Τόρνος: Μία μηχανή που κόβει κοφτερά και με χιούμορ

Ο τόρνος σύμφωνα με τη Βικιπαίδεια είναι μηχανή που χρησιμοποιείται για την μορφοποίηση μετάλλου, ξύλου με την σύσφιξή του σε συσκευή συγκράτησης και με την περιστροφή του κάτω από ισχύ κατάλληλου εργαλείου κοπής για περιστροφή, διάτρηση, διαμόρφωση πρόσοψης, κατασκευή σπειρώματος.

Από αυτή τη μηχανή εμπνεύστηκε ο συγγραφέας Γιάννης Κεντρωτάς και έγραψε μέσα στην προηγούμενη δεκαετία της ελληνικής και διεθνούς οικονομικής και πολιτικής κρίσης τον “Τόρνο”, ένα έργο “μεταξύ κωμωδίας και δράματος, στέκεται κριτικά στις παθογένειες της ελληνικής κοινωνίας”.

Βία και παράτολμες ισορροπίες

“Το έργο μιλάει για τη βία που αντιμετωπίζει ο άνθρωπος στην πορεία της ζωής του, άλλοτε δοσμένη με υπερβολικό τρόπο, κάποιες άλλες φορές με πιο κωμικό. Και παρά την προσπάθειά του να ανταπεξέλθει, κάποια στιγμή φτάνει στο σημείο που δεν μπορεί άλλο, πρέπει να αντιδράσει. Η έμπνευσή ήταν όλοι αυτοί οι άνθρωποι που ‘πέφτουν από τα σύννεφα’ όταν μαθαίνουν για κάτι που συνέβη μια πόρτα δίπλα τους. Ο τόρνος -ένα αντικείμενο άγνωστο και αδιάφορο για τους περισσότερους ανθρώπους- στο έργο παίζει τον ρόλο του απόλυτου κακού, του χειρότερου εφιάλτη μας” αναφέρει στο NEWS 24/7 ο Γιάννης Κεντρωτάς.

Ο Μιχάλης Κοιλάκος σκηνοθέτησε την προηγούμενη σεζόν το έργο αυτό στο Θέατρο OLVIΟ και η απρόσμενη επιτυχία του οδήγησε στη φετινή του επανάληψη.
“Λάτρεψα τις παράτολμες ισορροπίες του έργου αυτού. Ο Τόρνος είναι μία πρωτότυπη, σκοτεινή, μεταλλαγμένη κωμωδία όπου δράμα και γέλιο συνυπάρχουν σε τέτοιο βαθμό και τόσο κοντά που σε κάνει να χάνεις το μέτρο. Κάθε σκηνή, κάθε ατάκα του έργου είναι μια αδιόρατη σαρκαστική πινελιά. Ζωγραφική με μαχαίρι θα έλεγα. Που ενώ την θαυμάζεις, ταυτόχρονα πονάς.
Χαρακτήρες, άνθρωποι της διπλανής πόρτας που απέχουν ένα βήμα από την τρέλα. Λόγος καθημερινός άμεσός που την ίδια στιγμή γίνεται σουρεαλιστικός, υπερβατικός. Δεν το πιστεύεις” αναφέρει ο Μιχάλης Κοιλάκος.

Και συνεχίζει μιλώντας για την επιτυχία του έργου και την ανταπόκριση του κοινού: “Νομίζω ότι οφείλεται σε αυτήν την εύθραυστη ισορροπία του κειμένου. Που ισορροπεί ανάμεσα στην κωμωδία και το δράμα. Το οικείο που γίνεται εφιαλτικό. Που όμως σε αφήνει να επιλέξεις. Σου δίνει χώρο για το πόσο θα ταυτιστείς. Αν θα το δεις σαν κωμωδία ή δράμα. Ανάλογα με τις ανάγκες σου”.

Ο ηθοποιός Φοίβος Συμεωνίδης μάς συστήνει τον κεντρικό ήρωα του έργου, ονόματι Αλέξη: “Στο έργο παρακολουθούμε τον Αλέξη από την τρυφερή παιδική ηλικία μέχρι και που γίνεται μεσήλικας. Μεγαλώνει ως μοναχοπαίδι, του αρέσουν τα μαθηματικά, θέλει από νωρίς να παντρευτεί και να κάνει παιδιά, θέλει να βρει μια αξιοπρεπή δουλειά και να έχει τριγύρω ανθρώπους που τον αγαπούν και τους αγαπά. Είναι ένας άνθρωπος σαν πολλούς από μας, αναγνωρίσιμος και οικείος. Αυτό που κάνει την ιστορία του ιδιαίτερη είναι ότι μέσα στα χρόνια συμβαίνουν αλλεπάλληλα γεγονότα και συναντήσεις που με βία τον διαμορφώνουν και τον αναγκάζουν να «πάρει ένα σχήμα» που δεν το θέλει. Αντιστέκεται με όλες του τις δυνάμεις. Και αυτό ακριβώς είναι το ιδιαίτερο που έχει ως χαρακτήρας: αυτή η αντίσταση που προβάλλει, η επιμονή του να εμπιστεύεται τους άλλους και να αναζητά διακαώς έναν φίλο, μια σύντροφο, μια οικογένεια, παρά τη βίαιη πραγματικότητα που αντιμετωπίζει”.

Πόσο κοφτερά σφάζει το χιούμορ;

“Το χιούμορ έχει τη δυνατότητα να ανοίγει το χώρο στο τραγικό και στο αδιανόητο. Για παράδειγμα αν έχω συνεχόμενες σκηνές σκληρότητας, πολύ σύντομα ο θεατής θα σηκώσει ένα πλέγμα άμυνας, ίσως και απάθειας απέναντι σε αυτή τη σκληρότητα. Το χιούμορ τον μαλακώνει, αμβλύνει τις αντιστάσεις και αφήνει χώρο στην πρόσληψη του τραγικού. Κάνει τη διαφορά, απαραίτητο συστατικό της αντίληψής μας. Ταυτόχρονα το χιούμορ προσφέρει στην αντανάκλαση της πραγματικότητας.
Ποτέ μια ανθρώπινη δράση, μια κατάσταση δεν είναι αμιγώς κωμική ή αμιγώς τραγική. Συνυπάρχουν και συμφύονται. Και ποιο από τα δύο παίρνει τα ηνία κάθε φορά, έγκειται στη δική μας ερμηνεία, ακόμη και στην υποκειμενική μας ανάγκη. Το χιούμορ, τέλος, πατάει πάνω στην έκπληξη, στην ανατροπή μιας ροής. Έχει έναν απρόσμενο χαρακτήρα. Όλα αυτά τα χαρακτηριστικά τα συνδυάζει η παράσταση του Τόρνου κι υπό αυτή την έννοια, ναι, το χιούμορ στον Τόρνο σφάζει πολύ κοφτερά!” αναφέρει ο Ελισσαίος Βλάχος

Και η Τάνια Παλαιολόγου μιλά για το πόση βία υφιστάμεθα καθημερινά:
“Τεράστια είναι η βία που δεχόμαστε σήμερα. Στο σπίτι , στο δρόμο, στο σχολείο, στην δουλειά. Καθημερινά. Παντού κυκλοφορείς με πανοπλία. Η έλλειψη σεβασμού, παιδείας, συμπερίληψης, προσβασιμότητας, η αγένεια. Και όλα αυτά με μία πολιτεία εχθρική προς τον πολίτη”.