού έχασα τον θείο μου από κύρωση του ύπατος. Ήταν πότης, πέθανε μέσα στα καφενεία του Αγρινίου. Το ΔΗΠΕΘΕ Αγρινίου στήριξε την ιδέα αυτή και μας έδωσε την ευκαιρία να βιώσουμε πρωτόγνωρα συναισθήματα. Συνεχίσαμε στην Αθήνα, στο ιστορικό καφενείο της Μουριάς στα Εξάρχεια όπου και εκεί, σίγουρα πολύ διαφορετικά , η παράσταση πήρε την θέση της στην πρωτεύουσα, που πιο καθωσπρέπει..

Ντίνος Ποντικόπουλος: Τα καφενεία είναι το μέρη που συνευρίσκονται και κοινωνικοποιούνται οι Έλληνες. Μπορείς ακόμα να συναντήσεις χαρακτήρες αντίστοιχους των ηρώων του Κεχαΐδη. Ο χώρος τους και οι θαμώνες τους δημιουργούν ένα ιδανικό σκηνικό για την συγκεκριμένη παράσταση. Επιπλέον έχεις την δυνατότητα να προσεγγίσεις ένα κοινό που πολύ δύσκολα θα έρχονταν στο θέατρο.

Φέτος, επιλέγετε ένα κέντρο διασκέδασης, το Χαλκιάς Παλλάς. Πώς εξυπηρετεί τις ανάγκες της σκηνοθεσίας κ της φιλοσοφίας του συγκεκριμένου έργου;

Δανάη Σπηλιώτη: Τα καφενεία που παίζαμε ήταν γεμάτα, οι άνθρωποι κάθονταν ο ένας πάνω στον άλλο, άγνωστοι στα ίδια τραπέζια, όρθιοι πίσω και στις γωνίες. Ήταν σαν να αγκάλιαζαν τη σκηνή. Δυστυχώς αυτό δεν μπορεί να γίνει. Αποφασίσαμε λοιπόν να μετακινηθούμε σε κάποιον μεγαλύτερο χώρο που θα δίνει την δυνατότητα των αποστάσεων και της τάξης των καθισμάτων. Η επιλογή του συγκεκριμένου χώρου ήρθε γιατί θέλαμε να κρατήσουμε το λαϊκό στοιχείο, το κοινό μας έδαφος με την ιστορία. Αυτό το στοιχείο μετά τα καφενεία, το βρίσκει κανείς στα νυχτερινά κέντρα διασκέδασης. Κουβαλούν τον νταλκά, τα όνειρα, τις ματαιώσεις, την βαλκάνια «μανιοκατάθλιψη», την τόσο γνώριμή μας έκφραση του αληθινά διονυσιακού.

Ντίνος Ποντικόπουλος: Αντίστοιχα είναι ένας χώρος που θα μπορούσες να συναντήσεις τους ήρωες μας

Ποια είναι τα χαρακτηριστικά ενός γνήσιου λαϊκού έργου και τι στερεότυπα το βαραίνουν;

Δανάη Σπηλιώτη: Νομίζω πως όταν ένα έργο παίζεται και ξαναπαίζεται αυτό είναι κάτι πολύ σημαντικό για την αξία του και την δράση του στο κοινό. Με συγκλόνισε αυτό που συνέβαινε με αυτήν την παράσταση. Και οφειλόταν σε μεγάλο βαθμό και στο κείμενο. Επικοινωνούσαν από τον ψαγμένο θεατρόφιλο, ή άνθρωπο του θεάτρου μέχρι αυτόν που έβλεπε θέατρο πρώτη φορά στη ζωή του. Και αυτοί γέλαγαν όλοι μαζί. Υπέροχο. Δυστυχώς αντιμετωπίζονται τα ελληνικά ρεαλιστικά έργα ως ηθογραφίες, με μία ελαφρότητα ρηχή, εξιδανικεύοντας τους «αφελείς», «καλοκάγαθους» ή «πονηρούς» ήρωες. Μοιάζουν πολλά ανεβάσματα με την ελαφριά ματιά των ελληνικών ταινιών του ‘60. Αυτά τα κείμενα όμως πιστεύω πως κρύβουν μέσα τους μία αδιανόητη δύναμη και φωτισμένα με μία σκηνοθετική ματιά, μπορούν να γίνουν κοφτερός καθρέφτης μας. Είναι θεωρώ θησαυρός για την ιστορία των συμπεριφορών και της νοοτροπίας του ελληνικού λαού.

Ντίνος Ποντικόπουλος: Είναι οι αυθεντικοί και πολλές φορές αρχετυπικοί χαρακτήρες που το συνθέτουν. Το πρόβλημα ξεκινάει στην αναπαράστασή του που, πολλές φορές, καταλήγει να γίνεται ναΐφ και να χάνει την δύναμη της λόγω αυτής της οικειότητας που αισθανόμαστε με τους ήρωες.

Σκηνοθεσία: Δανάη Σπηλιώτη/Παίζουν: Ντίνος Ποντικόπουλος, Θοδωρής Σκυφτούλης/Κοστούμια: Αριστοτέλης Καρανάνος, Αλεξάνδρα Σιάφκου/Φωτογραφίες: Αντώνης Μίκροβας/Σχεδιασμός αφίσας, flyer/ teaser παράστασης: Αντώνης Μίκροβας/Διάρκεια: 70’ /Πού: Χαλκιάς Παλλάς, Ψαρών 4, Πλατεία Καραϊσκάκη, Αθήνα/Πότε: Από 22 Νοεμβρίου και κάθε Δευτέρα στις 21:00/Εισιτήρια: 12 € (κανονικό), 8 € (φοιτητικό/ ανέργων)/Προπώληση: ticketservices.gr /Δείτε το teaser της παράστασης εδώ: https://youtu.be/tQsaHwWuqgU/Η παράσταση είναι αποκλειστικά για ενήλικες/

Ο χώρος λειτουργεί ως «αμιγής», σύμφωνα με τις ισχύουσες υγειονομικές διατάξεις. Για την είσοδο του κοινού στην εκδήλωση απαιτείται η επίδειξη έγκυρου πιστοποιητικού εμβολιασμού ή πιστοποιητικού νόσησης. Η είσοδος γίνεται με τη χρήση της μάσκας και με την τήρηση των αποστάσεων τόσο κατά την προσέλευση όσο και κατά τη διάρκεια των εκδηλώσεων. Σε κάθε περίπτωση επίδειξης επίσημου εγγράφου, θα διενεργείται παράλληλος έλεγχος ταυτοπροσωπίας του κατόχου.

Ακολουθήστε το News247.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις