Βαρτάνης – Παπατρέχας “ανοίγουν” ένα διαφορετικό κέντρο αποτοξίνωσης

Μετά τις επιτυχίες των έργων «Ονόριο, τα ανομήματα ενός εγκληματία», «Φροσύνη» και «Πασού», το σκηνοθετικό δίδυμο των Λάζαρου Βαρτάνη και Στέφανου Παπατρέχα επιστρέφει και παρουσιάζει μια τρελή κωμωδία, μια σουρεαλιστική, σύγχρονη φάρσα με βασικό θέμα το κυνήγι της ευτυχίας.

Ο λόγος για το “Spa-σε κατάρα” που έγραψε ο Στέφανος Παπατρέχας και κάνει πρεμιέρα σήμερα στο Μικρό Άνεσις. Μέσα από κωμικές καταστάσεις, αλλά και υπαρξιακά ερωτήματα, μέσα από την αναζήτηση της ευτυχίας και τους διαφορετικούς ορισμούς που οι άνθρωποι δίνουν σε αυτήν, το έργο αυτό επιχειρεί να αντικατοπτρίσει τον σύγχρονο άνθρωπο και το ολοένα πιο επικίνδυνο βύθισμά του στις απαιτήσεις του σημερινού τρόπου ζωής.

Εμείς μιλήσαμε με τον Λάζαρο Βαρτάνη και Στέφανο Παπατρέχα με αφορμή το νέο αυτό έργο με τον περίεργο και δίσημο αυτόν τίτλο.

Συνταγή που πετυχαίνει δεν την αλλάζεις…

Τι σας δένει καλλιτεχνικά και επανέρχεστε ως σκηνοθετικό δίδυμο;

Λάζαρος: Συνταγή που πετυχαίνει δεν την αλλάζεις. Αστειεύομαι, αλλά υπάρχει σε αυτό μια δόση αλήθειας. Επικοινωνούμε και πιστεύω αλληλοσυμπληρωνόμαστε σκηνοθετικά. Υπάρχει απέραντος θαυμασμός, εκτίμηση και σεβασμός μεταξύ μας και φυσικά κοινός τρόπος σκέψης πάνω στη δουλειά, την τέχνη μας και τον τρόπο σκέψης. Είναι τέλειο να λες μια λέξη και ο άλλος να έχει καταλάβει τα πάντα χωρίς να πρέπει να εξηγήσεις παραπάνω.

Στέφανος: Υπάρχει κοινός κώδικας, πράγμα πολύ βασικό σε μια τέτοια συνεργασία. Ένας σκηνοθέτης που εκτιμώ είχε πει πως η συ-σκηνοθεσία περιλαμβάνει φυσικά την σύμπραξη, αλλά και τον συμβιβασμό, γιατί αν κάτι που αρέσει σε εσένα δεν αρέσει στον άλλον ή το αντίστροφο, πρέπει να βρεθεί μια μέση λύση που να ικανοποιεί και τους δύο.

Ωστόσο, αυτόν τον συμβιβασμό δεν τον έχω ζήσει σκηνοθετώντας με τον Λάζαρο. Είμαστε σε απόλυτη κοινή γραμμή στο όραμα κάθε παράστασης, αλλά και στον τρόπο υλοποίησής του.

Το πιο σημαντικό και ωραίο, όμως, για μένα σε αυτήν την κοινή πορεία, είναι πως μέσα στις δυσκολίες αυτού του επαγγέλματος και του χώρου, την ανασφάλεια και την αβεβαιότητα που έχει από τη φύση της η δουλειά μας, είναι να βρίσκεις ανθρώπους με τους οποίους επικοινωνείς και μπορείς να μοιραστείς όνειρα και στόχους. Αυτό για μένα είναι σπουδαίο και σπάνιο.

