Θοδωρής Αμπαζής: “Είμαστε χαμένοι σ΄ ένα δάσος όλοι μας”

Ο Θοδωρής Αμπαζής επιστρέφει στη μικρή φόρμα, σκηνοθετώντας το ατμοσφαιρικό έργο του David Mamet, “Το Δάσος”, στη σκηνή του θεάτρου ΕΛΕΡ. Σε μια ιδιαίτερη σκηνοθετική προσέγγιση, εστιάζει στη βαθιά υπαρξιακή διάσταση των χαρακτήρων και στο αδιέξοδο της επικοινωνίας, μεταφέροντας το κοινό σε ένα πυκνό, μεταφορικό δάσος σχέσεων, φόβων και αμφιβολιών.

Σε αυτή τη συνέντευξη, μιλά για την ιδιαίτερη ποιητική γραφή του Mamet, τους μηχανισμούς αλληλεπίδρασης στη σκηνή και την πρόκληση της απόδοσης ενός έργου που ξεπερνά τα όρια του ρεαλισμού, αγγίζοντας την ίδια την ουσία της ανθρώπινης ύπαρξης.

Η γοητεία του Δάσους στον Θοδωρή Αμπαζή

Ο Θοδωρής Αμπαζής αναφέρει στο NEWS 24/7 για το τι τον γοήτευσε στο έργο αυτό λέγοντας “το έργο «Το δάσος» του David Mamet γράφτηκε το 1977 και είναι από τα πρώτα έργα του, που τον ανέδειξαν ως σημαντικό θεατρικό συγγραφέα. Παρουσιάζεται όντως σπάνια, κατά τη γνώμη μου γιατί έχει μια ιδιαίτερη ποιητική γραφή και δεν ανήκει στο γνώριμο, από τα μεταγενέστερα έργα του, ύφος. Σε αντίθεση με άλλα έργα του Mamet όπου συχνά η δράση κινείται γύρω από εξωτερικές συγκρούσεις και διαπραγματεύσεις εξουσίας, το “Δάσος του Μάμμετ” επικεντρώνεται πολύ περισσότερο στο εσωτερικό σύμπαν των χαρακτήρων.

Οι σχέσεις τους και η ανθρώπινη διάσταση του έργου αναδεικνύονται μέσα από τις προσωπικές τους αντιφάσεις, τον φόβο και τις αμφιβολίες που βιώνουν. Επίσης ο τόπος δράσης είναι ένα δάσος (ανοίκειο για τον Μαμετ) , ένας τόπος απόλυτης απομόνωσης, γεμάτο παγίδες και άγνοια, όπου οι ήρωες είναι εγκλωβισμένοι και ως εκ τούτου αναγκασμένοι να αντιμετωπίσουν τις ανασφάλειές τους και να μιλήσουν για τα αδιέξοδα της σχέσης τους και εντέλει την αδυναμία τους να επικοινωνήσουν πραγματικά.

Μετά από μια σειρά πολυπρόσωπων παραγωγών είχα την ανάγκη να γυρίσω στη «μικρή φόρμα» και να εξερευνήσω με τους ηθοποιούς νέους μηχανισμούς αλληλεπίδρασης στη σκηνή. Το «Δάσος» αποτελούσε πρόσφορο πεδίο γι’ αυτή την έρευνα”.

Και συνεχίζει σκιαγραφώντας τους χαρακτήρες του έργου: “Η Ρουθ είναι από γραφής μια νέα κοπέλα εγκλωβισμένη μέσα στις προσδοκίες και τις πιέσεις της κοινωνίας. Προσπαθεί να κατανοήσει τον σύντροφό της και αναζητά τρόπους να εκφράσει την ανάγκη της για αποδοχή και αγάπη. Φοβάται να μιλήσει ξεκάθαρα για τις πραγματικές τις επιθυμίες. Στη δική μας εκδοχή η Ρουθ εμφανίζεται σε μεγαλύτερη ηλικία απ΄ ότι στο πρωτότυπο. Κατά τη διάρκεια του έργου αντιλαμβανόμαστε ότι παρακολουθούμε μια ανάμνηση της Ρουθ. Την ανάμνηση μιας ερωτικής ιστορίας με ένα οδυνηρό γι αυτήν τέλος.

