Το Χρονικό ενός Δυσλεκτικού: Μια προσωπική κατάθεση στο σανίδι

Ο Ντίνος Ψυχογιός για πρώτη φορά επιχειρεί θεατρικά, την προσέγγιση ενός θέματος που ακόμα θεωρείται ταμπού και σκηνοθετεί «Το χρονικό ενός δυσλεκτικού» του Γιάννη Πάσχου, όπου ο συγγραφέας καταγράφει τις σκληρές αναμνήσεις του από τα χρόνια που πάλευε με τη δυσλεξία, ένα θηρίο που τότε δεν είχε όνομα.

Το έργο αποτελεί καταγραφή της δύναμη ενός ανθρώπου που με πίστη στον εαυτό του οδηγεί την ίδια του τη ζωή εκεί όπου ο ίδιος θέλει. Μέσα από την αφήγηση του ήρωα, μας παρουσιάζεται μια δύσκολη ιστορία ενηλικίωσης με χιούμορ και τρυφερότητα, ρίχνοντας φως σε ένα λεπτό αλλά διαχρονικά σημαντικό ζήτημα.

Η δυσλεξία ως ιδιαιτερότητα

Ο Ντίνος Ψυχογιός αναφέρει στο NEWS 24/7  πως “διαβάζοντας τη νουβέλα του Γιάννη Πάσχου έβρισκα πως οι εικόνες, η δράση και η πορεία του ήρωα είχαν πολλά χαρακτηριστικά που το καθιστούσαν ιδανικό για θεατρική προσαρμογή. Είναι ένα πολύ ωραίο ανάγνωσμα. Όταν απολαμβάνεις ένα κείμενο τόσο πολύ είναι πολύ δελεαστικό να το μεταφέρεις στην σκηνή.

Η ιστορία εμπεριέχει πρώτα απ’ όλα την ιδιαιτερότητα του ήρωα με την οποία πολύς κόσμος μπορεί να συνδεθεί είτε επειδή έχει αντιμετωπίσει ο ίδιος αντίστοιχες καταστάσεις είτε κάποιος από το κοντινό περιβάλλον του. Ακόμα όμως και όσοι δεν έχουν έρθει αντιμέτωποι με μια τέτοια ιδιαιτερότητα, το στίγμα της και τις δυσκολίες που αυτό δημιουργεί μπορούν να ταυτιστούν με το κείμενο και την ιστορία επειδή στην πραγματικότητα είναι μια ιστορία ενηλικίωσης.

Η αναζήτηση ταυτότητας μεγαλώνοντας, τα όνειρα και ο δρόμος προς την πραγματοποίησή τους, οι σχέσεις με την οικογένεια, τον τόπο καταγωγής και τους ανθρώπους γύρω μας είναι πράγματα που όλοι βιώνουμε από παιδιά και ρυθμίζουν σε έναν βαθμό το τι άνθρωποι θα γίνουμε μεγαλώνοντας”.

Ποιες ήταν οι κύριες προκλήσεις κατά τη σκηνοθεσία ενός έργου που πραγματεύεται τη δυσλεξία;

Οι βασικές προκλήσεις δεν είχαν τόσο να κάνουν με το θέμα του έργου, αλλά με την μορφή του. Τόσο η υπόσταση του αρχικού κειμένου ως λογοτεχνικό και όχι θεατρικό κείμενο αλλά και ο αυτοβιογραφικός χαρακτήρας του δημιουργούν αρκετές προκλήσεις στην μεταφορά του επί σκηνής.

Ο μονόλογος έχει δυσκολίες και για τον σκηνοθέτη, αλλά κυρίως για τον ηθοποιό. Έπρεπε πέρα από την πολύ καλή βάση που μας έδινε το κείμενο να δημιουργήσουμε τις εικόνες και να πούμε τις ιστορίες με τέτοιο τρόπο που η παράσταση να μην μοιάζει με απλή εξιστόρηση. Θέλαμε να υπάρχουν στοιχεία όπως δράση, συναίσθημα, ρυθμός και ένταση και να εξελίσσονται με έναν τρόπο που η παράσταση να κρατάει τον θεατή συνέχεια σε εγρήγορση και με αμείωτο ενδιαφέρον.

