Τι μπορεί να συμβεί όταν βρεθείς στη λάθος πλευρά της ιστορίας;

Τι μπορεί να συμβεί όταν βρεθείς στη λάθος πλευρά της ιστορίας; Και πόσα είσαι διατεθειμένος να κάνεις στον βωμό της ελευθερίας (σου); Αυτή είναι η αφετηρία του “Ay, Carmela!”, του πολυβραβευμένου, κωμικοτραγικού έργου του Χοσέ Σάντσις Σινιστέρρα που παρουσιάζει αυτήν τη σεζόν η Θεατρική Εταιρεία THEARTES των Κωνσταντίνου Κυριακού και Κατερίνας Μπιλάλη.

Πρόκειται για ένα αντιφασιστικό, έντονα αλληγορικό κείμενο, η ιστορία του οποίου διαδραματίζεται κατά την περίοδο του Ισπανικού Εμφυλίου Πολέμου. Πρωταγωνιστές, δύο ηθοποιοί που, μέσα από την περιπέτειά τους, φωτίζεται η συλλογική τραγωδία ενός λαού που μαστίζεται από την εμφύλια διαμάχη, η πολυπλοκότητα της ανθρώπινης κατάστασης που έρχεται αντιμέτωπη με τον πόνο, ο συλλογικός αλληλοσεβασμός, η αξιοπρέπεια του καλλιτέχνη, η ανθρώπινη ευαισθησία, καθώς και η ανάγκη να μη χαθεί η ιστορική μνήμη.

Ο κίνδυνος της ιστορικής αμνησίας, έχει προεκτάσεις και σε άλλες χώρες που μαστίζονταν ή και μαστίζονται από κάποιον Εμφύλιο Πόλεμο, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας.

Η υπόθεση

Η Καρμέλα και ο Παουλίνο είναι δύο περιοδεύοντες ηθοποιοί που, εν μέσω του Ισπανικού Εμφυλίου Πολέμου, διασκεδάζουν τα δημοκρατικά στρατεύματα με τα επιθεωρησιακά τους σκετς. Εξαιτίας ενός λάθους, περνούν στην περιοχή που ελέγχουν οι εθνικιστές τού Φράνκο και αιχμαλωτίζονται. Εκείνοι τούς διατάζουν να παρουσιάσουν, σε αντάλλαγμα την ελευθερία τους, μια παράσταση για τα στρατεύματά τους και να συμπεριλάβουν μια παρωδία κατά της Δημοκρατίας, με σκοπό να χλευάσουν τα αιχμάλωτα μέλη των Διεθνών Ταξιαρχιών που πρόκειται να εκτελεστούν την επομένη. Η Καρμέλα, αγανακτισμένη, επιχειρεί να ανατρέψει αυτήν την παρωδία παρά τις απεγνωσμένες προσπάθειες του λιγόψυχου Παουλίνο. Τελικά, ο Παουλίνο θα καταφέρει να συγκρατήσει την Καρμέλα ή η Καρμέλα θα ολοκληρώσει το σχέδιό της καταλήγοντας να εκτελεστεί;

Εμείς μιλήσαμε με την Κατερίνα Μπιλάλη και τον Κωνσταντίνο Κυριακού με αφορμή την παράσταση αυτή…

“Ο Σάντσις Σινιστέρρα έχει καταφέρει ένα εξαιρετικά δύσκολο εγχείρημα, αφού με όχημα το χιούμορ μιλάει για πολύ σοβαρά κοινωνικοπολιτικά ζητήματα. Η δραματουργική τεχνική του είναι αξιοζήλευτη και ενδιαφέρουσα, γιατί αναπόφευκτα δημιουργείται στο κοινό μια αμφισημία και μια ένταση συναισθημάτων, που προκαλούν την αμέριστη προσήλωση. Αποφασίσαμε να το ανεβάσουμε και γιατί το έργο μιλάει σε κάθε άνθρωπο αυτού του πλανήτη που θέλει να λέγεται Άνθρωπος” αναφέρει η Κατερίνα Μπιλάλη για το έργο αυτό.