Τι σε ενέπνευσε να γράψεις το «Spa-σε κατάρα»; Γύρω από ποιους νοηματικούς άξονες περιστρέφεται;

Στέφανος: Μετά από δύο δραματικούς μονολόγους («Φροσύνη» και «Πασού») και φυσικά μετά το «Ονόριο, τα ανομήματα ενός εγκληματία» είχα έντονη ανάγκη να γράψω μια κωμωδία. Είχα ήδη γράψει φυσικά τα έργα για παιδιά «Ηλίας, ο πρώτος γάτος χορευτής της γατοϊστορίας» και «Κλειώ, μια καλόκαρδη γαϊδούρα» τα οποία έχουν μεν πολύ χιούμορ, αλλά το ενήλικο κοινό έχει πιστεύω άλλο κώδικα.

Το «Spa-σε κατάρα» διαδραματίζεται σε ένα κέντρο ευεξίας, όπου οι πελάτες μπαίνουν για να τονωθούν, να χαλαρώσουν και να «αποτοξινώνουν από όσα τους εμποδίζουν από την ευτυχία».

Το τι ορίζει ο καθένας ως «ευτυχία» αλλά και ο τρόπος που την κυνηγάει, μου φάνηκε μια εξαιρετική θεματική. Ακόμη πιο πολύ με απασχόλησε το πόσο η κοινωνία μέσα στην οποία ζούμε καθορίζει πολύ περισσότερο από εμάς τους ίδιους το τι βάζουμε ως στόχο στη ζωή μας.

Τα πρότυπα που δημιουργεί κυρίως ο δυτικός πολιτισμός, οι στόχοι που πρέπει να πετύχεις. Επίσης, έπαιξε ρόλο η περίοδος της καραντίνας και όλο αυτό με τον κορονοϊό. Οι θεωρίες συνομωσίας, το πόσο εύκολα αλλάζουν οι προτεραιότητες μπροστά σε ένα τέτοιο γεγονός, όλα αυτά τριγύριζαν στο μυαλό μου και με παιχνιδιάρικο τρόπο τρύπωσαν μέσα στο Spa!

Τι σε γοήτευσε στο έργο του Στέφανου;

Λάζαρος: Καταρχάς το ότι είναι κωμωδία. Δεν έχω μεγάλη εμπειρία στο είδος αυτό και μου φάνηκε πολύ ωραία πρόκληση και σκηνοθετικά και υποκριτικά. Δυστυχώς, σύμφωνα με το δικό μου γούστο και αισθητική, η κωμωδία συχνά αντιμετωπίζεται με φωνές, υστερίες, μπαλαφάρες…

Κάπως έχουμε συνδυάσει το δράμα με παύσεις και σοβαροφάνεια και την κωμωδία με ουρλιαχτά και ρηχότητα. Με ενδιέφερε πολύ, λοιπόν, να δω αν μπορεί να γίνει κωμωδία όπως εγώ την αντιλαμβάνομαι: με ρυθμό και εντάσεις μεν, αλλά με βάθος και συνέπεια.

Το έργο του Στέφανου είναι κατά τη γνώμη μου γραμμένο 100% με βάση αυτή τη λογική. Άλλωστε δεν έχει πέσει στα χέρια μου κείμενο του Στέφανου που να μη με ενθουσιάσει και παρακινήσει να το δω στη σκηνή. Το «Spa-σε κατάρα» έχει πολύ ωραίους ρόλους, μια πανέξυπνη συνθήκη και σκηνικό χώρο, αλλά και ανατροπές.

Οι ήρωες…

Σκιαγράφησέ μας τους ήρωές του…

Στέφανος: Το έργο εκτυλίσσεται μέσα σε ένα πολυτελές Spa. Εκεί συναντάμε την διευθύντρια του Spa, Ισαβέλλα και τέσσερις πελάτες που θα βιώσουν μια πρωτόγνωρη εμπειρία. Πρώτος καταφθάνει ο Ευθύμης ή Σολ όπως είναι το καλλιτεχνικό του, μιας και είναι διάσημος καλλιτέχνης, φίλος της Ισαβέλλας και τακτικός πελάτης του Spa.