Ο Νικ είναι τυπική περίπτωση αγοριού, μεγαλωμένου σε μια φαλλοκρατική κοινωνία. Είναι έντονα αυτοαναφορικός και παρότι αγαπάει τη Ρουθ αδυνατεί να ανταπεξέλθει στο κάλεσμά της να δημιουργήσουν από κοινού μια ουσιαστική, αληθινή και μοναδική σχέση.”

Ο συμβολισμός

Τι συμβολίζει όμως αυτό το Δάσος;

“Όπως και στα παιδικά παραμύθια, το δάσος κρύβει κινδύνους, αβεβαιότητα και ανασφάλεια. Είναι ένας τόπος εγκλωβισμού αλλά και απρόσμενων συναντήσεων. Δεν είναι όμως ακριβώς το ίδιο και για τους δύο ήρωες του έργου. Για τη γυναίκα λειτουργεί και ως τόπος επαναπροσδιορισμού της φύσης της, η ιδανική συνθήκη επαλήθευσης των βαθύτερων επιθυμιών της, ενώ για τον άντρα είναι τόπος επικίνδυνος, και του επιβάλλει να πάρει αποφάσεις δύσκολες και επώδυνες.

Η παράσταση περιγράφεται ως «υπαρξιακή κατάδυση» και όχι απλώς ως ένα δράμα σχέσεων. Τι είναι αυτό που διαφοροποιεί το Δάσος από άλλα έργα που ασχολούνται με την ερωτική σύγκρουση;

Το έργο ξεπερνά τις διαπροσωπικές συγκρούσεις και εισέρχεται σε βαθιά υπαρξιακά ζητήματα: την απομόνωση, την αβεβαιότητα που προκαλεί η έλλειψη εμφανούς στόχου, την αδυναμία της εξωτερίκευσης των επιθυμιών μας, με αποτέλεσμα την αποδοχή μιας «βολικής» αλλά ταυτόχρονα βασανιστικής ζωής” αναφέρει ο Θοδωρής Αμπαζής.

Η μουσική – τόσο ζωντανή όσο και ηχογραφημένη – έχει κεντρικό ρόλο στην παράσταση. Πώς συμβάλλει στην αφήγηση και τι συναισθηματικές διαστάσεις προσθέτει;

“Συνέθεσα τραγούδια σε στίχους του Oscar Wilde που ερμηνεύει ζωντανά επί σκηνής η εξαιρετική νεαρή τραγουδίστρια Βάσια Παππά η οποία εμφανίζεται ως Αρκούδα στο ποιητικό σύμπαν του έργου (πραγματικά εμπνευσμένη η σκηνογραφία της Νίκης Ψυχογιού) και αντιπροσωπεύει τη Φύση που παρακολουθεί και ενίοτε επεμβαίνει στη σκηνική αφήγηση.

Είναι η οικοδέσποινα – κατά κάποιον τρόπο- του δάσους και με τις πράξεις της και τα τραγούδια της σχολιάζει αυτά που βλέπει να συμβαίνουν ανάμεσα σε άντρα και γυναίκα και βοηθάει στην ανεύρεση λύσης όταν οι δύο βρεθούν σε αδιέξοδο.

Ο Mamet φημίζεται για τον κυνισμό και τον ωμό ρεαλισμό του. Πιστεύετε ότι το κοινό σήμερα μπορεί να ταυτιστεί με το έργο ή να σοκαριστεί από την ωμότητά του;

Όπως προανέφερα το έργο «Το Δάσος» διαφέρει από τα άλλα έργα και ως προς αυτό. Ο λόγος του είναι ποιητικός. Οι σχέσεις των λέξεων, ο ρυθμός, η ένταση και η χαλάρωση των συντακτικών δομών είναι βασικά χαρακτηριστικά της γραφής του. Το σύμπαν του είναι υπερρεαλιστικό και η μουσικότητα του λόγου σημαίνουσα. Χάρη στην εξαιρετική μετάφραση της Έλσας Ανδριανού μπορέσαμε να κατανοήσουμε και ελπίζω να αναδείξουμε αυτά τα στοιχεία του έργου. Προσδοκούμε το κοινό να ταυτιστεί με τους προβληματισμούς και την αμηχανία των ηρώων μπροστά στην υπαρξιακή τους ματαιότητα και να κάνει τις δικές του αναγωγές” απαντά.

Η συνεργασία με τη Δήμητρα Χατούπη και τον Δημήτρη Γκοτσόπουλο και η διαχρονικότητα του έργου

Για τη συνεργασία του με τη Δήμητρα Χατούπη και τον Δημήτρη Γκοτσόπουλο αναφέρει: “Με τη Δήμητρα Χατούπη έχουμε μια εξαιρετικά δημιουργική σχέση, αφού συνεργαζόμαστε στη σχολή «Δήλος» και έχουμε κάνει και μια πολύ ενδιαφέρουσα παράσταση μαζί (το «Μαύρο Νερό» της Elfriede Jellinek). O Δημήτρης Γκοτσόπουλος υπήρξε μαθητής μου στο «Ωδείο Αθηνών» και έκτοτε έχουμε μια ουσιαστική συνομιλία. Θέλαμε από καιρό να συνεργαστούμε και επαγγελματικά και τώρα μας δόθηκε η ευκαιρία.Και με τους δύο είχαμε μια πολύ γόνιμη συνεργασία. Δουλέψαμε με μεγάλη αγάπη και αλληλοεκτίμηση και εξερευνήσαμε μαζί νέα, ανοίκεια μονοπάτια της υποκριτικής. Τους είμαι ευγνώμων”.

Ποιο στοιχείο του έργου θεωρεί ως το πιο διαχρονικό και ποιο το πιο προκλητικό για το σημερινό κοινό;

“Είμαστε χαμένοι σ΄ ένα δάσος όλοι μας. Ανήμποροι παρακολουθούμε το σύμπαν γύρω μας να αλλάζει, αδυνατώντας να διακρίνουμε το υπαρξιακό, πολιτισμικό η πολιτικό μας στίγμα. Οι λέξεις που χρειαζόμαστε δεν υπάρχουν, τα συναισθήματα μας μυρίζουν μούχλα και οι σκέψεις μας δεν προλαβαίνουν να αντηχήσουν στο μυαλό μας που βομβαρδίζεται καθημέρινά από πλήθος άχρηστων πληροφοριών. Η Φύση είναι πολύ μακριά για να μας βοηθήσει να επαναπροσδιοριστούμε. Ο μόνος τρόπος να επιβιώσουμε είναι να συναντηθούμε πραγματικά. Να αναγνωρίσουμε ο ένας στον άλλον αυτά που μας ενώνουν, που μας ορίζουν, αυτά για τα οποία αξίζει ακόμα να αναπνέουμε”.

Η παράσταση περιέχει χυδαίο λεξιλόγιο και συνίσταται για άνω των 14 ετών.

Ταυτότητα παράστασης

Μετάφραση: Έλσα Ανδριανού
Σκηνοθεσία-Μουσική Σύνθεση: Θοδωρής Αμπαζής
Σκηνογραφία, Ενδυματολογία: Νίκη Ψυχογιού
Σχεδιασμός Φωτισμού: Γιώργος Αγιαννίτης

Ερμηνεύουν οι: 
Δήμητρα Χατούπη, Δημήτρης Γκοτσόπουλος
Μουσικός επί σκηνής:
Βάσια Παππά

Φωτογράφιση: Ζαφείρω Βλάχου
Επικοινωνία: Νατάσα Παππά
Social media: Κατερίνα Κυπραίου
Βοηθοί σκηνοθέτη: Θάνος Ψαρράς, Γωγώ Μπόμπολα
Βοηθός σκηνογράφου: Ζωή Κελέση
Οργάνωση και Εκτέλεση παραγωγής: Γιάννης Γκουντάρας & Αλεξάν Σαριγιάν
Παραγωγή: Η Πάνδημος Ηώς

Υπό την αιγίδα και με χρηματοδότηση του Υπουργείου Πολιτισμού