Και ο Κωνσταντίνος Κυριακού προσθέτει “εκτός του ότι πρόκειται για ένα έργο αντιπολεμικό, ένα έργο κατά των αδελφοκτόνων εμφυλίων πολέμων, μα πάνω από όλα ένα έργο αντιφασιστικό που αναφέρεται σε ζητήματα δημοκρατικών αγώνων, αλληλεγγύης, αγάπης, ελευθερίας, ισότητας, δικαιοσύνης, ηθικής, αξιοπρέπειας, θάρρους, σεβασμού, το Ay, Carmela! είναι ένα έργο -έκκληση υπέρ της μνήμης, της θύμησης. Ένας επιπλέον λόγος για την επιλογή αυτού του έργου είναι το γεγονός ότι πρωταγωνιστές του είναι δύο περιοδεύοντες ηθοποιοί, οι οποίοι στέκονται ως η ουσία και η φωνή της συλλογικής τραγωδίας, διερευνώντας συγχρόνως τη δύναμη, τη μαγεία και τα σύνορα του Θεάτρου. Έτσι ο κόσμος τού Θεάτρου, ως ένα ιδιαίτερο σύμπαν, παίρνει μια προφανή ιδεολογική θέση ενάντια στις βαρβαρότητες του πολέμου και ενάντια στη λήθη αυτών των βαρβαροτήτων και αυτών που τις υπέστησαν”.

Όποιος λησμονάει το παρελθόν του είναι καταδικασμένος να το ξαναζήσει”

“Το Ay, Carmela! είναι ένα θεατρικό έργο προορισμένο να υπηρετήσει την κοινωνία, ώστε να διεκδικήσει μεταξύ άλλων τη συλλογική ιστορική μνήμη της. Το βασικό μήνυμα του έργου, δηλαδή ο κίνδυνος της ιστορικής αμνησίας, έχει προεκτάσεις, πέρα από την Ισπανία, και στην Ελλάδα, η οποία ταλανιζόταν και λυμαινόταν από μια τέτοια εμφύλια διαμάχη μόλις δέκα χρόνια περίπου μετά από τα γεγονότα που αναφέρονται στο έργο του Σάντσις Σινιστέρρα, με πολλές συμπεριφορές –κοινωνικές και πολιτικές–, που έχουν την προέλευσή τους σε εκείνη την αδελφοκτόνο σύγκρουση, να εξακολουθούν να απαντώνται και στις μέρες μας.

Αυτή η αμνησία των σημερινών συνανθρώπων μας κάνει το έργο από μόνο του να “συνομιλεί” με το σήμερα. Απλώς εμείς τονίζουμε λίγο περισσότερο την αλληλοδιάδοχη και αλληλένδετη σύνδεση των τραγικών γεγονότων που αμαύρωσαν τις Ιστορίες των δύο λαών, προτρέποντας το κοινό να συναισθανθεί ότι το “εκεί” είναι “εδώ”, και πως αυτά τα πράγματα μας αφορούν και δεν είναι κάτι που συνέβησαν κάπου “αλλού”, σε κάποιους “άλλους”” σημειώνει ο Κωνσταντίνος Κυριακού.

Και η Κατερίνα Μπιλάλη προσθέτει “Είναι αλήθεια ότι μετά από τόσους αγώνες και τόσο αίμα που έχει χυθεί, θα έπρεπε να έχουν λυθεί ζητήματα όπως είναι η κατάκτηση της Ελευθερίας μας, η εφαρμογή μιας αδιαμεσολάβητης Δικαιοσύνης, η βίωση μιας αληθινής Δημοκρατίας. Επειδή ακριβώς απέχουμε μακράν και, δυστυχώς, επιβεβαιώνεται καθημερινά από τα δελτία ειδήσεων, ας ξαναθυμηθούμε μέσα από τη θεατρική εμπειρία την Ιστορία μας, γιατί “όποιος λησμονάει το παρελθόν του είναι καταδικασμένος να το ξαναζήσει”.

Οι ήρωες

Η Κατερίνα Μπιλάλη υποδύεται την Καρμέλα που “είναι υπέρ του αδύναμου, του ξένου, του «άλλου», γιατί έχει αναπτυγμένη ενστικτωδώς μια ανθρωπιά και μια ευαισθησία. Τα βιωματικά σκληρά, βίαια, ιστορικά γεγονότα, τα μετουσιώνει σε αγάπη και δοτικότητα. Αν ήμασταν όλοι Καρμέλα, δεν θα υπήρχε πόλεμος. Είναι ηρωίδα γιατί έκανε το αυτονόητο, υπερασπίστηκε μια κατάφωρη αδικία, αντέδρασε στην προσβολή τής ανθρώπινης αξιοπρέπειας”.