Έπειτα, μπαίνει η Κατερίνα, που της έχει κλείσει ο αρραβωνιαστικός της ένα πενθήμερο πρόγραμμα στο κέντρο ευεξίας για να περάσει ευχάριστα τον χρόνο της όσο εκείνος λείπει σε συνέδριο. Η Κατερίνα είναι πολύ δεμένη με τον μέλλοντα σύζυγό της, αλλά και πολύ χαρούμενη για την εμπειρία που πρόκειται να ζήσει μέσα εκεί.

Στη συνέχεια θα έρθει ο Χάρης, ένας πολύ πολύ φιλικός άνδρας, ευδιάθετος και ενθουσιώδης που θα έρθει πολύ κοντά με όλους τους γύρω του.

Τέλος, μπαίνει ο Μελέτης, ένας άνδρας που δεν έχει καμία σχέση με Spa, περιποιήσεις ομορφιάς και ευεξία, ο οποίος όμως για τους δικούς του λόγους έχει κλείσει πενθήμερο πρόγραμμα στο Spa του έργου μας. Όλοι αυτοί θα βιώσουν μια αξέχαστη εμπειρία που θα ταρακουνήσει όσα θεωρούσαν ως τώρα δεδομένα.

Ο τίτλος έχει ένα ξεκάθαρο λογοπαίγνιο, πώς το αντιλαμβάνεσαι;

Λάζαρος: Κάθε φορά που διαβάζω ένα έργο του Στέφανου, η πρώτη μου σκέψη είναι: τι συμβαίνει μέσα στο κεφάλι αυτού του παιδιού; Εκπλήσσομαι κάθε φορά με αυτά που σκέφτεται και ακόμη πιο πολύ με τον τρόπο που τα διαχειρίζεται μέσα στα έργα.

Εδώ, λοιπόν, αυτό συνέβη και μόνο από τον τίτλο. Λατρεύω τον τρόπο που θέτει εξ΄ αρχής σκηνικό χώρο (Spa), συνθήκη (μια κατάρα) και πλαίσιο έργου (κωμωδία). Στην παράσταση θα δείτε όντως ένα Spa σε κατάρα, αλλά πιθανότατα να μπείτε σε μια αναζήτηση της λύσης της κατάρας αυτής. Ποιος ξέρει;

Πόσο δύσκολο είναι να γράφεις μία κωμωδία; Και πόσο τελικά με την κωμωδία λες τα πιο σοβαρά πράγματα;

Στέφανος: Δεν ξέρω αν διαχωρίζω τα είδη και αν δυσκολεύτηκα περισσότερο σε αυτό το έργο σε σχέση με άλλα. Σίγουρα μπήκα σε μια διαδικασία άγχους πριν αρχίσω να γράφω γιατί στριφογύριζαν σκέψεις όπως: θα γράψω κάτι πραγματικά αστείο; Θα αρέσει; Μήπως πουν όσοι έχουν δει άλλες δουλειές μας πως αυτό παραείναι ανάλαφρο και επιφανειακό;

Αποφάσισα, λοιπόν, να βάλω στο mute τις φωνούλες αυτές που με γέμιζαν ανασφάλεια και να ακολουθήσω το ένστικτό μου, που με έσπρωχνε να το κάνω. Θέλησα γράφοντας το έργο, αλλά και σε όλη τη διαδικασία της προετοιμασίας, των προβών και των παραστάσεων να περάσω καλά, να διασκεδάσω και να οδηγηθώ από όσα θέλω εγώ από αυτή τη δουλειά: ένα έργο με ρυθμό, γέλιο, ευχάριστο και δροσερό, κι αν βγουν κι άλλα πράγματα μέσα από αυτό καλώς.

