Για ποιο λόγο σήμερα θα λέγαμε “Βίρα τις Άγκυρες”;

Με αφορμή τη συμπλήρωση 130 χρόνων επιθεώρησης, το ΚΘΒΕ παρουσιάζει στο Θέατρο της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών, σε σκηνοθεσία του Καλλιτεχνικού Διευθυντή, Αστέριου Πελτέκη, μια νέα οπτική της θρυλικής παράστασης του των Θανάση Παπαθανασίου & Μιχάλη Ρέππα, «Βίρα τις άγκυρες».

Πρόκειται για ένα έργο που αγαπήθηκε από το κοινό, από την πρώτη παρουσίασή του όταν ανέβηκε το 1997 από το Εθνικό Θέατρο με σκοπό να αποδοθεί ένας φόρος τιμής στο παρεξηγημένο θεατρικό είδος της επιθεώρησης.

Εκκινώντας από το 1894 και την πρώτη καταγεγραμμένη ελληνική επιθεώρηση Λίγο απ’ όλα, οι Θανάσης Παπαθανασίου & Μιχάλης Ρέππας μάς ταξιδεύουν στον χρόνο καθώς μας μεταφέρουν στον λαμπερό κόσμο της Επιθεώρησης, παρουσιάζοντας τη μάχη επιβίωσης που έδιναν οι ηθοποιοί και οι συντελεστές της, με φόντο σημαντικά ιστορικά γεγονότα της εποχής.

Από τη Σπεράντζα Βρανά στη Ζωζώ Σαπουντζάκη

Αντλώντας υλικό από αυτοβιογραφίες μεγάλων πρωταγωνιστριών της εποχής, όπως η Σπεράντζα Βρανά, η Άννα Καλουτά, η Μαρίκα Νέζερ, η Ζωζώ Σαπουντζάκη, και συνδυάζοντάς το με βιογραφικά στοιχεία μεγάλων κυριών του θεάτρου αλλά και με αφηγήσεις ή φήμες που κυκλοφορούσαν στον θεατρικό χώρο, οι δύο συγγραφείς συνέθεσαν τα βασικά πρόσωπα του έργου μέσα από «υπαρκτά υλικά».

Ο Αστέριος Πελτέκης αναφέρει στο NEWS 24/7 για την επιλογή του έργου αυτού: “Είναι ένα έργο διαχρονικό καθώς αναφέρεται στην ιστορία της επανένταξης του μουσικού θεάτρου στο ελληνικό γίγνεσθαι, στις αρχές του προηγούμενου αιώνα, μέσα από μια δαιδαλώδη διαδρομή από τον Αριστοφάνη και τους διάφορους πολιτισμούς και κουλτούρες ανά τους αιώνες μέχρι την επιστροφή του καταρχάς ως revue -από το γνωστό μουσικό ιταλικό είδος- έως ότου να ξαναβρεί τη μουσικοθεατρική, σατιρική του όψη, να επανακτήσει την αίγλη του και να ξεχωρίσει με τη μοναδικότητά του ανάμεσα στα θεατρικά είδη”.

Και συνεχίζει μιλώντας για τη διαχρονικότητά του “η επιθεώρηση έχει σίγουρα να μας πει πολλά από άποψη ιστορικής μνήμης, να μας «συμπαρασύρει» σε ένα νοσταλγικό ταξίδι στο παρελθόν, να μας θυμίσει αγαπημένα τραγούδια που όλοι έχουμε κάποια στιγμή στη ζωή μας σιγοτραγουδήσει, ατάκες από θεατρικά κείμενα που πέρασαν μέσα μας από γενιά σε γενιά αλλά ταυτόχρονα μπορεί να «συστήσει» και στη νέα γενιά ιστορίες ανθρώπων και εποχών που δεν ζήσανε”.

Έχουν γίνει επεμβάσεις στο κείμενο; Πώς κινηθήκατε σκηνοθετικά;
Ο Αστέριος Πελτέκης απαντά πως: “Είναι ένα υπέροχο κείμενο εξαιρετικά εύστοχο και δυνατό που, ως γνωστόν, υπογράφουν ο Θανάσης Παπαθανασίου και ο Μιχάλης Ρέππας, το πολυαγαπημένο αυτό συγγραφικό δίδυμο με την λαμπρή διαδρομή στο σύγχρονο νεοελληνικό θέατρο, οπότε δεν χρειάστηκαν ιδιαίτερες παρεμβάσεις.

Έγιναν μόνο κάποιες διαφοροποιήσεις στην επιλογή των τραγουδιών που ακούγονται κατά τη διάρκεια της παράστασης, σε συνεννόηση με τους συγγραφείς και τον εξαιρετικό Γιώργο Ανδρέα που έκανε τις ενορχηστρώσεις και την ηχητική επεξεργασία του μουσικού υλικού.

Σκηνοθετικά προσπάθησα να δώσω στην παράσταση τη ιστορικότητα, τη σοβαρότητα αλλά και την ελαφράδα, τη χάρη μέσα από σύγχρονους, γρήγορους, κινηματογραφικούς ρυθμούς, να φωτίσω όλη αυτή τη διαδρομή με έναν τρόπο- όσο το δυνατόν – πιο άμεσο που να συμβαδίζει με την εποχή μας παραθέτοντας, ωστόσο, εμβόλιμα και αρχειακό υλικό από τα Επίκαιρα της εποχής ώστε να ερμηνεύεται η σχέση της με τα κείμενα, τα σκετς και τα νούμερα που γράφονταν τότε για την επιθεώρηση”.

Βίρα τις Άγκυρες 26 χρόνια μετά… Το τότε και το τώρα

Γιατί πιστεύετε πως δεν έχει ξαναπαρουσιαστεί το «Βίρα τις Άγκυρες» από το 1997 και μετά;
Αστέριος Πελτέκης: Καταρχάς, μιλάμε για μια τεράστια επιτυχία όταν έγινε το πρώτο ιστορικό ανέβασμα στο Εθνικό Θέατρο, το 1997, με Καλλιτεχνικό Διευθυντή τον αείμνηστο Νίκο Κούρκουλο. Η εμβληματική αυτή παράσταση παίχτηκε για δύο σεζόν και δεν ήταν εύκολο να παρουσιαστεί ξανά στα επόμενα χρόνια. Σε αυτό συνετέλεσε και το γεγονός ότι οι συγγραφείς, παρόλο που τους είχε ζητηθεί από πολλούς, δεν δέχτηκαν μέχρι σήμερα να δώσουν τα δικαιώματα του έργου τους. Γι’ αυτό και με τιμά ιδιαιτέρως το γεγονός ότι 30 περίπου χρόνια μετά το πρώτο ανέβασμα, τα δικαιώματα για να ανέβει η παράσταση παραχωρήθηκαν στο θέατρό μας για να παρουσιάσουμε αυτό το σπουδαίο έργο. Είναι τιμή για το ΚΘΒΕ και για μένα προσωπικά.

Ο Δημήτρης Παπάζογλου είναι ο μόνος συνεργάτης που έζησε και τα δύο ανεβάσματα αυτού του εμβληματικού έργου που δημιούργησε έναν «μύθο» στην ιστορία της επιθεώρησης.
“Νιώθω, πολύ περήφανος για τη συμμετοχή μου και στις δύο παραστάσεις.
Κατ’ αρχάς το γεγονός ότι το 1997, με κάλεσε το Εθνικό Θέατρο, μέσω του Σταμάτη Φασουλή, να αναλάβω την χορογραφία ήταν ένα πολύ τιμητικό γεγονός για εμένα.
Και το πιο συγκινητικό ήταν το ότι ήμουν συν – χορογράφος με τον σπουδαίο δάσκαλό μου, Γιάννη Φλερύ, με τον οποίο πρωτοβγήκα στο θέατρο, παιδάκι ακόμη. Τότε περπατούσαμε πάνω σε ένα τεντωμένο σκοινί, χωρίς να ξέρουμε αν το αποτέλεσμα θα είναι μια ιστορική επιτυχία ή μια ιστορική αποτυχία. Τελικά έγινε μια παράσταση που «έγραψε» ιστορία, χάρη και στον τότε Καλλιτεχνικό Διευθυντή του Εθνικού, Νίκο Κούρκουλο, του οποίου η συμβολή και η υποστήριξη υπήρξε καθοριστική” αναφέρει ο Δ. Παπάζογλου για την πρώτη παράσταση.

Και συνεχίζει μιλώντας για το σήμερα: “Αλλά και η τωρινή πρόταση του Καλλιτεχνικού Διευθυντή του ΚΘΒΕ, Αστέριου Πελτέκη, να είμαι χορογράφος στο ανέβασμα της σημερινής παράστασης, ήταν, επίσης, πολύ τιμητική. Σίγουρα, είναι διαφορετικές οι εποχές και διαφορετικές οι γενιές των σημερινών καλλιτεχνών, καθώς η επιθεώρηση δεν έχει, πια, τον πρώτο λόγο στο ελληνικό θέατρο. Οπότε, κλήθηκα να «εμφυσήσω» και να εκπαιδεύσω καλλιτέχνες που δεν έχουν προσλαμβάνουσες από την θρυλική εποχή της επιθεώρησης ( δεν έχουν πληροφορίες γι’ αυτό το είδος).

Για μένα, το «Βίρα τις άγκυρες» αποτελεί το πρώτο ελληνικό μιούζικαλ. Και αυτή την παράσταση θα ήθελα να την αφιερώσω στη μνήμη των δασκάλων μου, Μανώλη Καστρινού και Γιάννη Φλερύ, ως έναν ελάχιστο φόρο τιμής, καθώς και σε όλους τους αρτίστες που αφήσανε ο καθένας το μικρό ή το μεγάλο αποτύπωμά του σε αυτό που λέμε ελληνική επιθεώρηση”.

Οι χαρακτήρες

Ο Παντελής Καναράκης υποδύεται τον Ζανό, έναν θεατρίνο της επιθεώρησης, των μπουλουκιών και συχνά των φθηνών θεαμάτων. Όπως αναφέρει “είναι σκληρή η αντιμετώπισή του από τον χώρο, αλλά με το αλέγκρο του χαρακτήρα του και τη λαμπερή του προσωπικότητα επιβιώνει. Όχι ταλαντούχος ηθοποιός, αλλά ταλαντούχος άνθρωπος. Ξέρει να δίνεται, να συμβουλεύει, να συμπαρίσταται και ν’ αγαπάει. Ένα υπέροχο και δοτικό πλάσμα. Είμαι ευτυχής που παίζω αυτόν τον ρόλο που όταν τον είχα δει, θυμάμαι, μόλις είχα κατέβει Αθήνα, είχα μαγευτεί. Ένα από τα δώρα που μου επεφύλασσε η ζωή”.

Η Κλειώ Δανάη Οθωναίου υποδύεται τη Ροζαλία, μια θεατρίνα της εποχής. “Ο ρόλος μου συμβολίζει την αιώνια θεατρίνα, ψυχή ελεύθερη και ταλαιπωρημένη που προσπαθεί να επιβιώσει σε έναν σκληρό και ανδροκρατούμενο χώρο όπως είναι αυτός του θεάτρου, όπου καλείται να αντιμετωπίσει αντιζηλίες, σοβαρούς ανταγωνισμούς και πισώπλατα χτυπήματα…” αναφέρει.

Επιθεώρηση: Παρεξηγημένο είδος;

Γιατί η επιθεώρηση εξακολουθεί να είναι ένα παρεξηγημένο είδος; Γιατί θεωρείτε ότι έχει εκλείψει;
Δημήτρης Παπάζογλου: Γιατί η παρεξήγηση ξεκίνησε από έναν σνομπισμό του λεγόμενου σοβαρού θεάτρου. Η επιθεώρηση ήταν το μεγάλο λαϊκό θέαμα που αφουγκραζότανε τις συνθήκες των καιρών του και αντιπροσώπευε την ελληνική κοινωνία, τον ελληνικό λαό. Μέσα από την επιθεώρηση βγήκαν σπουδαίοι καλλιτέχνες που ήταν ταυτισμένοι με μια μεγάλη μερίδα του κοινού που τους ακολουθούσε πιστά. Σήμερα το είδος αυτό του θεάτρου έχει εκλείψει όπως λείπουν πια και οι μεγάλες προσωπικότητες, οι βιρτουόζοι ηθοποιοί που το υπηρέτησαν και το ανέδειξαν. Άλλος ένας παράγοντας επίσης που το επηρέασε είναι και το γεγονός ότι στις μέρες μας η πληροφορία κυκλοφορεί τόσο γρήγορα που η επικαιρότητα αλλάζει από λεπτό σε λεπτό.

Παντελής Καναράκης: Παρεξηγημένο είδος; Γιατί; Ποιος το παρεξήγησε; Είναι ένα εξαιρετικά δύσκολο και απαιτητικό θεατρικό είδος και θέλει δεξιοτεχνία και ιδιαίτερες ικανότητες. Όσον αφορά στο σήμερα, η δυσκολία που έχει είναι ότι τα γεγονότα τρέχουν με ιλιγγιώδη ταχύτητα και ξεπερνιούνται γρήγορα, οπότε μετά από λίγο δεν αφορούν κανέναν και έτσι υπάρχει είναι δύσκολο να γραφτούν κείμενα. Και φυσικά το Ίντερνετ δε βοήθησε καθόλου σ’ αυτό. Με ένα άλλο σκεπτικό, όμως, μπορεί να ανθήσει ξανά.

Κλειώ Δανάη Οθωναίου: Δεν είμαι ειδήμων της επιθεώρησης, δεν έχω δει ποτέ στη ζωή μου επιθεώρηση. Είναι η πρώτη φορά που την προσεγγίζω, με κάποιο τρόπο, μέσα από αυτή την παράσταση η οποία ούτε κι αυτή είναι ακριβώς επιθεώρηση, καθώς αποτελεί μια αναδρομή στην ιστορία της, μέσω της οποίας παρακολουθούμε τη μάχη επιβίωσης που έδιναν οι ηθοποιοί και οι συντελεστές της, τότε, με φόντο σημαντικά ιστορικά γεγονότα της εποχής. Όπως και για τους συγγραφείς της έτσι και για μένα το «Βίρα τις άγκυρες»- αν και είναι μια μεγάλη και θεαματική μουσικοθεατρική παράσταση- έχει τη βάση της σε ένα δραματικό έργο, με εξαίρεση έναν μόνο κωμικό ρόλο, αυτόν του Ζανό. Πρόκειται για την αφήγηση της ιστορίας των θεατρίνων, μιας ταλαιπωρημένης κοινωνικής ομάδας, σε μια χώρα που έχει περάσει πολλά δεινά και προσπαθεί κι αυτή να σταθεί στα πόδια της και να διατηρήσει τις αξίες της.

Οι παλιοί κορυφαίοι του είδους

Ποιους από τους κορυφαίους πρωταγωνιστές της επιθεώρησης θαυμάζετε και γιατί;

Δημήτρης Παπάζογλου: Θαυμάζω την αξεπέραστη Ρένα Βλαχοπούλου, γιατί είχε -αυτό που λέμε- όλο το «πακέτο», τη Ρένα Ντορ, την αδικημένη -καθώς το ταλέντο της δεν καταγράφηκε μέσα από τις ταινίες του ελληνικού κινηματογράφου-, τη Σπεράντζα Βρανά για το μπρίο και την αμεσότητά της. Ποιον να πρωτοθυμηθώ!

Όλοι αυτοί δεν ήταν μόνον σπουδαίοι ηθοποιοί, πάνω από όλα ήταν μεγάλοι αρτίστες, «περσόνες». Τί να πω για τον Νίκο Σταυρίδη που ήταν «μορφή» του θεάτρου ή για τον Βασίλη Αυλωνίτη που – αν και δεν δούλεψα μαζί του- πρόλαβα, ωστόσο, να τον δω στο σανίδι. Θαυμάζω, επίσης, πολύ ηθοποιούς που αν και δεν ανήκαν στην πρώτη γραμμή των πρωταγωνιστών, «κένταγαν» με τις ερμηνείες τους, όπως ο Τάκης Μηλιάδης, η Μπέτυ Μοσχονά κ.ά.

Παντελής Καναράκης: Πολλούς. Πραγματικά πολλούς. Και είναι άδικο ν’ αναφέρω ονόματα για μην ξεχαστεί κάποιος από τους τόσο σημαντικούς που υπάρχουν ή που πέρασαν από την επιθεώρηση και έλαμψαν.

Κλειώ Δανάη Οθωναίου: Αγαπώ απεριόριστα την ανεπανάληπτη, φίλη μου, Ζωζώ Σαπουντζάκη, που όταν παίζαμε μαζί χάζευα την ενέργεια και το μπρίο της, ενώ θυμάμαι με συγκίνηση την αγάπη με την οποία με περιέβαλε, αποκαλώντας με τρυφερά «Πουπέ» μου. Χαίρομαι που την βλέπω να είναι ακόμα λαμπερή και να φέρνει στη σκηνή όλη αυτή την δίψα για ζωή που έχει μέσα της.

Και…Βίρα τις άγκυρες

Εσείς γιατί θα λέγατε “Βίρα τις Άγκυρες”; Τι συμβολίζει ο τίτλος αυτός;

Δημήτρης Παπάζογλου: Μια ψευδαίσθηση φωτεινής ζωής στις δύσκολες μέρες που διανύουμε. Ίσως, συμβολίζει την ελπίδα για μια καινούργια αρχή, που όλοι προσδοκούμε.

Αστέριος Πελτέκης: «Βίρα τις άγκυρες», θα έλεγα, σε όλα. «Βίρα τις άγκυρες» για το ταξίδι της ζωής, για το ταξίδι της ζωής μας μέσα από την τέχνη. «Βίρα τις άγκυρες» για έναν μεγάλο φορέα πολιτισμού όπως το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος και τους ανθρώπους που το υπηρετούν από όλες τις θέσεις.
Εύχομαι κι ελπίζω ο συμβολισμός αυτός να χαρακτηρίζει την ανοδική πορεία του θεάτρου μας.
«Θέατρο μαζί»! Επειδή, μόνον «μαζί» μπορούμε να πετύχουμε το καλύτερο για το θέατρο και την πόλη μας. Όλοι μαζί «Βίρα τις άγκυρες», λοιπόν…και το ταξίδι συνεχίζεται….

Παντελής Καναράκης: Φύσει αισιόδοξος άνθρωπος θα έλεγα «Βίρα τις άγκυρες» για καθετί καλό. «Βίρα τις άγκυρες» και πάμε να ομορφύνουμε τις ζωές μας. «Βίρα τις άγκυρες» γιατί η ευτυχία είναι και επιλογή. Σας αγαπώ σταθερά.

Κλειώ Δανάη Οθωναίου: Για μένα είναι ένα άλλο «γιουκάλι», ένα μέρος καλύτερο από εδώ, ουτοπικό όπου η ψυχή είναι ελεύθερη, οι άνθρωποι αγαπούν και αγαπιούνται, οι φόβος δεν υπάρχει, ούτε και ο θάνατος.