Ο Κωνσταντίνος Κυριακού υποδύεται τον Παουλίνο που “παρ’ ότι είναι συναισθηματικός και τρυφερός ως σύντροφος της Καρμέλα, ως ιδιοσυγκρασία είναι φιλοτομαριστής, ένας “εαυτούλης” που σκέφτεται μόνο να σώσει το τομάρι του εν μέσω της συλλογικής τραγωδίας. Κατανικημένος από τη δειλία του, καταλήγει να χάσει σταδιακά και οριστικά ως καλλιτέχνης, αλλά κυρίως ως άνθρωπος, την αξιοπρέπειά του, και μάλιστα με δουλοπρεπή και αυτοεξευτελιστικό τρόπο. Και, εν τέλει, καταντάει να είναι ένας εν ζωή νεκρός”.

Και οι συμβολισμοι…

Οι δύο πρωταγωνιστές της ιστορίας τι συμβολίζουν, δεδομένου ότι το κείμενο είναι αλληγορικό;

Κατερίνα Μπιλάλη: Σε ρεαλιστικό επίπεδο είναι δύο ηθοποιοί, δύο άνθρωποι που προσπαθούν να επιβιώσουν, κρατώντας μια ουδέτερη πολιτική στάση, μέσα στον Εμφύλιο της Ισπανίας του 1936-39. Ο Παουλίνο αντιπροσωπεύει όλους εκείνους που λένε: “κοίτα τη δουλίτσα σου και δεν θα σε πειράξει κανείς”. Από την άλλη, η Καρμέλα είναι μια γυναίκα γεμάτη πάθος, που βλέποντας μπροστά στα μάτια της τις βαρβαρότητες των φασιστών, λειτουργεί ενστικτωδώς και υπερασπίζεται με τη ζωή της τους δημοκρατικούς. Σε συμβολικό επίπεδο, ο Παουλίνο είναι ο φόβος, το συναίσθημα που μας δημιουργούν, για να μη μιλάμε, να μην αντιδράμε, να μην αντιστεκόμαστε. Η Καρμέλα είναι η Δημοκρατία, μια θηλυκή μορφή, μια εν δυνάμει μάνα, τα πιστεύω της οποίας είναι η δημιουργία, η γέννα και όχι η θανάτωση, ο πόλεμος.

Κωνσταντίνος Κυριακού: Η διαφορετική ιδεολογική τοποθέτηση των δύο ηρώων επιτρέπει ένα παιχνίδι λειτουργικών καταγραφών για την αντανάκλαση διαφορετικών στάσεων απέναντι στις δυσκολίες που προκύπτουν, προσφέροντας έτσι ένα μικρό εύρος πιθανών ανθρώπινων αντιδράσεων. Όπως προείπε και η Κατερίνα, ο Παουλίνο είναι μετριοπαθής, έως δουλοπρεπής, και είναι πρόθυμος ακόμη και να μιμηθεί τη γλώσσα της εξουσίας, ενώ η Καρμέλα διαμαρτύρεται πολλές φορές για τους περιορισμούς στους οποίους υπόκεινται οι δυο τους και για τη βίαιη μεταχείριση των αιχμαλώτων από τους Φρανκίστες. Επομένως, ο Παουλίνο, παρουσιαζόμενος με σκυμμένο το κεφάλι, συμβολίζει τον υποταγμένο λαό· ενώ η Καρμέλα, παρουσιάζεται ως το σύμβολο της Δημοκρατίας, το σύμβολο του αντιφασιστικού αγώνα, που επιστρέφει, προκειμένου να πάρει πίσω το αίμα της, και να νικήσει, αφυπνίζοντας συγχρόνως τον ταπεινωμένο λαό, ώστε να ξεσηκωθεί ενάντια στον φασισμό.

Η Καρμέλα σπάει τα στερεότυπα που θέλουν τη γυναίκα αδύναμη και τον άνδρα πιο μαχητικό. Είναι και αυτό ένα από τα μηνύματα που περνά η παράσταση;

Κατερίνα Μπιλάλη: Είναι στερεότυπο, όπως το λέτε, γιατί η Ιστορία γράφεται από άντρες. Για αυτόν τον λόγο δεν έχουν καταγραφεί οι γυναίκες-ηρωίδες που πολέμησαν και υπερασπίστηκαν με διάφορους τρόπους τα ιδανικά και τις αξίες τους, σε παγκόσμια κλίμακα. Η μαχητικότητα των αντρών προκύπτει από μια πολεμολαγνεία, άλλωστε ο πόλεμος είναι ένα δικό τους δημιούργημα και σχεδόν αποκλειστικό τους “παιχνίδι”. Πιστεύω ότι η μαχητικότητα των γυναικών είναι εφάμιλλη, αλλά από τον αντίθετο δρόμο, της δημιουργίας και όχι της καταστροφής. Το μήνυμα της παράστασης είναι η υπεράσπιση της τιμής του ανθρώπου και των αξιών του, η οποία προκύπτει, σε αντίθεση με τη φασιστική θεωρία, από την έμφυτη καλοσύνη και μεγαλοψυχία του ανθρώπου. Συγκεκριμένα, στο έργο βασίζεται στο ένστικτο της μητρότητας. Δεν γίνεται να υπάρξει πόλεμος, αν σκεφτείς ότι τα παιδιά που σκοτώνονται είναι παιδιά μας.