Μέχρι τώρα ο στόχος αυτός έχει επιτευχθεί πιστεύω και έχω απολαύσει όλη την πορεία ως εδώ. Ελπίζω και οι θεατές μας να πουν το ίδιο.

Η όλη δυσκολία στο γράψιμο αυτού του κειμένου ήταν η ισορροπία. Το να είναι αστείο, να έχει δηλαδή καταστάσεις που οδηγούν τους χαρακτήρες σε ακραίες συμπεριφορές, χωρίς όμως να χαθεί η ουσία, η αλήθεια και το νόημα όσων θέλω να πω.

Εξαρχής πίστευα και έλεγα πως οι ηθοποιοί αυτής της παράστασης θέλω να είναι συνδημιουργοί στη μορφή του τελικού κειμένου.

Θέλω αυτό το κείμενο να είναι ζωντανό και φρέσκο και ήμασταν με τον Λάζαρο πολύ ανοιχτοί σε αλλαγές και τροποποιήσεις. Η αλήθεια είναι πως οι ηθοποιοί και όλοι οι συντελεστές της παράστασης που επιλέξαμε είναι διαμάντια!

Μιλάμε για εξαιρετικούς επαγγελματίες που έδωσαν και δίνουν πραγματικά όλο τον εαυτό τους σε αυτή την δουλειά και τους είμαι ευγνώμων γι΄ αυτό. Τώρα, το πόσο σοβαρά πράγματα λέμε σε αυτή την παράσταση, θα αφήσω το κοινό να το κρίνει. Εγώ θεωρώ πως αγγίζουμε θέματα αρκετά υπαρξιακά και κοινωνικά, μέσα πάντα από κωμικές συνθήκες.

Ποια ευτυχία κυνηγάμε τελικά σήμερα;

Στέφανος: Σήμερα βαλλόμαστε συνεχώς από ορισμούς «ευτυχίας». Φήμη, λεφτά, καριέρα, έρωτας, οικογένεια, ισορροπία. Μεγαλώνουμε και ζούμε με πρότυπα που επιβάλλονται και ακόμη και ασυνείδητα προσπαθούμε να τα φτάσουμε.

Το αποτέλεσμα είναι ότι τίποτα και ποτέ δεν είναι αρκετό, πάντα κάτι θα μας λείπει, κάτι πρέπει να πετύχουμε. Πιστεύω πως ευτυχία είναι να βρούμε τι σημαίνει ευτυχία για τον καθένα μας προσωπικά χωρίς να επηρεαζόμαστε από τα θέλω των άλλων.

Λάζαρος: Ακριβώς αυτό. Εννοείται πως ζούμε όλοι σε μια κοινωνία, πως αλληλεπιδρούμε και επηρεαζόμαστε ο ένας από τον άλλον και είναι απολύτως φυσικό. Όμως, αυτό δεν πρέπει να φτάνει σε σημείο να καθορίζεσαι από τους άλλους. Δυστυχώς πολύ συχνά βλέπουμε πως το να νομίζουν οι άλλοι πως είσαι ευτυχισμένος, το να φαίνεσαι επιτυχημένος γίνεται πιο σημαντικό από το να είσαι πραγματικά ευτυχισμένος.

Η γνώμη των άλλων, η εικόνα μας γίνονται τόσο σημαντικά που τελικά χανόμαστε. Και επειδή οι άλλοι πάντα θα έχουν κάτι να πουν και επειδή, όπως λέει και ο Στέφανος, πάντα κάτι θα μας λείπει, φτάνουμε να πασχίζουμε συνεχώς για να ευχαριστήσουμε τους άλλους. Βεβαίως, δεν πρέπει να πάμε στο άλλο άκρο και να γίνουμε εγωιστές κυνηγώντας τα όνειρά μας εις βάρος των άλλων και εκτός κοινωνικού συνόλου. Θέλει προσοχή και μέτρο.