Η δυσλεξία είναι μεν το χαρακτηριστικό του ήρωά μας και το πρίσμα υπό το οποίο γίνεται η ανασκόπηση, αλλά δεν το προσεγγίσαμε παρά μόνο μέσα από τα βιώματα του ήρωα. Αυτό που μας καθοδήγησε ήταν η προσπάθεια ενός ανθρώπου να “υπάρχει”. Να βρει τη θέση του και να  ξεπερνάει τα εμπόδια που του βάζει η κοινωνία.

Η δυσλεξία είναι ένα ζήτημα που συχνά συνοδεύεται από παρεξηγήσεις και στερεότυπα. Πώς προσπαθήσατε να αντιμετωπίσετε αυτές τις αντιλήψεις μέσα από τη σκηνοθεσία σας;

Προσπαθήσαμε να κρατήσουμε ζωντανό το πνεύμα της αφήγησης του συγγραφέα. Δηλαδή αποτυπώνοντας την εμπειρία του ίδιου του δυσλεκτικού, που δεν ξέρει τι έχει, αλλά  περνάει ένα σωρό περιπέτειες λόγω της ιδιαιτερότητάς του. Δεν υπάρχει επιστημονική προσέγγιση ή ανάλυση, ούτε διδακτισμός σχετικά με το ζήτημα της δυσλεξίας. Υπάρχει μια προσωπική κατάθεση, η οποία διακρίνεται από ειλικρίνεια και τρυφερότητα αναλύοντας εκείνα τα χρόνια.

Πιστεύω πως μια τέτοια εξιστόρηση είναι δύσκολο να δημιουργήσει παρεξηγήσεις. Η αντιμετώπιση των στερεοτύπων και αντιλήψεων γίνεται επίσης με τον ίδιο τρόπο. Δηλαδή τα βιώματα και τις εμπειρίες ενός παιδιού. Αυτό προσπαθήσαμε να κρατήσουμε ατόφιο και εμείς στην παράσταση.

Σε ποιο βαθμό δουλέψατε το κείμενο του Γιάννη Πάσχου μαζί με τον  Δημήτρη Μαμιό για να αποδώσετε την εμπειρία του δυσλεκτικού ατόμου όσο το δυνατόν πιο πιστά;

Δουλέψαμε πάρα πολύ καιρό και αρκετά εντατικά για την προσαρμογή του κειμένου. Αρχικά με την δραματουργό (Ελένη Σπετσιώτη) και έπειτα στην πρόβα με τον Δημήτρη Μαμιό. Τα συναισθήματα και τα χαρακτηριστικά του ατόμου δίνονταν πολύ ζωντανά από την περιγραφή του Γιάννη Πάσχου οπότε εμείς μετά από μικρές προσαρμογές στον λόγο, ασχολούμασταν με τον τρόπο που μπορεί η περιγραφή μιας εμπειρίας ή ενός συναισθήματος να αποδοθεί απευθείας από τον ηθοποιό με εκφραστικά μέσα.

Ο Δημήτρης Μαμιός, εκτός του ότι είναι ένας εξαιρετικός ηθοποιός είχε και το δικό του βίωμα ως δυσλεκτικός, οπότε “βούτηξε” μέσα στην ιστορία με πολλή θέρμη και αφοσίωση. Φέραμε δηλαδή την ιστορία κοντά σε εμάς, ξέροντας πως είναι η ιστορία κάποιου άλλου και κάποιας άλλης εποχής και ανακαλύψαμε τρόπους με τους οποίους μας αφορά. Ήταν απολύτως απαραίτητο να κάνουμε όλες τις εμπειρίες του ήρωα δικές μας σε έναν βαθμό πριν τις δείξουμε επί σκηνής.

Ταυτότητα παράστασης

Κείμενο: Γιάννης Πάσχος
Σκηνοθεσία: Ντίνος Ψυχογιός
Παίζει ο Δημήτρης Μαμιός
Δραματουργική επεξεργασία: Ελένη Σπετσιώτη
Μουσική: Γιώργος Χριστιανάκης
Σκηνογραφία – Ενδυματολογία: Νίκη Ψυχογιού
Φωτισμοί: Μαριέττα Παυλάκη
Βοηθός Σκηνοθέτη: Σοφία Χατζηευθυμιάδη
Βοηθός Σκηνογράφου: Ζωή Κελέση
Φωτογραφίες: Σπύρος Κούρκουλας, Νίκη Ηλιοπούλου