Τελικά, τι μπορεί να συμβεί όταν βρεθείς στη λάθος πλευρά της ιστορίας; Η έκβαση εξαρτάται περισσότερο από τις περιστάσεις ή από τον χαρακτήρα σου;

Κωνσταντίνος Κυριακού: Σίγουρα, η έκβαση εξαρτάται από τον χαρακτήρα τού καθενός και της καθεμιάς. Αλλά, δυστυχώς στην περίπτωση του έργου μας, υπό τη δαμόκλεια σπάθη του καταπιεστικού, φασιστικού καθεστώτος δεν υπάρχει η δυνατότητα άλλων επιλογών, παρά μονάχα των ακόλουθων τριών. Συνεπώς, μπορεί να συμβεί: είτε να χάσεις τη ζωή σου, είτε να χάσεις την αξιοπρέπειά σου, είτε να χάσεις την ανθρωπιά σου. Οι δύο ήρωες της παράστασης, από την εξέλιξη της πορείας ενός λανθασμένου ταξιδιού, ξεκινούν ένα άλλο ταξίδι που έχει τη μορφή δοκιμασίας. Σε αυτήν τη δοκιμασία, χωριστά ο ένας από τον άλλον, θα κάνουν το τελευταίο τους ταξίδι, που θα έχει ως προορισμό τους το καθένα, αναλόγως την επιλογή που θα έχουν κάνει.

Ποια ανάγκη σάς οδήγησε στη δημιουργία της θεατρικής εταιρείας THEARTES;

Κατερίνα Μπιλάλη: Η ανάγκη να έχουμε την πλήρη ευθύνη του καλλιτεχνικού δημιουργήματος. Από την επιλογή του έργου μέχρι τη σκηνική του πραγμάτωση. Για εμένα, με αυτόν τον τρόπο οδεύεις προς μια ολική αντιμετώπιση της Τέχνης σου και έτσι σου δίνεται η ευκαιρία για πειραματισμούς και έρευνα, που θα οδηγούνται από την προσωπική σου αισθητική.

Κωνσταντίνος Κυριακού: Η ελευθερία έκφρασης, η καλλιτεχνική αξιοπρέπεια, η ολική και κυκλωτική άποψη της προσέγγισης και της πραγμάτωσης του παραστασιοποιούμενου δημιουργήματος, η σύζευξη θεωρητικής και πρακτικής θεώρησης του Θεάτρου, οι προσωπικές ανησυχίες, οι καλλιτεχνικοί προβληματισμοί και πολλά άλλα στοιχεία μπορούν να θεωρηθούν ως η απαρχή της δημιουργίας της THEARTES.

Ταυτότητα παράστασης

Μετάφραση – Σκηνοθεσία: Κωνσταντίνος Κυριακού/Δραματουργία – Κινησιογραφία: Κατερίνα Μπιλάλη/Σκηνικά – Κοστούμια: Κατερίνα Τσακότα/Φωτισμοί: Λέων Εσκενάζη/Πρωτότυπη μουσική: Άρτεμις Ματαφιά/Εκτέλεση μουσικής – Ενορχήστρωση – Κιθάρες: Γιώργος Πατσιώτης/Τραγούδι: Άρτεμις Ματαφιά/Συνεργάτης σκηνοθέτης: Λευτέρης Παπακώστας/Make-Up Διανομή: Κατερίνα Μπιλάλη, Κωνσταντίνος Κυριακού

Ιnfo

Πού: Θέατρο Μεταξουργείο, Ακαδήμου 14 & Κεραμεικού, τηλέφωνο: 21 0523 4382/Πότε: Από Δευτέρα 12 Δεκεμβρίου και κάθε Δευτέρα και Τρίτη στις 21:00/Εισιτήρια: 12€ (γενική είσοδος), 10€ (φοιτητικό, ομαδικό) 5€ (ατέλειες, ΑμεΑ, ανέργων)/Προπώληση εισιτηρίων εδώ: https://bit.ly/3Xvbldg/Διάρκεια: 90΄ (χωρίς διάλειμμα

Ακολουθήστε το News247.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις